Тапсырмалар түрі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
УНИВЕРСИТЕТІ

«ТАРИХ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА» ФАКУЛЬТЕТІ
«АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ»
КАФЕДРАСЫ

Тақырыбы: Таксономия оқыту нəтижесін бағалау
құралы ретінде

Орындаған: Бектасова Балнұр
ТП-18-2к1
Қабылдаған: Малгайдарова Г
Таксономия түсінігі

Таксономия – олардың
иерархиясын (белгілі бір Таксономия барлық оқу
құрылымдағы бірізділігін, мақсаттары мен нәтижелері
Таксономия (грекше. táxis
реттілігін) құрастыру бірдей маңызға,
— орналасу, құрылыс,
мақсатында берілген құндылыққа ие бола
тәртіп және nómos — заң).
нысандарды нақты бір алмайтындығына
өлшемдер мен қағидалар негізделген.
бойынша жіктеу.
Блум таксономиясы
Блум, Бенджамин (ағыл.
Benjamin Bloom) (1913-1999)
–америкалық психолог, оқыту
әдістерін зерделеген, «Блум
таксономиясы» атауын алған
жүйені құрушы.

Бенджамин Блум
(1913-1999)
1942 жылы Чикаго
университетінде доктор
дәрежесін қорғаған.

1965-66 жылдары Ағарту ісін
зерттеушілер бірлестігінің
президенті болған.
1960 жылдары Б.Блум кейіннен
«Блум таксономиясы» деп
аталып кеткен тұжырымдаманың
негізін құраған екі монография
басып шығарды: «Адами
мінездемелер тұрақтылығы мен
өзгеруі» және «Білім
мақсаттарын жіктеу».
ХХ ғасырдың 60-70 жылдары АҚШ-тың
көптеген білім беру мекемелері Блум
тұжырымдамасын қабылдаған, алайда ол
жөнінде ғалымдар мен практиктердің
тарапынан көптеген сын айтылуына
байланысты оларды мектепте қолдану
деңгейі едәуір төмендеді.
Блум таксономиясы
Білімді игеруге бағытталған 6 қадам

Бағалау
Жинақтау
Талдау
Қолдану
Түсіну
Білу, тану
Блум таксономиясы бойынша категориялар мазмұны, сұрақтар мен
тапсырмалар үлгісі

І. Білу.
Таным мен ойлау деңгейі – төмен деңгей.
Бұл категория мәлiметтердi қайталау немесе тану арқылы есте
қалай сақталғанын тексеруге бағытталады, мағлұмат пен деректердi
еске түсiредi.
Шәкірт:
Қолданылған терминдерді біледі (есте сақтайды және қайталайды);
Нақты фактілерді біледі;
Жұмыстың орындалу ретін біледі,
Негізгі ұғымдарды біледі;
Ережелерді, қағидаларды біледі.
Тапсырмалар түрі:
Не? Қашан? Қандай? Қайда? Формуласын жазу, атап көрсету, жабық тест
тапсырмалары; қалдырып кеткен белгiлердi қою; жатқа айту;
анықтамалар мен атауларды қайталау, олардың қолдану тәртiбiн айту.
• ІІ. Түсіну.
Таным мен ойлау деңгейі – орта деңгей.
Оқу материалын түсінгендіктің ретінде
келесідей әрекеттерді
атқаруды атауға болады:

