Қалыпты Қызметінің артуы Қызметінің төмендеуі

Презентация қосу

ЭНДОКРИНДІК ЖҮЙЕНІҢ
ДАМУЫ
Ішкі секреция бездері немесе эндокринді- физиологиялық
белсенді заттар (гормондар) тікелей ағзаның ішкі
ортасына – қанға бөлінетін бездер.
1.Жұйке жұйесі, 2.эндокрін бездері, 3.гуморалдық
факторлар бірге дененің маңызды функцияларын реттеу
мен бақылауды қамтамасыз етеді. Соның ішкі тепе-
теңдігін сақтап
(гомеостаз), қалыпты өсу және дамуың
реттейді.
Дененің эндокриндік бездері

• 1.Гипоталамус
• 2.Гипофиз
• 3.Эпифиз
• 4.Қалқанша безі
• 5.Қалқанша маңы бездері
• 6.Тимус
• 7.Ұйқы безі-аралас
• 8.Бүйрек үсті бездері
• 9.Жыныс бездері (аталық
бездер, аналық бездер)-
аралас
Эндокриндік бездер және олардың организмде
орналасуы
Гормондар дегеніміз - ішкі секреция бездерінің өнімдері.
Олар 1.жүйке жүйесімен, 2.эндокрін бездері, 3.гуморалдық
факторлармен бірге организмнің өсуін, дамуын,
организмнің физиологиялық қызметтерін үйлестіруге, зат
және энергияның алмасуына, мүшелердің қызметін
реттеуге қатысады.
Бұл мидың негізінде орналасқан және дененің автономды
функциялары үшін жауап береді.

Аралық мида орналасқан.

Өзінен бөлінетін гормондар арқылы эндокриндік жүйені
басқарады.

Мидың барлық дерлік бөліктерінен ақпарат алады және оны
көптеген процестерді басқаруға пайдаланады.
Қан ағымы арқылы рилизинг гормондар гипофизге түседі олардың
әсері түзілу, жинақталу және бөлініп шығумен жүреді гипофиз
гормондары
– немесе төменгі қосалқы ми бас

сүйегінің «түрік ері» деп аталатын сүйегінде гипофиз
орналасқан. Ол ортаңғы мимен көрші орналасады

және онымен екі жақты көптеген байланыстары бар.
13 – гипофиз
14 – аденогипофиз
- алдыңғы бөлігі
15 – бугорная часть
16 – аралық бөлігі
17 – дистальды бөлік
19 – нейрогипофиз
– артқы бөлігі
20 – воронка
21 – жүйке бөлігі
22 – эпифиз
Алдыңғы бөлігі
Артқы бөлігі

• Вазопрессин (АДГ)
• Өсу гормоны(СТГ); • Интермедин
• Окситоцин;
• Реттеуші: АКТГ (меланоцито-
(адренокортикотропин)
стимулдеуші)
ТТГ (тириотропнин)
ФСГ
(фолликулостимулдеу
ші)
ЛГ (лютеотроптық)
ЛТГ (лютеиндеуші).
Қалыпты Қызметінің артуы Қызметінің төмендеуі

Өсуді тежейді
Организмнің Жас кезінде гигантизмді карликизм; дене
жас кезінде тудырады, ересектерде пропорциялары және
СТГ - өсу, дене бөліктерінің ақыл-ой дамуы -
өсуді ұлғаюы - акромегалия қалыпты
қамтамасыз ету

Бүйрек үсті безінің
АКТГ қыртысы,
Қалқанша без, Тізімделген
ТТГ
бездердің Тізімделген
ФСГ жыныс бездері,
жыныс мүшелерінің белсендігін бездердің
ЛГ
ЛТГ
белсенділігін реттеу
күшейту белсенділігінің
әлсіреуі
А қалыпты Қызметінің артуы Қызметінің төмендеуі
р
т
қ
ы Жатырдың және
АДГ тамырлардың Зәрмен
шығарылатын Зәрмен
б бұлшықеттерінің шығарылатын
ө жиырылуы сұйықтықтың
төмендеуі сұйықтықтың артуы
л Бүйректің судағы
іг реттелуі
і

О
р
т
а
ң Тері пигменттерінің азаюы
ғ Интер- Терідегі пигметтің
Тері пигменттерінің артуы
ы медин реттелуі

б
ө
л
іг
і
(домалақ без)

Ортаңғы мидың жоғарғы бөліктерінің
арасында орналасқан

Гормондар

Қалыпты Қызметінің артуы Қызметінің төмендеуі

Гипофиз Жыныстық жетілуді
Мелатонин гормонының Жыныстық жетілудің жылдамдатып
және т.б. жұмысын баяулауы адаптацияны
баяулатады, төмендетеді.
Сның әсерінен
жыныстық жетілуді
баяулатады.
Адаптация.
Бұл без көмейдің алдыңғы
жағында орналасқан екі
бөліктен және оларды қосып
тұрған без сабынан тұрады.
Қалқанша безінен бөлінетін гормон

– ағзаның қалыпты дамуын және зат алмасуды
реттейді.
Тироксин гормоны үшін йод қажет.

