Көшбасшының жеке тұлғалық қасиеттерінің теориясы

Презентация қосу

Көшбасшы,
көшбасшылық,
ұйымдағы көшбасшы

МИнф-23-1к
Шопан Батиза
Жоспар:

1. Көшбасшылықтың пайда болуы және классикалық зерттеулер
2. Көшбасшының жеке тұлғалық қасиеттері және мінез-құлық теориясы
3. Көшбасшының басқарушылық аспектісі
4. Көшбасшылық ұйым немесе ұйым көшбасшысы
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1. Муханова Г.К., Абдулина Г.А., Алибекова К.Ж. Ұйымдастырушылық мінез
құлық: Оқу құралы. –Алматы: Экономика,2014ж
2. Д.Ә.Құнанбаева Ұйымдастырушылық мінез құлық: Оқу құралы. –Алматы:
Қазақ университеті,2012ж
Көшбасшының жеке тұлғалық қасиеттері және мінез-құлық теориясы

Көшбасшылық – нақты бір мақсаттарға жету үшін адамдарды соңынан ерту
қабілеттілігі.

Көшбасшы:
1. Ресми – жұмыстың нақты саласында, бөлімінде басшылық жұмысты жүзеге
асыруға тағайындалған.
2. Бейресми – өзінің қабілеттігі мен жеке тұлғалық қасиеттері арқылы
адамдарды ұйымдастырып және топты бастап соңынан жүргізуге қабілетті
тұлға.

Көшбасшылық мәсеелсі келесідей негізгі топтарға бөлінеді:
көшбасшының жеке тұлғалық қасиеттерінің теориясы;
көшбасшылықтың мінез-құлық теориясы;
жағдайлық тәсілге негізделген көшбасшылық теориясы;
Көшбасшылықтың жаңа стильдері. [2-122]
Көшбасшының жеке тұлғалық қасиеттерінің теориясы

Көшбасшының жеке тұлғалық қасиеттерінің теориясы 1930 жжылдардан
бастап қалыптасты және көшбасшылықты барлық көшбасшылар үшін жалпы
жеке тұлғалық қасиеттердің белгілі жиынтығы болумен түсіндірді.

Көшбасшыны өзінің артына ерген тұлғалардан ерекшелендіретін ерекше
жалпы қасиеттер:
атаққұмарлық;
жігерлілік;
өз артынан басқаларды ерту қабілеті;
Адалдық пен татулық;
өзіне деген сенімділік;
қабілеттіліктері мен білімі

Жеке тұлғалық қасиеттерінің теориясы персоналмен жұмыс жасау
барысында тәжірибелік қолданысқа ие болады. [2-123]
Көшбасшылықтың мінез-құлық теориясы

Көшбасшылықтың мінез-құлық теориясы көшбасшылықтың мінез-құлық
теориясы мінез-құлықтың тиімді нысандарын үйрену мәселелеріне деген назардың
күшеюіне мүмкіндік туғызады.

Осы топқа қатысты теориялардың әртүрлілігіне қарамастан, олардың барлығы
көшбасшының міне-құлқын екі негізгі симаттама арқылы бейнелейді:
қол астындағы адамдардың еңбекпен қанағаттанушылығын қалыптастыруға
және оларды дамытуға бағытталған мінез-құлық;
Біріңғай өндірістік міндетті қалай болса да орындауға бағытталған мінез-құлық

Көшбасшылықтың мінез-құлық теориясы – ұйымның міндеті тек персоналды
іріктеу үдерісінде тиімді көшбасшыны тану ғана емес, сондай-ақ оны адамдарды
тиімді басқару дағдыларына үйрету болып табылады. [2-124]
Жағдайлық тәсілге негізделген көшбасшылық теориясы

Ф.Фидлердің көшбасшылық теориясы. 1960 ж. Ф.Фидлер жетекшінің жеке
қабілеті теориялары мен жетекшіліктің мінез-құлық теорияларының өкілдерінен
асып түсіп, топ жұмысының тиімділігі келесі факторларға тәуелді екенін
пайымдады.
көшбасшының бағыныштағы қызметкерлерімен өзара қарым-қатынасы
(жақсы/жаман) – топ мүшелерінің көшбасшыны қолдауы:
тапсырманың құрылымы (жоғары/төмен) – көшбасшының мақсаттарды,
процедулаларды және директиваларды топқа анық хабарлау:
лауазымдық өкілеттіктері (билік: күші/әлсіз) – көшбасшы қойылған
міндеттерді орындауда қаншалықты тәжірибелі болғаны және оның өз
билігінде қаншалықты сыйақылау мен жазалауды тағайындау болғаны.