Трансляция – оқу
материалын бір Жорамалдау – оқу
«тілден» екінші Интерпретация материалдары
«тілге» – оқу бойынша
ауыстырумысалы,м материалын «өз әңгіменің әрі
атематикалық
формуланы сөзбен сөзімен» қарай не туралы
айтып беру; сөзбен түсіндіру, болатындығын,
келтірілген қысқаша оның салдары
мәліметті кесте, баяндау; мен нәтижелерін
схемамен көрсету, болжау.
т.б.);
Шәкірт:
Фактілерді, ережелерді, қағидаларды түсінеді;
Сөзбен келтірілген материалды, схемалар,
графиктер, диаграммаларды түрлендіреді;
Сөзбен келтірілген материалды математикалық
ұғымдарға өзгертеді;
Берілген ақпарат бойынша болашақта туындалуы
ықтимал салдарын сипаттайды.
Тапсырмалар түрі:
Қалай? Неліктен? Сөйлемді аяқтаңыз; сөйлемді
өзгертіңіз; өзара
байланысын түсіндіріңіз; айырмашылығын көрсетініз;
өз сөзіңізбен айтыңыз;
графикті, суретті түсіндіріп беріңіз.
ІІІ. Қолдану.
Таным мен ойлау деңгейі – орта деңгей.
Бұл категория оқу материалын нақты жағдайда және мүлдем
жаңа ситуацияда қолдануды меңзейді. Мұнда ережелерді,
әдістерді, ұғымдарды, заңдарды, қағидаларды, теорияларды,
практикалық тұрғыдан қолдану кіреді. Оқу нәтижелері түсіне
деңгейіне қарағанда материалды тереңірек игеруді талап етеді.
• Шәкірт:
• Ұғымдар мен қағидаларды жаңа жағдайларда қолданады;
• Заңдар мен теорияларды практикалық тұрғыдан нақты
ситуацияларда қолданады;
• Әдіс немесе жұмыс ретін дұрыс қолданатындығын көрсетеді.
Тапсырмалар түрі:
Жасап көр; таблица, график жаса; қолдану мақсатын түсіндір; есепті
бірнеше тәсілмен шеш, берілген гипотезаны тексер.
• ІV. Талдау.
Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей.
Оқу материалының құрылымы анық көрінуі үшін оны
құрамдас бөліктерге бөлу: бүтіннің бөліктерін ажырату; бүтіннің
бөліктерінің арасындағы өзара байланыстарды анықтау,
бүтіннің қалайша ұйымдастырылғандығын сезіну. Бұл категория
оқу материалының мазмұнын сезінумен қатар оның ішкі
құрылысын қалайша құралатындығын меңзейді.
Шәкірт:
• Жасырын (көзге көрінбейтін) жәйттерді ашады;
• Ойдың өрбуінен қателер мен олқылықтарды айқындайды,
• Фактілер мен олардың салдарының арасын ажыратады;
• Ұсынылған фактілердің маңыздылығын айқындайды.
Тапсырмалар түрі:
Құрылымы қандай? Салдары неде? Топтастырыңыз;
салыстырыңыз; себебін талдаңыз.
• V. Жинақтау.
Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей.
Оқу материалының элементтерінен жаңашыл сипаттан
бүтінді (нәтижені) құрастыру. Жаңа нәтиже ретінде оқу
материалдарын мүлдем өзгеше реттейтін хабарлама (баяндама,
сөз), жұмыс жоспары, схемаларды атауға болады. Мұндай оқу
нәтижелері жаңа мазмұн мен жаңа құрылымдарды жасап
шығаратын шығармашылық әрекеттерді қолдануды талап етеді.
Шәкірт:
• Шығармашылық тұрғыдан кішігірім шығарма (эссе) жазады;
• Тәжірибе жасаудың өзіндік жоспарын ұсынады;
• Қандай да болмасын проблеманы шешу үшін өз білімдерін
шығармашылықпен қолданады.
Тапсырмалар түрі:
Өз шешіміңізді табыңыз, алгоритм құрастырыңыз, баламасын
табыңыз,
бөліктерден құраңыз, жүйелестіріңіз, зерттеңіз.
VІ. Бағалау.
Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей.
Оқу материалының маңызын анықтау, ол туралы өзіндік пікір
келтіру, ойын
білдіру. Бұл деңгей алдыңғы категориялардың оқу
нәтижелелеріне қол
жеткізуді меңзейді.
Шәкірт:
• Оқу материалы құрылымының логикасын жазбаша түрде
бағалайды;
• Ішкі немесе сыртқы критерийлерге сүйеніп, оқу материалының
маңыздылығын айқындатады;
• Жасалған шешімдер мен қорытындылардың берілген
фактілерге сәйкестігін анықтайды.
Бенджамин Блум таксономиясы
бойынша сұрақтар мен тапсырмалар
үлгісінің мазмұны
• Білу түрінің мазмұны:
• Мәлiметтердi қайталау немесе тану арқылы есте
қалай сақталғанын тексеруге бағытталады,
мағлұмат пен деректердi еске түсiредi:
жабық тест тапсырмалары;
қалдырып кеткен белгiлердi қою;
жатқа айту;
анықтамалар мен атауларды қайталау, олардың
қолдану тәртiбiн айту.
Түсіну түрінің мазмұны:
мәлiметтердi басқа таныс жүйеге ауыстыру,
оларды түрлендiру;
есте сақталған мағлұматты басқаларға жеткiзу
жолдарын айқындау.
ұқсастықтарды анықтау;
айырмашылық жасау мен салыстыру, нәтиженi
суреттеу.
«Түсіну» ұғымын төрт топқа бөлуге болады:
1. Түсiндiрме (интерпретация) - негiзгi идеяларды
және олардың өзара байланыстарын анықтау:
”Қалай? Нелiктен?” сұрақтарына жауап іздену;
”Салыстырыңыздар”,
”Айырмашылығын көрсетiңiздер”
тапсырмаларын орындау.
2. Аударма (трансформация) - мағынасын сақтай
отырып, идеяларды таныс жүйеге, формаға
ауыстыру:
формуланы сөзбен айтып беру;
графиктi оқып беру;
суреттi түсiндiру;
мәліметті өз сөзiмен мазмұндау.
3. Мысалдар - мәлiметтi, ойды дұрыс түсiнгендiктi
көрсетедi.
4. Анықтамалар:
атау немесе түсiнiктiң мағынасын өз сөзiмен жеткiзу;
таныс және түсiнiктi сөздермен анықтамаларды
тұжырымдау (анықтамалар жаттанды немесе
оқулықта келтірілгендерді қайталамауы керек).
Қолдану түрінің мазмұны:

