Фосфоорганикалық қосылыстардың тарихын, жіктелуі мен номенклатурасын игеру

Презентация қосу

ҚАРАҒАНДЫ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

Фосфорорганикалық
қосылыстар.

Имя докладчика

Тексерген:Нурмаганбетов
Жангельды
Орындаған:Ануарбек Асем,
Жоба мақсаты

20ГГ
О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А
Фосфоорганикалық қосылыстардың тарихын,
жіктелуі мен номенклатурасын игеру. Оларды
зертханада алынуы, колдануы және уытты
заттармен улануы туралы ақпарат алу.

Фосфорорганикалық қосылыстар, молекулаларында фосфор
атомы көміртек атомымен тікелей немесе Гетероатом (O, S, N)
арқылы байланысатын органоэлементтер. Алғаш рет
фосфорорганикалық қосылыстар – моно -, ди-және

Кіріспе триметилфосфин-1846 жылы Л.Тенар және Й. Берцелиус
метилиодидті кальций фосфидімен қыздырғанда. Әдетте,
органофосфаттар екі класқа бөлінеді: фосфор қышқылдары
(кесте; R – органикалық радикал) және олардың туындылары –
эфирлер, амидтер, хлорангидридтер және т.б.; фосфиндер және
олармен байланысты заттар.
• Фосфорорганикалық қосылыстарға тек қышқыл туындылары жатады.Фосфиндер

20ГГ
мен олардың туындылары бастапқы RPH2, екінші реттік R2PH және үшінші реттік
R3P, үшінші реттік фосфин оксидтері r3p=O, үшінші реттік фосфин сульфидтері

О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А
(тиооксидтер) r3p=S, фосфазоқосылыстар R3P=NX және ФОСФОНИЙ қосылыстары
R4P+X–болып бөлінеді. Фосфиндерде бір-бірімен тікелей байланысқан екі немесе
бірнеше фосфор атомдары болуы мүмкін.Фосфор – көміртек байланысының
түзілуін қамтитын фосфорорганикалық қосылыстарды алудың негізгі әдістерінің
ішінде фосфор(III) қышқыл эфирлерінің алкил галогенидтерімен (қарбыз
реакциясы, Михаэлис – Беккер реакциясы) немесе фосфор галогенидтерінің литий
немесе магнийорганикалық қосылыстармен өзара әрекеттесуі, сондай - ақ
құрамында Р−н, к байланысы бар заттардың каталитикалық немесе гомолитикалық
қосылуы кеңінен қолданылады қанықпаған және карбонилді қосылыстар
(фосфорлану).

О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А

20ГГ
қосылыстар номенклатурасы
Фосфорорганикалық
.Тарихы
ТарихОрганофосфаттардың (ФОС) уытты
қасиеттерін анықтау тарихы ХХ ғасырдың
басынан басталады.Бастапқыда олар
жауынгерлік уландырғыш ретінде назар
аударды (1938 жылы Германияда зарин
газы синтезделді). Екінші дүниежүзілік
соғыстың соңында алғашқы пестицидтерді
синтездейтін Өндірістік қондырғылар
жасалды.Ауылшаруашылық өндірісіне
олар 1965 жылдан бастап тұрақты және
төмен экологиялық ДДТ, гексахлоран және
басқа да органохлоран қосылыстарының
орнына енгізілді. FOS синтездеу оңай
және жәндіктерге қарсы жоғары тиімді
болып шықты.1970 жылдары әлемдегі ең
көп таралған 20 инсектицидтің жартысы
органофосфаттарға, ал 1/5 бөлігі
метилкарбаматтарға тиесілі болды.FOS
осы уақытқа дейін өз артықшылықтарын
жоғалтқан жоқ. 6
Әсер ету механизмі

20ГГ
• Әсер ету мезанизмі ол мыналардан тұрады: белсенді заттар ағзаға енген кезде ақуыз ферменті
•
ацетилхолинэстеразаны (АХЭ) фосфорлайды. Ол жүйке тіндерінде кездеседі және жүйке импульсін беруде