Осы факторлардың бірі-бірімен әртүрлі үйлесуі көшбасшылықтың әртүрлі
жағдайын қарастыруға мүмкіндік береді – өте жайлы жағдайдан тым қолайсыз
жағдайға дейін. Ф.Фидлер көшбасшының стилі және қолайлы жағдайдың
арасындағы өзара байланысқа талдау жүргізді және тәуелділікті анықтады.
Жағдайлық тәсілге негізделген көшбасшылық теориясы

Ф.Фидлердің теориясы бойынша көшбасшының басқару стилі мен
жағдайдың бір-біріне сәйкестігі
Көшбасшының басқарушылық аспектісі
Көшбасшының бірінші басқарушылық аспектісі көшбасшы қызметімен немесе
өмірдің жеке жағдайларына байланысты қарастырылады.

Көшбасшы орындалатын рөлдері бойынша:
Генератор – шешімдер қабылдау барысында тығырықтан шығудың мүмкіндіктері
мен тәсілдерін іске асыратын көшбасшы;
Мотиватор – іске жұмылдыратын және оған серпін беретін көшбасшы;
Ұйымдастырушы – жалпы мақсаттарға қол жеткізу үрдісінде іс-әрекеттер мен
қабылданған шешімнің орындалу тәсілдері мен топтың қамсыздану қызметін атқаратын
көшбасшы;
Диспетчер – байланыстырушы қызметін және топ мүшелері арасындағы қызметті
үлестіретін көшбасшы

Жағдаяттар факторына байланысты:
ұйым немесе топ үшін төтенше жағдайларда, дағдарысты ахуалда қызмет етуге
қабілетті көшбасшылар (Н.Макиавеллидің жіктеуі бойынша көшбасшы-арыстандар);
кертартпалыққа негізделген құмысты орындау қажет болған кезде неғұрлым
тұрақтылық жағдайда табысты әрекет етуге бейім көшбасшылар (Н.Макиавеллидің
жіктеуі бойынша көшбасшы-түлкілер) [1-199]
Көшбасшының басқарушылық аспектісі

Көшбасшының екінші басқарушылық аспектісі топ мүшелеріне деген
көшбасшының психологиялық әсер етуі мен қарым-қатынасының дәрежесімен
байланысты. Оның айырықша әрекеті көшбасшының мәртебесіне негізделеді.
Бұл әсер ету механизмі ұқсатыру үрдісімен байланысты.

Ұқсастылық – бұл басқа адаммен, қауыммен немесе белгілі бір рөлмен
саналы немесе санасыз түрде теңеу үрдісі. Ұқсастылық үрдісінде адам өзге
адамның жеке тұлғалық қасиеттері мен тәртіптік мінездемесін анықтайды,
оларды мінез-құлқы бойынша қолайлы әрекетте немесе мінез құлықтың
симболикалық баламалары арқылы жаңғыртады.

Ұқсастылық
жаппай – көшбасшымен толық бірігу
Парциалдық – талғаулы түрде жүзеге асырылады.