ұстаз тек
шешiмге емес,
оқушы/студент шешу
процесiнiң
Белгiлi бiр мұғалiмнiң/оқ құралуына да
проблеманы ытушының назар салуы
шешу үшiн көмегiнсiз керек, өйткенi
мәлiметтi таныс емес шешу жолы
қолдану проблеманы шешiмнiң
немесе iске өзiнше шешуi өзiнен де
асыру; керек; маңызды
болуы мүмкiн.
Талдау (анализ) түрінің мазмұны:
зерттеу нысанының құрылымын анықтау
мақсатымен оны құрамдас бөлiктерге жiктеу;
оқушы/студент әртүрлi бөлiктердiң қалайша
жұмыс iстейтiндiгiн және нәтижеге қалай
жеткiзетiндiгiн анықтайды, түсiндiредi.
Түсiнуден талдау мәлiметтi терең өңдеумен,
игерумен ерекшеленедi.
Талдаудың түрлерi:
1. Негiзiн тану;
2. Астарлы мағынаны ажырату;
3. Қозғаушы күшті (мотивацияны) анықтау.
1. Негiзiн тану – құрамдас бөлiктерге
жiктеу (мәлiметтiң негiзгi түсiнiктерi
арасындағы қатынастарды көрсету
үшiн оқушылар/ студенттер оның
шеңберiнен шығуы керек), айтылған
ойды дамыту.

2. Астарлы мағынаны ажырату – екi
тұжырымның қатынасын көрсетудi
талап етедi (тура көрсетiлмеген
шешiмдер, ассоциациялар, себеп-
салдар келтiрiлуi мүмкiн).

3.Мотивация – себептердi айқындау.
Оқушы /студент тура және жасырын
(астарлы) мағына мен әрекеттердi
танып, өз ойларын дәлелдер арқылы
қорғауы керек.
Синтез түрінің мазмұны:
жаңа мазмұн тудыру мақсатымен элементтердi
шығармашылықпен бiрiктiру;
болжау, шарттылық, мүмкiндiк ұғымдарын
қолданып, өз тәжiрибесi негiзiнде жаңа модель
(құрылым) құрастыру.
Жұмыс және нәтиже түрлерi:
шығармашылық жанрлар.
жоспар құрастыру немесе тәжiрибе қою, өткiзу.
абстрактылы ұғымдармен негiзделетiн
нәтижелер.
Бағалау түрінің
мазмұны:
даулы және пiкiрталас туғызатын
мәселелер бойынша шешiм қабылдап,
оны дәлелдейді;

