Рекапитуляция ілімі және эволюциялық прогресс

Рекапитуляция ілімі. Эволюциялық прогресс. Прогресс туралы түсінік.

Рекапитуляция ілімі

Рекапитуляция (латын тілінен аударғанда rekapitulato) теориясы - онтогенездегі жеке дара даму түрлер мен адам тегі тарихының жылдам қайталануын білдіреді

Тірі табиғаттағы заңдылықтар, неміс ғалымы Э. Геккельмен (1866) тұжырымдалған және дарақтың онтогенезі түрдің (филогенездің) эволюциясының маңызды кезеңдерінің қысқа және жылдам қайталануы (рекапитуляциясы) болып табылады. Рекапитуляция туралы айғақтайтын фактілер Ч. Дарвиннің эволюциялық ілімі пайда болғанға дейін белгілі болды.

Дамудың ерте сатысындағы адам ұрығы балық ұрығына ұқсас болса, ең кеш даму сатысында - басқа да сүтқоректілер ұрықтарына, ал өте кеш сатыда - адмтектес маймыл ұрығына ұқсайды. Бұл эмпирикалық заңдылық - рекапитуляция және биогенетикалық заң жайлы ілім негізі (Э. Геккель, 1866) .

Эволюциялық прогресс

Эволюциялық- органикалық формадан тарихи процесі өзінің мазмұны жөнінен қайталанбайтын процесс. Бұрын өмір сүріп одан кейін жойылып кеткен формалары одан кейін болған филогенетикалық даму процесінде қайталанбайды. Эволюцияда ешқашан кері қозғалыс болмайды: кейде белгілі бір жайдайларда эволюцияның өткен кезеңімен ұқсас нәтиже болуы мүмкін

Биологиялық прогресс - түрдің немесе басқа да жүйелік топтардың тіршілік үшін күресте жеңіп шығуы. Биологиялық прогрестің негізгі белгілеріне - жүйелік (систематикалық) топтағы даралар санының артуы, таралу аймақтарының (ареалдарының) кеңеюі, жеке жүйелік топтарға ажырауы және популяция мен түрдің жаңа тіршілік ортасына бейімделуі жатады

Қорытынды

Органикалық дүниенің дамуы барлық замандармен кезеңдерде жердің геологиялық және климаттық жағдайларына сәйкес жүріп жатты. Ол жағдайлардың өзгеруіне байланысты өсімдіктер мен жануарлар дүниесі де өзгеріп отырды. Органикалық дүние эволюциясының негізгі бағыты биологиялық прогресс болды. Биологиялық прогресс - қарапайымнан күрделіге қарай даму. Ағзалар қарапайым төменгі сатыдан жоғары сатыларға дейін көтеріліп, құрылыстарын күрделендіреді. Тіршілік үшін күресте мұндай ағзалар жеңіп шығып, соның нәтижесінде даралар саны артады, өмір сүру ортасын немесе ареалын кеңейтеді, жаңа ортаны игереді.