Адам өзін саналы немесе аңдаусыз әрекет етуге тырысатын маңызды
тұлғамен теңестіріледі. [1-200]
Көшбасшының басқарушылық аспектісі

Көшбасшының өзін кіммен ұқсастыруы ұйымның қызметіне, басшы
мен ұжымның қарым-қатынасына әсерін тигізеді. Бұл жерде екі түрлі нұсқаны
сипаттауға болады:

1. Көшбасшы өзін жұмысшылар тобына теңейді. Бұндай ұқсастыру:
көшбасшыда аффилиацияға (өзге ортада болу, осы ортада ескерулі және алғыр
болу) мұқтаж болған жағдайда пайда болады
Көшбасшы өз қалауын топтың ықтиярына қарай жүргізетін мәртебе мен билікті
иеленеді, бірақ топ білігі оның билігі болып қалады.
Топ алдындағы міндеттемі көшбасшыны белсенді етедіғ және кейінгілерді
команталық рухын, т.с.с. сезімдерді ұғынуға, топқа адалдыққа шаұырады.

2. Көшбасшы өзін басқарушылар тобыменн теңейді. Бұндай ұқсастыру
көшбасшыда жеке даралық жетістіктері мотивациясы және де билікке
талпынысы жоғары болғанда пайда болады.
көшбасшы өз мандатының шарықтау шегіне жеткенін есептемейді
басымдылық жеке табыспен сипатталады [1-200]
Көшбасшылық ұйым немесе ұйым көшбасшы

Ұйым көшбасшысы – өзінің бойында көшбасшылық және менеджерлік
қасиеттерді үйлестіретін жеке тұлға.
Менеджер ретінде ұйым көшбасшысы заңды түрде өз өкілдігін және ұйым
мақсаттарын тиімді шешуде мәртебелік билігін жүргізе алады, ал көшбасшы
ретінде ол өз күшін бағынушыларға қолданады.

Ұйым көшбасшысының үлгісі [1-195]
Ұйым көшбасшының негізгі міндеттері:

бағытты анықтау – мақсаттың жалпы көрінісі, стратегия, ұйымдық
мәдениетті қалыптастыру;
адамдардың бірігуі – коммуникациямен құру және басқару, одақтың құрылуы,
байланыстың жақсаруы;
ынталандыру және ояту – белсенділік пен шығармашылықты ынталандыру,
құндылықтар мен эмоцияны қолдау, оқыту.

Ұйымның тиімді қызметі билік жүйесі тиімді қызмет етпеген жағдайда
жүзеге аспайды.

Билік құзырлықтарын пайдалана отырып ұйым көшбасшысы ұйым
тұтастығы мен бірлігін қолдауға, ортақ мақсатты орындауға бағытталған
жұймысқа ұйымның барлық мүшелерінің қатысуын қамсыздандыруға икемді.
Ұйымда болатын әр түрлі үрдістер мен әрекеттер арқылы биліктің
феноменін анықтайтын көптеген тұжырымдамалық тәсілдер бар.

Бихевиоризм – әлеуметтік-рөлдік мінез-құлықтың ерекше типі сияқты
билікті қарастырады.
Структурализм – ұйымның басқарушы және басқарылатын екі
құрылымдық бірліктері арасындағы қатынастың түрі
Инструменталисттік – биліктегі қойылған мақсаттарға жету үшін нақты
құралдарды қолдану мүмкіндігі мен қабілеттілігін сипаттайды.
Функционалдық – келісім, жалпы мақсаттарға, ұйымның ішкі
қызығушылықтарына қол жеткізу және оларды жүзеге асыру функциясы
ретінде қарастырылады.
Еріктік тұжырымдама – берілген қызметтің басқа қатысушылардың нақты
немесе болжамды қарсы тұрулары барысында бірге іс атқарып, оны жүзеге
асыру қабілеттерін анықтайды.
Коммуникациялық тұжырым – билікті субъектілердің бірлесе қызмет
жасау нәтижесі ретінде қарастырады. [1-197]

Ұқсас жұмыстар

Көшбасшылық басқару стильдері

Тұлға аралық конфликт және оның шешу жолдары

Тұлғалық белгілер

Саяси көшбасшының тұлғалық сипаты

Оқытудағы басқару мен көшбасшылық

Басшы тұлғасы ұйымды басқару субъектісі ретінде

Көшбасшының қасиеттері

Тұлға теориясы

ТҰЛҒА ТҰТАС АДАМ ЖҮЙЕСІНДЕ

Тұлға

Пәндер