оқушылар /студенттер өз ойларын,
идеяларын, пайымдауларын
мазмұндап, оларды негiздейді;

оқушылар өз позицияларын
нақтылық, логикалық жүйелiлiк,
дәйектiлiкке негіздеуі қажет.
Оқушыларға (үйренушілерге) берілетін
тапсырмалар мазмұны
Білу
Анықтау, қайталау, белгілеу, санап шығу, еске
түсіру, атау, назар аудару, жаттау.
Түсіну
Аудару, сөзбен қайта құрастыру, сипаттау,
анықтау, түсіндіру, жеткізу, ерекшелігін анықтау,
өз орнына қою, әңгімелеп беру, мәлімдеп беру,
салыстыру, айырмашылығын көрсету,
ұқсастықтарын келтіру, графикті оқып беру,
суретті түсіндіру, өз сөзімен айту, анықтаманы
тұжырымдау
Қолдану
Интерпретациялау, қолдану, бір нәрсеге тіркеу,
пайдалану, көрсетіп беру (жұмыс ретін,
қағидасын), ережесін сақтап орындау (рөлді
орындау), практикада қолдану,
иллюстрациялау, идеяларға жүгіну, жазып
көрсету, реттеу, нобайын салу.
Талдау (анализ)
Бөліп шығару, талдау, бөлу, баға беру, санап
шығару, тәжірибе жасау, тестілеу, салыстыру,
қарама-қарсы қою, сынау, диаграммамен
көрсету, тексеру, талқылау, анықтап сұрау,
салыстыру, мәселені шешу, категорияларға
бөлу.
Жинақтау (синтез)
• Құрастыру, жоспарлау, ұсыну, жасау, сөзбен
құрастыру, құрастыру/ретімен қою, жинақтау,
шығармашылықпен орындау, ұйымдастыру,
дайындау, жасап беру.
• Бағалау
• Тиянақтау, салмақтау, бағалау, рейтингілеу,
салыстыру, қайта қарастыру, рет-ретімен қою,
сұрыптау, таңдау, өлшеу, жазу, жақтап не жоққа
шығаратын дәлелдер келтіру.
Таным мен ойлау
деңгейі бойынша:
• білу шкаласын
«төменгі» деп
бағаланады;
• түсіну мен қолдану
шкаласын «орта» деп
бағалаймыз;

Талдау (анализ), синтез және бағалау
шкалаларын «жоғарғы» деп бағаланады.
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. - М.:
Педагогика, 1989. – 199 с.
2. Воспитание и обучение детей во вспомогательной школе. /
Под ред. В.В.Воронковой. - М: Школа-пресс, 1994, - 416 с.
3. Елисеева И.Г., Даурцева Г.Ю. Организация мониторинга и
оценка уровня функциональной грамотности школьников с
нарушением интеллекта. - Алматы. САТР. 2015. - 32 с.
4. Красноборова А.А. Критериальное оценивание в школе:
учебное пособие.- Пермь, 2010.-84 с.
5 Методические рекомендации по системе критериального
оценивания учебных достижений детей с ограниченными
возможностями.- Астана: Национальная академия образования им.
И. Алтынсарина,2015.- 54 с.

Ұқсас жұмыстар

Бастауыш сынып оқушылары

Жоспарлау Жаңартылған білім беру бағдарламасындағы сабақты жоспарлау

Ойлау деңгейі Сұрақтар үлгілері

ЖОҒАРЫ СЫНЫПТАРДА ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНЕН БЕРІЛЕТІН ТАПСЫРМАЛАР ЖҮЙЕСІ

Практикалық тапсырмалардың түрлері, орындау тәсілдері

Саралау оқыту әдісі

Шығармашылық тапсырмалар бала белсенділігін арттырудың негізі

Сұрақтар түрі

Өзіндік жұмысты ұйымдастырудың тиімді жолдары

Өзіндік жұмыстарды ұйымдастырудың принциптері мен құрылымы

Пәндер