Талдағыштардың морфологиялық ерекшеліктері

Презентация қосу

М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ
«ТАРИХ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА» ФАКУЛЬТЕТІ
«ПСИХОЛОГИЯ ЖӘНЕ АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА» КАФЕДРАСЫ

№11 БӨЖ
Тақырыбы: «Талдағыштар физиологиясы».

Орындаған: Бектасова Балнұр
ТП 18-2К1
Қабылдаған:Досжанова Жанна
Жоспары:
1. И.П.Павловтың анализаторлар
(талдағыштар) туралы ілімі
2. Рецепторлардың жіктелуі
3. Тітіркендіргіш әсерінен рецепторлардың
қозуының механизмі
4. Талдағыштардың морфо-функциялық
ерекшеліктері
Анализатор яғни талдағыш (сенсорлық жүйе) - ақпараттарды
қабылдап, кодтап, өткізіп және ми қыртысында талдап,
құрастыратын күрделі морфофункциялық жүйе

Талдағыштар
2. Аралық, өткізгіш бөлімдері (И.П.
бөлімі (афференттік Павлов):
талшықтар, нейрондар,
3. Орталық бөлімі (ми қыртысының бөлімдері) -афференттік
қыртысасты
1. Шеткі (рецепторлық
орталықтары)
) бөлімі
- ақпараттарды
- түрлі тітіркендіргіштерді
рецепторларданқабылдау.
ОЖЖ-не
сигналдарды талдап құрастыру
жеткізу
Рецепторлардың жіктелуі

I. Сезім түрлеріне
байланысты:
- көру рецепторлары
есту рецепторлары
дәм сезу рецепторлары
жанасу сезу
терморецепторлар
проприорецепторлар
вестибулярлық (тепе-теңдік)
ауырсыну сезу
иіс сезу
II. Рецепторлардың орналасуына
байланысты:

I. Шетте орналасқан
II. Іште орналасқан (интерорецепторлар)
(экстерорецепторлар)

а) вестибулярлық және
проприорецепторлар б)висцерорецепторлар-
- есту, көру, иіс сезу, (қимыл-тірек ішкі ағзалардың
дәм сезу, жанасу аппаратының рецепторлары
рецепторлары)
III. Тітіркендіргіштер
табиғаттарына
байланысты:

5. Ауырсынуды 1. Фоторецепторлар
(ноцицепциялық) - көру;
сезу - ерекше түрі

Механорецепторлар
- есту, жанасу, сезу,
Терморецепторлар.
вестибуло-
проприорецептор;

3. Хеморецепторлар -
дәм, иіс сезу;
IV. Сыртқы ортамен байланысу
түрінен:
1. Дистанттық: көру, есту, иіс
сезу;
2. Контакттық: дәм сезу,
жанасу.
V. Құрылыстарының
ерекшеліктеріне
байланысты:
1. Біріншілей сезетін (ӘП
генерациясы 1-ші нейронда)
– иіс, жанасу,
проприорецепторлар;
2. Екіншілей сезетін
(рецепторлық жасуша
арқылы ӘП генерациясы 1-
ші нейронда) – көру, есту,
дәм сезу рецепторлары,
вестибулярлық аппарат.
Талдағыштардың морфологиялық ерекшеліктері

2. Талдағыштар көп
жолды болады.
1. Талдағыштар жүйесі
Олардың әрбір
көп қабатты жүйке
қабатындағы жүйке
клеткаларынан тұрады.
элементтері көптеген
Олардың алғашқы
жолдары арқылы бір-
қабаты қабылдағыш
бірімен байланысады.
элементтерден, ал
Талдағыштардың
соңғы-үлкен ми сыңары
мұндай көп жолдары
қыртысының
жасалған
нейрондары болып
талдаудыңисенімділігін
табылады.
және дәлдігін
қамтамасыз етеді.

