ВИТАМИНДЕР ОРГАНИЗМГЕ ТАҒАМДАР

ТАСЫМБАЕВА АҚМАРАЛ

MИКРОЭЛЕМЕНТТЕР ЖӘНЕ ВИТАМИНДЕР ОЛАРДЫҢ БАЛА ӨМІРІНДЕГІ МАҢЫЗЫ

микроэлементтер және витаминдер

олардың бала өміріндегі маңызы

ЖОСПАР

дефицит жағдайдағы өзгерісі

қорытынды

микроэлементтердің баланың жасы бойынша қажеттілігі

МИКРОЭЛЕМЕНТТЕР

Микроэлементтер (микронутриенттер) - денсаулықтың маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын химиялық элементтер.

Микроэлементтер бірқатар функцияларды орындайды: ферменттердің құрамына кіреді, күрделі ақуыз құрылымдарының, нуклеин қышқылдарының және мембраналардың тұрақтануын қамтамасыз етеді және адам дамуының кез-келген кезеңінде өте қажет.

Мысалы, кальций сүйектердің пайда болуына, бұлшықеттер мен тамырлардың жұмысына қатысады, магний жүрек пен жүйке жүйесінің қалыпты жұмыс істеуі үшін, сондай-ақ ақуыз синтезі үшін қажет, ал мырыш иммундық, жүйке, репродуктивті жүйелер мен асқазан-ішек жолдарының толық жұмыс істеуі үшін қажет.

Микроэлементтердің жетіспеушілігі де, артық болуы да әртүрлі мүшелер жүйесінің зақымдалуына әкелуі мүмкін.

МИКРОЭЛЕМЕНТТЕР 0, 1%

Co, I, F, Ma, Cu, Fe, Zn тб

zn мырыш(65-137мгм балада)

-инсулин гормонының құрам бөлігі

-метаболизмге қатысады

-ми жұмысын жақсартады

-энергия тасымалдайды

бауыр, ет, бұршақ дақылдарында кездеседі

I йод(60-150мг балада)

-қалқанша безі гормондарының құрам бөлігі

-зат алмасуға қатысады

теңіз өнімдері, балық, ас тұзында болады

дефицит:ағза өспейді, зат алмасу дұрыс жүрмейді, зоб

Фтор

Бұл микроэлемент тіс эмальының жақсы күйін сақтаудан басқа, сүйектердегі кальцийдің бекітілуіне көмектеседі (бұл бактериялық шыққан инфекциялық процестердің пайда болуына жол бермейді) .

Темір

Біздің денеміздің ішінде темір бұл гемоглобиннің маңызды құрамдас бөлігі, жасушалар мен тіндерге оттегін тасымалдауға жауап беретін қан гемопротеині. Осы себепті ол жасушалық тыныс алуға және басқа да көптеген процестерге араласады: гликолиз (энергия алу үшін глюкозаның тотығуы), май қышқылдарының тотығуы және ДНҚ синтезі және басқалар.

Никель

87% гидрогеназаның құрамына кіретін микроэлементтер, микробтар алмасуындағы маңызды ферменттер. Ол биокатализатор рөлін атқарады, ағзаның өсуіне және қорғалуына қатысады, темір сіңірілуін қолдайды және ДНҚ мен РНҚ молекулаларын тұрақтандырады.

ДӘРУМЕН - АДАМ МЕН ЖАНУАРЛАРДЫҢ ТІРШІЛІГІНЕ, ОЛАРДЫҢ

ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз

мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Витамин латынша vita - өмір, vitman - тіршілік амині деген мағынаны білдіреді. .

ВИТАМИНДЕР ОРГАНИЗМГЕ ТАҒАМДАР

арқылы келіп түсетін белоктардың, майлардың, көмірсулардың және

минералдық тұздардың алмасуын жылдамдататын және реттейтін де витаминдер. Олар тағамдық заттармен бірге организмге түсіп, зат алмасуға, организмнің өсіп-өнуіне әсерін тигізеді. Организмнің қорғаныштық қабілетін арттыруда витаминдердің атқаратын міндеті өте зор. Егер тамақтану дұрыс жолға қойылмаса, яғни күнделікті пайдаланатын тағамдарымызда организмге қажетті витаминдер мөлшері жеткіліксіз болса, онда организм әлсіреп, ол әр түрлі ауруларға шалдығады, өсіп-өнуі мен жетілуі нашарлайды. Ал дәрумендерді( әсіресе, А және Д дәрумендерін) шамадан тыс көп қабылдау ағзаның улануына( гипервитаминоз) соқтырады. Ол көбінесе жас балаларда жиі кездеседі.

жалпы витаминдер сырттан келетін және ағзада жасалынатын(D, K, B5, B7) витаминдер болып бөлінеді

Сонымен қатар майда және суда еритін витаминдер болып бөлінеді

Авитаминоз-белгілі бір витаминнің ағзада болмауы

Гиповитаминоз-витаминдердің ағзаға жетіспеуі

А витамині

-Бұл витамин өсу процессіне қатысады

-көздің торлы қабығындағы родопсин белогі синтезіне керек

-тері шырышты қабаттарының серпімділігіне керек

-иммунитетті күшейтеді

бауыр, балық, май, сүтте, зелень, сәбізде болады

1 жасқа дейінгі балалар тәулігіне А витаминінің 1650мг мөлшерін алу керек.

дефицит:Қасаң қабықтың жылтырлығының жоғалуы

Эпидермис пен терінің құрғауы Блефарит Фотофобия

Шаштың жұқаруы мен құрғауы

Д витамині

-Қаңқа сүйектерінің өсуін күшейтеді, кальций мен

фосфор алмасуының регуляциясы мен тіндік тыныс алуға

қатысады.

-иммунитетті активтейді

-антидепрессант

Тағамдар:

Балық бауыры(сельдь, треска) Жұмыртқа сарысы Сүт Сары май Икра

тәулігіне 400-500 МЕ

дефицит:рахит, остеопороз, тіс аурулары тб

С витамині

Антиоксидант, бауырда гликогеннің

толуына қатысады, коллаген синтезіне, темір сіңірілуіне қатысады. Сонымен

қатар, оттегінің сіңірілуі мен бүйрекүсті безінің қызметіне жақсы әсер етеді, белок алмасуында маңызды роль атқарады. 12 айға дейінгі сәбилер тәулігіне 35мг С витаминін қабылдау керек, ал 2-3 жастағы балалар - 40-60 мг/тәул

Қара қарақат Жасыл өсімдіктер Лимон Итмұрын Ет және бауыр Картофель

Мандарин және апельсин

Симптомдары :

дефициті цинга ауруына алып келеді

Тері және ауыздың кілегей қабатындағы ұсақ

қан құйылулар

тістің үгілгіштігі және қанағыштығы

Аяқта әлсіздік

және солғындық

Бұлшықеттердің ауырсынуы

Тәбетінің төмендеуі