Қалыпты Қызметінің артуы Қызметінің төмендеуі

Т Балаларда - Балаларда -
И өсу және дамуды жылу берудің кретинизм (деменция,
реттейді, жоғарылауы, ақыл-ойдың артта қалуы),
Р метаболизмді сарқылу. карликизм, кідіріс
О күшейту, Ересектерде - бездің жыныстық даму.
К қозу жүйке ұлғаюы (зоб), Ересектерде - миксидема
жүйелер, жылу
С өндірісі
төмпешік, жүрек (шырышты ісіну)
соғысы, ісіну, енжарлық,
И тітіркену. Тәбеттің Шаршау, ұйқылық
Н жоғарылауы, салмақ
жоғалту.
– қалқанша безінің ұлғаюы

Зоб түрлері

Қарапайым Уытты
(эндемиялық зоб) Қалқанша безінің
Йодтың жетіспеушілігімен пайда болады, гормондарының артық
Қалқанша безі үшін маңызды болуымен байланысты -
гормондардың түзілуіне арналған гипертиреоз, әсіресе
Грейвс ауруы

Белгілері - қалқанша безінің ұлғаю дәрежесіне
байланысты.
Дем алу түтігінің бүйірлерінде мойындардың
қалыңдауы мүмкін.
Уытты зобпен бірге әлсіздік тітіркену, тершеңдік,
жүрек қағуы, қолдың және бүкіл дененің дірілі
байқалады.
Қалқанша
маңы безі
Қалқанша
безінің
артқы
жағында
орналасқан.
Өлшемдері
(күріш
дәнімен),
жалпы
салмағы - 0,1-
0,13 г.
Паратгормон

Паратгормондар қандағы кальций мен фосфор құрамын реттейді ,

оларды ағзада қолдану процесін.

Гиперфункция - бүйректің кальций реабсорбциясының жоғарылауы

және ішектегі ұқсас процесс.

Без гипофункциясы - қандағы кальцийдің төмендеуі - себепші болады

гормонның белгілі бір мөлшерінің қанға түсуі.
Тимус (айырша без)
– иммундық жүйенің
мүшесі.
Ол кеудеде орналасқан және

жыныстық жетілуден кейін
регрессия жасайды.

Иммундық және өсу процестерін

реттейді (тимозин гормоны),
антиденелер шығаратын басқа
лимфоциттерге әсер ететін

лимфоциттер өндіреді.
Тимозиннің жетіспеушілігінен

лимфопения дамиды .
Тимустың гормоны: - тимозин

Ұйқы безі
Іште,
асқазанның
артында
орналасқан.
Гормондар
өндеретін
жасушалар
аралшық
жасушалары
деп аталады.

Қалқанша
безінің
гормондары:
Инсулин
Глюкагон
инсулин глюкоган

қандағы қант шоғырлануды Қандағы қант
Қалыпты төмендетеді- бұлшықеттің концентрациясын
бауырындағы глюкозадан жоғарылатады, гликогеннің
гликоген синтезін глюкозаға дейін ыдырауына
күшейтеді ықпал етеді.

Қандағы қанттың
Қызметінің төмендеуімен ұстамалармен
артуы және естен танумен бірге
жүретін шок. Іс жүзінде байқалмайды,
өйткені басқа гормондар
Қант диабеті - қандағы (адреналин,
Қызметінің
қанттың жоғарылауы. глюкокортикоидтар) ұқсас
төмендеуі Метаболикалық ауру.
функцияны орындайды
Қант диабеті
Қант диабеті - бұл организмдегі инсулин өзгеруінің процесінің
бұзылуымен байланысты ауру.
Белгілері - қандағы қанттың жоғарылауы, зәрдегі қанттың
пайда болуы, салмақ жоғалту, қатты шөлдеу, аштық және зәр
шығару. Импотенция мен етеккір циклінің өзгеруі жиі кездеседі.

Қант диабетінің түрлері
Инсулинге тәуелді Инсулин тәуелсіз
қант диабеті
қант диабеті Ұйқы безінде
инсулиннің белгілі бір мөлшері
Ұйқы безінде инсулин немесе осы мөлшерде өндіріледі
пайда болмаған кезде, жеткіліксіз болып шықса
сол жағдайда пайда немесе инсулин қолданбаса
болады. дененің төмен болуына
байланысты
осы гормонға сезімтал болса.
Бүйрек үсті бездері-
БүБ
Олар бүйректің жоғарғы
полюстерінде орналасқан
және екі қабаттаң тұрады:
кабық және церебральды.
Қабық гормондары БүБ:
1. Қан қысымын
реттеудегі
минералокортикоидтар
2. Глюкокортикоидтар:
кортизол, кортизон -
иммунитет және қабынуды
жеңілдету.
3.андрогендер мен
эстрогендер (жыныстық
сипаттамасы және
жүктілік)
БүБ церебральды
қабатының гормондары:
1. адреналин
2.норадреналин

