Есту қабілеті зақымдалған балаларды тәрбиелеудің маңызды және даму ерекшеліктері

Презентация қосу

М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК
ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ
ТАРИХ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
«ПСИХОЛОГИЯ ЖӘНЕ АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА»
КАФЕДРАСЫ

БӨЖ
Тақырыбы: «Есту қабілеті зақымдалған
балаларды тәрбиелеудің маңызды және
даму ерекшеліктері»

Орындаған: Бектасова Балнұр
Тобы: ТП-18-2к1
Қабылдаған: Калыбекова Сауле Кураловна
Сурдопедагогика (латын сөзі «surdus»-саңырау) арнаулы
педагогиканың бір бөлігі, бұл естуі бұзылған тұлғаларды
зерттейді. Мүмкіндігі шектелген балалардың көпшілігі
есту түрлерінің ауытқушылығының салдарынан
айналадағы ортада ерекшеленіп байқалады.
Есту қабілеті бала
интеллектісінің дамуында ерекше
орын алады. Есту қабілеті
қалыпты бала айналадағы
дыбыстарды естіп, ересектердің
сөзіне еліктеу арқылы өз бетінше
сөйлеуді игереді. Есту қабілетінің
көмегімен өзінің сөзін
басқалардың сөзімен
салыстыруға, өзінің сөзіне
бақылау жасауға, дыбыстарды
дұрыс айтуға, тілдің лексикалық –
грамматикалық құрамын игеруге
дағдыланады. Уақыт өткен сайын
сақталған ауызша сөйлеу мен
жазбаша сөйлеуі қалыптасады.
Инфекциялық
аурулар

Туа пайда
болған Механикалық
жағымсыз соққылар
әсерлер
Есту қабілетінің
бұзылу себептерін
әртүрлі жағымсыз
әсерлер құрайды.
Олар:

Тұқымқуалау-
Акустикалық
шылық
соққы
аурулар

Контузиялық
соққы
Естімейтін балалар жалпы білім беру бағдарламасы
бойынша арнайы (коррекциялық) мектепте білім
алады. Білім алу барысы 3 сатыға бөлінеді:

бастауыш білім (дайындық сыныбын
қоса есептегенде 5 жыл)

негізгі жалпы білім (нормативтік
ұзақтығы 6 жыл)

орта (толық) жалпы білім (нормативтік
ұзақтығы 2 жыл)

Бірінші сыныпқа 7 жастан бастап қабылданады. Мектепке дейінгі
балабақшада тәрбиеленбеген балалар дайындық сыныбынан өтеді.
Сынып оқушыларының толымы 6-8 оқушы
Қазіргі сурдопедагогикада естімейтін тұлғаларды
оқытудың мынадай жүйесі қолданылады:
Билингвистикалық оқыту жүйесі арнайы білім беру процесінің
құралдарын қолдануда бір тектілік, ұқсастық, яғни сөйлеу тілі мен ыммен
сөйлеуді қатар қолдануда басшылыққа алынады
Ымдық – дактильдік сөйлеуі – есту қабілетінен айырылған
тұлғалардың өзара қарым- қатынасқа түсу тілі. Ыммен сөйлеу тілінің
лексикалық және грамматикалық заңдылығы ымның семантикалық
бірлігіне негізделіп, оның функционалдық белгілері арқылы анықталады
Есту қабілеті бұзылған балаларға арнайы білім беру
мазмұнындағы өзіндік ерекшеліктері тұлғаның ортаға
бейімделуін, шығармашылық әрекетін, эмоциялық – ерік
сферасын дамытуға бағытталған. Мұндай жағдайлар мүлдем
естімейтін тұлғаларға полисенсорлық негізде арнайы
сабақтар жүргізу арқылы ұйымдастырылады:

Ерін қимылынан оқу дағдысын қалыптастыру

Сөйлеу техникасын игерту (сөйлеу кезіндегі
қимыл);

Есту қалдығын қолдану және дамыту
Есту қабілеті
бұзылған 1. Естуі бұзылған балаларға арналған арнайы
балаларға мекемелердің ірі қалаларда ғана орналасуы.
арналған Және де бұл мекемелер интернат типінде
мектептер болғандықтан, ата – аналар балаларын лысқа
болғанымен, кей жіберуден бас тартады
жағдайларда олар
жалпы 2. Жалпы мектептерде мүлдем естімейтін
мектептерде білім балалар мен есту қалдығы сақталған балалар бір
алуға мәжбүр. топқа топтасырылуына байланысты есту
Себебі қалдығы сақталған баланың сөйлеу тілінің
дамуына кедергі көп келеді

3. Көп жағдайда балалардың денсаулығына
байланысты арнайы интернат типіндегі
мекемелерде білім алуына рұқсат етілмейді

Мұндай жағдайда жалпы білім беретін мектептегі мұғалім интеграция
жүйесі бойынша оқытуы тиіс. Мысалы балаға жиі назар аударып, оның
оқу материалын естіп отырғандығына назар аудару, оқушыны алдыңғы
партаға отырғызу және қосымша сынақхат сияқты жұмыстар жүргізуі
тиіс
Тіл кемістігі көбінесе мектеп жасына дейінгі
балаларда кездеседі. Есту қабілеті бұзылған
балалардың тіл кемістіктерін зерттеп жою
үшін әртүрлі тәсілдер қолданылады

