Рентгендік сәулелену

Сәуле арқылы тарайтын немесе жұтылатын бір үлес энергия қалай аталады?

Электромагниттік толқындарды толқын ұзындықтарының өсу ретімен ата.

Сәулеленудің әсеріне электрондардың сұйық және қатты дене бетінен босап шығу құбылысы қалай аталады?

Фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуін жаз.

Люминесценция түрлерін ата.

1 эВ -та қанша Дж бар?

Планк тұрақтысы нешеге тең?

29. 01. 2024ж

Сабақтың тақырыбы:

Рентгендік сәулелену

Вильгельм Конрад

Рентген

Рентген сәулесі - бұл қысқа толқынды электромагнитті тербелістер. Ол ұзын толқын жағынан ультракүлгін сәулемен, қысқа толқын жағынан  сәулесімен шектеседі. Ол көзге көрінбейді, оны байқау үшін флуоресценттік экран немесе фотоүлбі (фотопленка) қолданылады.

1895 жылы рентгендік сәулелерді ашты. 1901ж. Нобель сыйлығын алды.

Рентгендік түтікше

Ғарышта

Рентгеноскопияда зерттеуге қажетті зат арқылы рентген сәулесін өткізіп, оның кескінін экраннан бақылайды. Рентген сәулелерінің бір бөлігі шашырап кетеді де, енді біразы денеге сіңіп қалады, ал үшінші бір бөлігі денеден өтіп, экранға жарық түсіріп, сүйектер мен ішкі органдардың көлеңкесін көзге көрсетеді.

Рентгенография - бұл әдісте зерттелінетін заттың кескінін үлбіге (пленкаға) түсіріп алып, оны ұзақ уақыт құжат ретінде пайдаланады. Бұл әдісте зерттелетін зат рентген түтігі мен үлбінің арасына қойылады. Заттан өткен рентген сәулесінің интенсивтілігі сол заттың тығыздығына байланысты болады. Соған сәйкес, заттан өткен сәуле үлбіде фотохимиялық реакция туғызып, онда кескін пайда болады.

Флюорографияда - флюоресценттік экрандағы кескінді шағын өлшемді фотоүлбіге (фотопленкаға) түсіріп алу әдісін айтады.

Қазіргі кезде кең тараған бір түрі . Медицинада жиі қолданылып жүрген РХ-100 100CLK рентгенотомограф компьютермен жабдықталған. Сондықтан оны компьютерлік томограф дейді. Осы аппараттың көмегімен зерттелетін нұсқаның кеңістіктің үш өлшемді бағытындағы кескінін алуға болады.

Ол аппарат науқасты қозғауға болмайтын жағдайда науқастың денесі кез келген күйде болғанда рентген сәулесімен диагноз қою үшін қолданады.

Сүйектің, металдан жасалған заттың көлеңкелері өте айқын көрінеді.

№1 есеп

Егер фотоэлектрондардың кинетикалық энергиясы 4, 5·10-20 Дж, ал электрондардың металдан шығу жұмысы 7, 6·10-19 Дж болса, металл бетін жарықтандыратын жарық толқынының ұзындығы? (һ=6, 63·10-34 Дж·с,

с=3·108м/с)

№2 есеп

Фотокатодта жұтылатын фотонның энергиясы 5 эВ. Электронның катодтан шығу жұмысы 2 эВ. Фототокты тоқтата алатын жапқыш патенциалдар айырмасы?

(1эВ=1, 6·10-19 Дж, е=1, 6·10-19 Кл)

№3 есеп

Сәуле шығаруда толқын ұзындығы 1 нм сәйкес болу үшін, рентген түтікшесіне түсетін кернеу? (һ=6, 63·10-34 Дж·с, е=1, 6·10-19 Кл, с=3·108м/с)

№4 есеп

Толқын ұзындығы 3·10-7м жарық затқа түседі, ол зат үшін фотоэффектінің қызыл шекарасы 4, 3·1014 Гц. Фотоэлектрондардың кинетикалық энергиясы? (һ=6, 63·10-34 Дж·с,

с=3·108м/с)