Сыртқы қабаты Ішкі қабаты
(кортикальды) (церебральды)

кортикостероидтар, 1.адреналин
1.минералокортикоидтар, 2.норадреналин
2.глюкокортикоидтар,
3.андроген және 4.эстроген.
қалыпты Қызметінің артуы Қызметінің төмендеуі

Иммунитетті, Метаболизм, Аддисон ауруы:
Кортико- бейімделуді қолайсыз бұлшықет
стероидтар қамтамасыз етуге факторларға әлсіздігі
қатысады. организмнің ентігу, тәбеттің
Зат алмасудың төзімділігі төмендеуі, терінің
барлық түрлерін төмендейді қола түсі.
реттейді
Андроген Екінші жыныстық Ерте жыныстық Кеш жыныстық
эстроген сипаттамалар жетілу. Өсудің тез жетілу
қалыптасуға әсер тоқтауы
етеді

Андреналин жүрек соғысының күші Жүрек соғысы
, мен жиілікті арттырады. жиілейді.
Норадрена- Қан қысымын Қан қысымы
лин жоғарылатады. күрт көтеріледі.
Метаболизмді, әсіресе Қозғыштықтың
көмірсуларды жоғарылауы.
күшейтеді.
Еркек немесе әйел жынысын
ЖЫНЫСТЫҚ гонадтар - әйелдердегі аналық
БЕЗДЕР бездер және ерлердегі ұрықтар
бағдарламалайды. Бірақ ерлер
денесінде әрдайым аз
мөлшерде әйел гормондары, ал
әйелдерде - ер гормондары
түзіледі. Егер олардың ара
қатынасы бұзылса, ер адам
эффеминаттық формаларды
ала бастайды - дәрігерлер бұл
феминизация деп атайды.
Керісінше, ханым мұртты және
сақалды, денеде тығыз
өсімдіктер ала алады; мұндай
ауытқу маскулинизация немесе
вирилизм деп аталады.

Жұптасқан сопақ мүшелер
Сүйек аймағында орналасқан - бұлшықет-бұлшықет қабы,
лобулярлы құрылымға ие.

1- придаток яичка
2 – головка придатка
яичка
3 – тело придатка яичка
4 – хвост придатка
5 – дольки придатка
6 – проток придатка
7 - яичко
10-11 – привесок яичка
7 26 –перегородки яичка
27 – дольки яичка
29 – извитые семенные
канальца
32 – выносящие
канальцы
яичка Яичко (схема)

Яичко и придаток яичка
Қызметінің Қызметінің
Қалыпты
артуы төмендеуі

Гормондар:тестостерон, 1.ерте жыныстық жетілу; 1.Жыныс жетілудің
адреностерон. 2.кішкентай бой; кешігуі;
Ер адамдарда дене 3.шаштың өсуі; 2.Жас кезде
бітімі өзгереді- 4.ерте таз болу; жыныс мүшелерінің
жыныс мүшелерінің 5.агрессивтіліктің дамуы және
ұлғаюы, жоғарылауы. жыныстық
қолтық,бетте шаш сипаттамалардын
өсуі, жоқтығы.
бұлшықеттер өзгеріуі.
Дауыс жуандауы.
Әйел жыныс бездері-аналық
бездер

Сопақ пішінді
жұптасқан мүшелер
жатырдын бүйіріндегі
жамбас қуысында
орналасқан.

Эстроген гормондары:
Эстриол
Эстрадиол
Эстрон

Сыртқы Ішкі – Уаытша без
(фолликулярный) мозговой

эстероген Гормон жасап шығармайды прогестерон

Қозғыштықтың
Екіншілік әйел жыныстық төмендеуі
сипаттамаларының қалыптасуы: әсіресе
қалыпты Жыныс мүшелерінің ұлғаюы, Сүт бездері, жүктілік
Шаштың және қолтықтың өсуі. кезінде
Қаңқа мен бұлшықеттің әйел түрінің дамуы. жатырдың
Сексуалдық тілектің пайда болуы. тонусы,
Қызметіні ұрықтың
Ерте жыныстық жетілу
ң артуы көтерілуін
қамтамасыз
етеді

Қызметіні Кешіктірілген жыныстық жетілу, ерте жаста - Түсік
ң екінші жыныстық сипаттамалардың тастау
төмендеуі болмауы

Ұқсас жұмыстар

Қалқанша безінің иодтирониндері

Жүйке жүйесінің гистогенезі

Жасуша мембранасының атқаратын қызметтері

Балалардағы жүйке жүйесінің ерекшелігі

Бүйрек шумақтарында несептің сүзілуі

Жыныс гормондары

Жасуша бүліністері

АРТЕРИЯЛЫҚ ҚАН ҚЫСЫМЫ

Сыртқы әсерлерге жасушалардың реакциясы

Зәр жолдары аурулары

Пәндер