Сорғыш құрттар

ОБМӨЖ

Тақырыбы: Гельминтологияға жалпы сипаттама. Гельминтологияның негізгі даму кезеңдері.

Орындаған: Файзуллаева Диёра

Кеншімбаева Нұрсұлу

Қ. А. Яссауи атындағы Халықаралық қазақ түрік университеті

Гельминтология нені зерттейді? (зерттеу нысаны)

Гельминтология көне грек сөздерінен құралған: һеlтіпs - құрт, Іоgоs - ілім - паразит құрттар, яғни гельминттер және олар қоздыратын аурулар - гельминтоздар жайындағы ғылым. Гельминттерді ертеректе «глист» деп те атаған. Кейіннен академик К. И. Скрябиннің ұсынысы бойынша «глист» деген сөз «гельминт» деген атауға ауыстырылған.

Константин Иванович Скрябин

Гельминтология

Гельминтология паразит құрттардың қандай ауру тудыратынын, оның тіршілік ететін ортасын, адамға, малға, өсімдікке келтіретін алуан түрлі зиянын, емдеу жолдарын, күрес шараларын зерттейді.

1- кесте. Гельминтология салалары

Паразиттік тіршілік ететін құрттар:

1-сурет. Трематодтар

2 - сурет. Сорғыш құрттар

3- сурет. Цестодалар

Гельминтоз

Гельминтоз дегеніміз - іш құрттар немесе гельминттер тудыратын жұқпалы ауру. Бұл кесел адамда, жануарларда, өсімдіктерде кездеседі. Олар адам мен жануарлардың ішкі мүшелерінде (органдарында), мәселен өкпесінде, бауырында, мида, ішек-қарында және т. б. орналасады.

Гельминттер көбінесе мекендейді:

4-сурет. Нематодтар

6-сурет. Сорғыш құрттардың мекендейтін иелері

5-сурет. Таспа құрттардың ішкі ағзалардағы көрінісі

2- кесте. Гельминтоздардың олардың қоздырғыштарының атауына байланысты жіктелуі.

Ішқұрт аурулары:

Ішқұрт ауруларының кейбіреулері адам өміріне де өте қауіпті. Құрттар малдан адамға, ал кейде керісінше, адамнан малға жұғып отырады. Бұлар адамға да және жануарларға да тән зооантропоноздар (zооп - хайуан, апtһrороs - адам, поsоs - ауру деген грек сөздерінен шыққан) немесе антропозооноздар деп аталады.

Гельминт және гельминтоздар қай бағытта оқытылады?

Гельминтологияның негізгі даму кезеңдері:

Гиппократ

Карл Рудольф

Қызықты ақпарат:

Құрт сөзінің жалпы шығу тегі мен мағынасы:

Құрт. Ескі орыс-чрв. Праславянское-чръвь. Ескі орыс сөзі" червь "XI ғасырдан белгілі., XIV ғасырдан бастап. Кейінірек "құрт", "құрт"деген сөздер пайда болды.

Адамға ең қауіпті 5 паразит:

1. Taenia solium (доңыз цепені)

Бұл паразиттің ұзындығы 10 метрге дейін жетеді. Аталмыш құрт ең ұзын қауіпті құрттар тізіміне кіреді. Паразиттер адам ағзасына доңыздың шала піскен етімен бірге енеді. Ішекке түскен паразиттер таралып, адамның жүйке жүйесін зақымдайды. Мәселен, қояншық ауруы осындай паразиттердің кесірінен болған дерт.

2. Echinococcus granulosus, эхинококк цепені

Ұзындығы 3−7 мм болатын құрт эхинококкоз ауруын тудырады. Ол аңшылық иттердің, қойлардың, т. б. үй хайуандарының ағзасында тіршілік етеді. Тазалық сақтамаған адамға паразиттер үй хайуандары арқылы жұғуы мүмкін. Бұл паразиттің ерекшелігі құрттар төменгі температурада да өлмейді.

3. Echinococcus multilocularis

Бұл да эхинококктың бір түрі. Солтүстік Америка, Европаға кең тараған. Түлкі, кемірушілермен қатар ит, мысықтардың ағзасында тіршілік етеді. Бұл паразит адамға тағам арқылы жұқса альвеолярный эхинококкоз деген ауруға шалдығады. Нәтижесінде бауыры, миы және басқа да мүшелері зақымдалады. Тіпті бұл паразитті ағзасына қабылдаған жан өліп кетуі де мүмкін.

4. Toxoplasma gondii

Бір клеткалы паразит. Жылы қанды хайуанның кез-келгенінде тіршілік ету қабілетіне ие. Әртүрлі елдерде бұл паразиттің жұғуы 10-нан 80%-ға дейін барады. Toxoplasma gondii әсіресе жүкті әйелдерге қауіпті. Жүкті әйелдің ағзасына түссе, түсік тастауы мүмкін. Сондықтан жүкті әйелдерге үйдегі мысықтың қиын тазалауға болмайды.