3. Талдағыштардың
құрылымында сезіну 4. Талдағыштардың
“алқымы“- “воронка“ деген тура (тік) және көлденең
кездеседі. Олардың шектес
қабаттардың элементтері дифференциясы
санына байланысты. (ажыратылуы) болады.
Кеңейетін және тарылатын Тура да – әр қабатта
“алқымдар“ түрі болады. жатқан нейрондардың
Олардың физиологиялық жеке қызметтері
маңызы: тарылатында – болады. Көлденең де бір
керек емес ақпаратттарды
жеткізбеу,ал кеңейетін де - қабатта жатқан
әртүрлі сигналдарды жете элементтердің қызметі
және өте терең талдауға әртүрлі болуы.
мүмкіндік жасау.
Физиологиялық ерекшеліктері:
1. Талдағыштар адекватты
(өзіне тән)
тітіркендіргіштерге өте
сезімтал болады.

5. Ақпаратты тану, өңдеу
және кодтау.
Тітіркендіргіштер туралы
ақпараттар топтасқан 2. Адекватсыз
серпіністер арқылы миға тітіркендіргіштерге
жеткізіледі. Олардың талдағыштардың
стандартты өлшемдері сезімталдығы төмен
болады (амплитудасы, болады
ұзақтығы, формасы),
топтар (пачка) ішіндегі
серпіністердің саны,
жиілігі, уақыты
тітіркендіргіш түріне
байланысты.

4. Вебер-Фехнер заңдылығына
бағыну. Тітіркенудің сезілетін
күш өсімі алдыңғы әсер еткен 3. Адаптация -
күштің белгілі бір мөлшеріне талдағыштардың ұзақ
жетсе, яғни сол күштің 1/30
бөлігі болса ғана ол түйсінілетін әсер ететін
болады. Мынадай теңдеумен тітіркендіргіштер
көрсетіледі: I/I = күшіне бейімделуі
constanta; I – тітіркендіргіш
күші, I – күш өсімі.
РЕЦЕПТОРЛАР
ҚОЗУЫНЫҢ МЕХАНИЗМІ
І. БІРІНШІЛІК СЕЗГІШ.
ТІТІРКЕНДІРГІШ ӘСЕРІ
МЕМБРАНА РЕЦЕПТОРЛАРЫНЫҢ
БЕЛОК МОЛЕКУЛАСЫМЕН
ӘРЕКЕТТЕСУІ (І НЕЙРОН)
МЕМБРАНАНЫҢ ИОНДАРҒА
ӨТІМДІЛІГІНІҢ ӨЗГЕРУІ
ДЕПОЛЯРИЗАЦИЯ ӘП.
ІІ. ЕКІНШІЛІК СЕЗГІШ.
ТІТІРКЕНДІРГІШ ӘСЕРІ
МЕМБРАНА РЕЦЕПТОРЛАРЫМЕН
ӘРЕКЕТТЕСУІ РЕЦЕПТОРЛЫҚ
ПОТЕНЦИАЛ МЕДИАТОРЛАРДЫҢ
БӨЛІНУІ ГЕНЕРАТОРЛЫҚ
ПОТЕНЦИАЛ ӘП.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Рақышев А.Р. Адам анатомиясы. IV- том. Алматы:
Білім, 2005 ж. 287-315 б.
2. Керімбеков Ж.Е. Тәнтану адам анатомиясы.
Алматы: Білім, 2004 ж. 229-242 б.
3. Дүйсембин . Жасқа сай физиология және мектеп
гигиенасы. Алматы: Білім, 2005 ж. 375-390 б
4.Л.Ф. Гаврилов, В.Г. Татаринов «Анатомия», стр.
248-261 Р.П. Самусев,
5.Ю.М. Селин «Анатомия», стр. 6307-332В.Я.
Липченко «Атлас нормальной анатомии человека»
6. М.Г. Привес, Н.К. Лысенко «Анатомия человека»,
стр. 401-433
7. Р.Д. Синельников «Атлас анатомии человека»,том2

Ұқсас жұмыстар

Суыққа бейімделіс

ТАЛДАҒЫШТАР ФИЗИОЛОГИЯСЫ

Психикалық үрдістер

Сезім және басқа сенсорлық түйсік

Иіс түйсігі

Морфологиялық белгілері

Сезім түрлері

Көк итқонақ/ Setaria viridis

Шығыс ешкішөбі: биологиялық, морфологиялық ерекшеліктері, таралуы, шаруашылық маңыздылығы

Майлы өсімдіктер

Пәндер