О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А
маңызды рөл атқарады. Бұл фермент карбон қышқылы эфирлерінің гидролазалар тобына жатады. АХЭ
негізінен синапстың постсинаптикалық мембранасындағы рецепторларда және ішінара нейрондық
процесс (аксональды) мембранасында локализацияланған.Фосфорорганикалық қосылыстар,
эстеразалармен әрекеттесіп, бәсекелестік тежелу түрі бойынша олардың белсенділігін тежейді. Жүйке
жасушасы немесе нейрон жануарлардың жүйке жүйесінің негізгі құрылымдық элементі болып табылады.
Нейрондар ақпаратты импульстар (жүйке сигналдары) түрінде жібереді.Нейрон мыналардан тұрады:басқа
жүйке жасушаларымен байланысқан және ақпарат жинайтын дендриттер (көптеген процестер);аксона –
қалыңдатумен аяқталатын жалғыз ұзын процесс-синоптикалық бляшка және ақпарат береді.Басқа
жасушамен (бұлшықет жасушасы немесе Нейрон) жанасатын бір нейронның мембранасы қозғыш
жасушалар арасында синапс функционалды байланыс. Онда пресинаптикалық бөлік – бірінші жасушаның
аксонының аяқталуы, синаптикалық Саңылау – байланыс жасушаларының мембраналарын бөлетін
жасушааралық кеңістік және постсинаптикалық бөлік – екінші жасушаның бөлімі ажыратылады.

Алынуы
• Ф. с. синтезінде с–р байланысын
қалыптастыру әдістері үлкен маңызға ие.
оларға мыналар жатады:Арбузова
реакциясы: (PO)3P + R 'X (R' PO (OR)2 + RX;
Михаэлис-Беккер реакциясы: (RO)2PONa + R
'X (R' po (OR) 2 + nax; синтездер
металлорганикалық қосылыстармен,
мысалы: Psl3 + SRMgX (R3P + 3MgXCl; Фридель
– Крафтс реакциясының түрі бойынша
фосфорлану: C6H6 + Psl3 C6h5psl2 + HSL; бес
хлорлы фосфордың олефиндерге қосылуы:
C6H5SN = CH2 + 2PCl5 (C6h5chcl – CH)
2psl4×pcl5; элементар фосфордың
алкилденуі, мысалы: 3rcl + 2P RPCL2 + r2pcl;
диен синтезінің реакциясы:

Қолданылуы

20ГГ
О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А
Ф. с.техникада, ауыл шаруашылығында, медицинада, сондай-ақ ғылыми
зерттеулерде қолданылады. Фосфорорганикалық пестицидтер
(Инсектицидтер, акарицидтер, дефолианттар және т.б.) өндірісі үлкен
көлемге жетті. Алайда, жоғары тиімділігімен ерекшеленетін пестицидтер
көбінесе адамдар мен жануарларға улы болып табылады, сондықтан
оларды қолдану сақтық шараларын қажет етеді; сонымен бірге олар
сыртқы ортада жиналмайды және басқа түрлердің пестицидтерінен
тиімді ерекшеленеді. Медицинада Ф. с. негізінен офтальмологияда
қолданылады; биологиялық маңызды фосфаттар, мысалы,
аденозинтрифосфат, кокарбоксилаза, бірқатар дәрумендер де үлкен
маңызға ие. Ф. с. комплексті түзушілер ретінде кендерді экстракциялық
байытуда (уран және басқа металдар өндірісінде) қолданылады.
Көптеген 9
Қолданылға
н

20ГГ
әдебиеттер

О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А
https://bigenc.ru/c/fosfo
rorganicheskie-soedine
niia-bd175b

https://www.pesticidy.ru
/group_substances/orga
nophosphorus_compou
nd

https://dezresursy.ru/
fosforoorganicheskie-
soedineniya 10
11

20ГГ О Б РА З Е Ц Т Е КС ТА Н И Ж Н Е ГО КО Л О Н Т И Т УЛ А
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Пестицидтер әсерінен туындайтын аурулар

Жалпы медицина

Органикалық қосылыстардың жіктелуі

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТЫҢ ЖӘНЕ ТЫҢАЙҒАН ЖЕРЛЕРДІ ИГЕРУ, ОНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ САЛДАРЫ

Комплексті қосылыстардың алынуы

Бейорганикалық заттардың жіктелуі

Комплексті қосылыстар, олардың жіктелуі ішкі сфералық, біртекті лигандалық, полиядролық. Комплексті қосылыстардың химиялық байланыс теориялары (Вернер, Коссель, Полинг, кристалды өріс теориясы, лигандар өріс теориясы)

Кешенді қосылыстардың аналитикалық химиядағы маңызы

Комплексті қосылыстардың жіктелуі

Донорлы - акцепторлы байланыс. Комплексті қосылыстар

Пәндер