Қазақстан ауыл шаруашылығы: даму бағыттары, салалары және 1997-1998 жылғы өндірістік көрсеткіштер

Ауыл шаруашылығының даму бағыты

Ауыл шаруашылығы - материалдық өндірістің ең маңызды түрлерінің бірі. Ауыл шаруашылығы халықты азық-түлікпен және өнеркәсіпті шикізаттың кейбір түрлерімен қамтамасыз етумен айналысады.

Ауыл шаруашылығы екі үлкен саладан, яғни өсімдік шаруашылығынан және мал шаруашылығынан тұрады. Сонымен қатар оның құрамына балық аулау, аңшылық және омарта шаруашылығы да кіреді.

Өсімдік шаруашылығында келесі бағыттар бар:

- Егін шаруашылығы;

- Жүзім шаруашылығы;

- Көкөніс шаруашылығы;

- Гүл өсіру;

- Жеміс;

- Қозықұйрық.

Мал шаруашылығы- азық-түлік өнімдерін өсіруге және қамтамасыз етуге, сондай-ақ өнеркәсіп үшін шикізат алуға бағытталған.

Мал шаруашылығында келесідей бағыттарды қамтиды:

- Ірі қара мал шаруашылығы;

- Жылқы шаруашылығы;

- Қой шаруашылығы;

- Құс шаруашылығы;

- Шошқа шаруашылығы;

- Ара шаруашылығы (омарта) және тағы басқалар.

Қазір Қазақстанда ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жеке меншік иелері мен жер иеленушілердің қарамағындағы 149, 1 млн. га жер бар. Оның 25, 7 млн. га-сы егістік, 3, 6 млн. га-сы шабындық, 103, 5 млн. га-сы жайылым (1998) .

Ауыл шаруашылығы салалары бойынша жалпы өнім құны 305, 4 млрд. теңгеге жетті (1997) . Оның 41, 5%-і мал шаруашылығы үлесіне тиеді. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс көлемі 1997 жылы 21843, 7 мың га, оның ішінде дәнді дақылдар 15651, 5 мың га болды. Бидай 11512, 2 мың га, күріш 85, 2 мың га, жүгері 69 мың га, қант қызылшасы 13, 6 мың га, мақта 103, 6 мың га, күнбағыс 223, 9 мың га, картоп 176, 3 мың га, көкөніс 87, 1 мың га, мал-азық дақылдары 5445, 6 мың га жерге егілді. Дәнді дақылдарының жалпы түсімі - 12, 4 млн. т құрады. Оның ішінде бидай 8955 мың т, күріш 255, 0 мың т, жүгері ұны 111, 2 мың т, қант қызылшасы 139 мың т, мақта 198 мың т, күнбағыс 66 мың т, картоп 1472 мың т, көкөніс 880 мың т. болды. Ауыл шаруашылығы дақылдарының әр га-дан түсетін өнімділігі: дәнді дақылдардан 8, 7 ц, күріштен 30, 8 ц, қант қызылшасынан 126, 5 ц, мақтадан 19, 3 ц, күнбағыстан 3, 5 ц, картоптан 84, 1 ц, көкөністен 100, 6 ц болды. 1997 жылдың аяғында ірі қара малдың саны 4405, 7 мың (оның ішінде сиыр 2181, 8 мың), қой мен ешкі 10896, 6 мың, шошқа 881, 5 мың, жылқы 1101, 1 мың, құс 15858, 2 мың болды. Ет 1302, 1 мың т., сиыр сүті 3220, 4 мың т, жүн 32, 4 мың т мөлшерінде өндірілді.

Ауыл шаруашылығы - шаруашылық салаларының ішіндегі ең ежелгі және табиғат жағдайларына тікелей тәуелді саласы. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы - неғұрлым көп тараған сала. Шындығында, дүниежүзінде халқы ауыл шаруашылығының түрлі салаларымен айналыспайтын бірде-бір ел жоқ. Ауыл шаруашылығының барлық жерге таралуы оның алуан түрлілігіне байланысты.

Ауыл шаруашылығының маңызы