Әдістер

Әңгімелес Тәжірибе
Бақылау
у жасау
Әдістер
Бақылау Әңгімелесу Тәжірибе жасау
Бұл кең тараған педагогикалық Тіл кемістіктердің Бұл тіл кемістіктерін
тәсіл. Бұл тәсілді педагогикада әңгімелесудің зерттейтін тәсілдердің
да, психологияда да, кең көмегімен үшінші түрі. Бұл тәсілдің
қолданылады, сонымен бірге анықтайтын тәсіл. басқалардан
логопедия да пайдаланды. Әңгімелесу арқылы артықшылығы сол, ол
Сөзінің шапшаңдығын, баланың өзінің мұқияттылығымен
дыбысты айтуын, сөйлем дыбыстардың және қатаң жүйелілігімен
құрауын, сөз қорын сөйлегенде қайсысын дұрыс, ерекшеленіп, бізге керекті
бақылай отырып, тілінің жалпы қайсысын бұрмалап нәтижені тезірек
жағдайы туралы біз кейбір немесе тастап кетіп, алуымызға мүмкіндік
қорытынды жасай аламыз да, бір дыбысты екінші береді.
анықталаған кемшілігін дыбыспен
белгілейміз. Бұл тәсілді алмастырып
пайдаланғанда белгілі бір сөйлейтінін
талапты сақтау керек. анықтаймыз.
Бақылаудың сөйлегенін ғана
бақылай беруге болмайды, ол
үшін бақылаудың алдын-ала
мақсатын қою қажет.
Тәжірибе жасау тәсілі өз алдына екі топқа
бөлінеді:

Лабораториялық
тәжірибе
Лабораториялық тәжірибе тіл
кемшіліктерін тереңірек және
Табиғи тәжірибе көбірек анықтап зерттеу
Табиғи тәжірибе баланы мақсатында қолданылады. Ол
әдеттегіше ойнату, оқыту үшін әртүрлі аппараттар
немесе еңбек еткізу арқылы пайдалану мүмкін. Мысалы:
жүргізіледі. Мысалы, бала тұтықпа баланың сөзін жазу
үшін таспа, есіту қабілетін
тілінің фонетикалық жағын арнаулы аудиометр, тұтығып
анықтау үшін жүргізіледі. Ол сөйлегенде болатын тыныс
үшін арнаулы көрнекті кемістігін зерттеп білу тәсілінен
құралдар арқылы басқа логопедияда тіл
дыбыстардың айтылуын кемістігінің жекелеген кейбір
тексереді түрін жоятын арнаулы тәсіл бар.
Бұл тәсілді ыңғайына қарай
медициналық және
педагогикалық деп екі топқа
бөледі
Есту қабілеті зақымдалған балаларды тәрбиелеудің маңызды
және даму ерекшеліктері
Ортаңғы ми қабығына түсетін барлық мәліметтерді есту қабілетінің
зақымдылықтарын қабылдайтын болғандықтан, даму процесінің
бірінші зақымдануы болып табылады. Сол себептен есту
зақымдылықтары мен байланысты бірқатар психикалық даму
ерекшеліктері туады. Есту қабілеті зақымдалған балалардың
дамуына әсер ететін жолдарды іздеу барысында көптеген әр түрлі
естімейтін және нашар еститін оқушылардың жеке ерекшеліктерімен
әлеуметтік қолдауларын, кемістікті компенсациялаудың оңай, әсерлі
жолдардың оқушылардың физиологиялық деңгейін ескеру керек.
Ресей дефектологтары оқушылардың оқу бағдарламасындағы
қажеттіліктерін анықтай отырып, осы қажеттіліктерді іс-әрекет
талаптарын өзгерте отырып қалыптастыруға болатыны дәлелді.
Арнайы мектеп жалпы және арнайы тапсырмаларды шешу үшін
есту мүшесі зақымданған балалардың тәрбиесін жалпы мектеп
бағдарламасына сүйене отырып қолданады. Мектептің жалпы
және басты мақсаты естімейтін және нашар еститін балаларды
өз бетімен өмір сүруге және жұмыс істеуге бағытталған.
Тұлғаны қалыптастыруда және арнайы мектеп баласының ақауын
түзетуде келесідегідей жағымды жағдайларда қалыптастыру
керек:

1. Күн тәртібін орындау

2. Жекелеген қатынас

3. Әр түрлі үйірмелерге
қатысуы

4. Жүйелі қадағалау
Л.С.Выготскийдің айтуы бойынша « Ең
бастысы- адам ұжымда қалыптасады. Сол
себептен бала ұжымын тәрбиелеу басты
міндет болып табылады.» Есту қабілеті
зақымданған оқушыларға арналған мектеп
ұжымын ұйымдастыру үшін әрбір баланы
жете танып, зерттеп, жекеше жұмыстар
жүргізу керек. Тәрбие процесін жүргізу
үстінде тұлғаның жағымды жақтарын
айқындау қажет және де есту мүшелері
зақымданған балалардың қалыпты
қызметке сүйене отырып, түзету
жұмыстарын жүргізу керек.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Аутаева А, Мехметова А.А
«Сурдопеагогика негіздері: оқу
құралы»
2. Рау Ф.Ф «Обучение глухонемных
произношение «
3. Сулейменова Н.А «Диагностика
психического развития в раннем
возрасте»

Ұқсас жұмыстар

Есту қабілеті зақымдалған балаларға көмек көрсетудің психологиялық - педагогикалық негізі

Есту қабілеті бұзылған балалардың тәрбие жұмыстарының ерекшеліктері

Ата физикалық мектепке және сурдопедагогикалық ұйымдастыру

Сурдопедагогиканың негізгі оңалту әдістері

Көру қабілеті нашар

Сөйлеу бұзылыстары бар балалардың оқыту ерекшеліктері

Мүмкіндігі шектеулі оқушылар

Көру қабілеті бұзылған балаларға инклюзивті білім берудегі ерекшеліктері мен кездесетін қиыншылықтарды шешу жолдары

Сөйлеу тілінің сөйлеу тілінің дамуы

Психикалық дамуында ауытқуы бар балалар

Пәндер