Оқылым мәтіні

Презентация қосу

ББЖМ бойынша функционалды
сауаттылықты дамытатын тапсырмалар
ББЖМ бойынша функционалды сауаттылықты
дамытатын тапсырмалар

Мақсаты Білім алушылардың білім сапасын негізгі
орта білім берудің мемлекеттік жалпыға
міндетті стандарт талаптарына сәйкес
функционалдық сауаттылығын, мәтінмен
жұмыс істеу қабілеттерін қалыптастыру.

• Өмірлік қажеттіліктеріне коммуникативтік
Міндеттері әрекеттер түрінде (тыңдалым, оқылым,
айтылым, жазылым) сауаттылықпен қолдану;
• Мәтіндерге қойылған мақсатқа сәйкес
қорытынды, синтез, анализ жасау дағдыларын
қалыптастыру.
Күтілетін Оқу үдерісінде мәтінмен жұмыс істеу арқылы
нәтижже қорытынды, синтез, анализ жасап үйренеді.
Оқу сауаттылығы - оқушылардың
жазбаша мәтіндерді ұғына оқу
қабілеттілігі және оларға рефлексия,
олардың мазмұнын өз мақсаттарына
қол жеткізу үшін қолдануы , білімдері
мен дағдыларын қоғамның белсенді
өміріне араласуы үшін дамытуы.
Оқу сауаттылығын тексеру оқу
техникасы немесе мәтіннің мазмұнын
нақты түсінуін бағалау емес, оқу
барысында меңгерген білімдері мен
дағдыларын өмірлік жағдайларда
қолдана білу ептіліктерін бағалауға,
оқушыларды әлеуметтенуге және
дербестеуге бағыттау, болашақ кәсіби
қызметі саласын жауапты таңдауына
дайындау.
http://iac.kz
Оқу сауаттылығын бағалауда қолданылатын оқу түрлері
ақпаратты толығымен түсінуге бағытталған оқылым. Мәтіннен
Зерделік
алынған ақпаратты келесі іс-әрекеттерде қолдануға арналған
оқылым
егжей-тегжейлі оқу.

Танымдық қосымша ақпаратқа назар аудармайтын, тек негізгі ақпаратты
оқылым қажет ететін және жалпы мазмұнды қамтитын оқылым

мәтінді жалпы көріп өтетін, қызықты/қызықсыз, құнды/қажет емес
Көрсетілімдік ақпаратты көрсетуге арналған оқылым. Айырып алынған ақпарат
оқылым негізінде осы мәтіннің нақты егжей-тегжейлері қажет пе, жоқ па
деген шешім қабылданады.
белгілі бір ақпаратты берілген мәтіннен (анықтамалар, ережелер,
Ізденімдік сандық және басқа да деректер және т.б.) іздеуге бағытталған
оқылым оқылым. Оқылым ішінара және көрсетімділік оқу негізінде жүзеге
асырылады.
Мәтіннің мазмұнын және оның құрылымын айқындауға
бағытталған грамматикалық және стилистикалық талдау.
Аналитикалық Сонымен қатар мәтіннің тілдік формасын талдаумен егжей-
оқылым тегжейлі қабылдау, сөйлемдердің құрылымдық компоненттерін
түсінуге, олардың құрылымдық-семантикалық және
функционалды сәйкестігін орнатуға мүмкіндік беретін оқылым.
Оқу мақсаты:

Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты
түсіну, анықтау;

ОЙ ТАСТАУ, ОЙЛАНТУ

1-тапсырма. Көріп тұрған суреттеріңіздің дыбысқа қандай қатысы бар екендігін
ойланыңыздар.
Тапсырманы
орындаңыз және ДЫБЫС
өз шешуіңізді
сипаттаңыз
АНЫҚТАМА БҰРЫШЫ

ҚОСЫМША АҚПАРАТ
НЕГІЗГІ АҚПАРАТ Қосымша суреттейді,
- түсініксіз ұғымдарды анықтайды, жинақтайды. ат.
автордың талқылауы; Ерекшелігі: ақпарат кеңейтеді,
- сипаттаулар, мәнін ашып түсіндіреді.
баяндаулар; Мәтінде автор өзі нақтылайтын
- тезистер мен ақпараттарды мынадай
логикалық сөйлемдер арқылы береді:
тұжырымдар; 1) идеяны растайтын нақты
- көбінесе азатжолдың мысалдар келтіреді;
басты идеясы – 2) дәйексөздерін келтіреді.
бірінші және екінші 3) Қыстырма, шылау сөздер.
сөйлемдер.
1-тапсырма. Мәтінді оқып, берілген негізгі және қосымша
ақпараттарды тауып, стикерге жинақтаңыздар.
Негігзі ақпарат Қосымша ақпарат

Дескриптор:
- мәтіннен негізгі және қосымша ақпарттарды анықтап,
орнымен қояды;
- мәтіннен мысалдар алып дәлелдейді.
Оқылым мәтіні
Дыбыс – тербелістер арқылы пайда болатын энергияның бір түрі. Дыбыс таралу
үшін газ, сұйықтық және қатты күйдегі орта қажет. Егер дыбыс таралатын орта
болмаса, дыбыс та болмайды.
Дыбыс таралатын жылдамдық дыбыс жылдамдығы деп аталады. Дыбыстар
қатты денелер арқылы өте жылдам, сұйық ортада баяуырақ, ал газды ортада өте
баяу қозғалады.
Бізді қоршаған ортада тіл дыбыстармен қатар басқа да түрлі дыбыстар
кездеседі. Мысалы, табиғат құбылыстарына тән дыбыстар, жасанды дыбыстар,
жануарлар тілі. Осындай барлық дыбыстың жалпы сипатын қарастыратын сала
акустика деп аталады.
2-тапсырма. Мәтін ішінен хабарлы, сұраулы, лепті,
бұйрықты сөйлем құрастыр.
Тәуелсіз Қазақстанның жеті жетістігі
Ширек ғасырдан астам уақыт әлемдік тарих үшін қас-қағым
сәт! Биыл бір ғана «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесін өткізу
арқылы егемен Қазақстан өзінің есімін жаһандық жылнамаға
жазды.
Елімізді әлем таныған шақта сан түрлі жетістіктеріміз де
жетерлік. Солардың бірегейі
2-тапсырма. – «Астана ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған
көрмесі.
Тапсырманы 10 маусым – 10 қыркүйек аралығында жаһан жұрты
орындаңыз Еуразияның кіндігіндегі Қазақ Елінің бас қаласына көз тікті.
Тәуелсіздігінің 27 жылдығына аяқ басқанда еліміз халықаралық
және өз деңгейдегі аса ауқымды, жауапты шараны зор абыроймен өткізді.
Қуанарлығы сол, 155 мемлекет, 22 халықаралық ұйымның
шешуіңізді қатысуымен өткен көрмеден 4 миллионға жуық адам ұмытылмас
әсер алып қайтты.
сипаттаңыз Орнықты дамудың даңғылына түскен Қазақстан өз
жолынан жаңылмайтынын дәлелдеді. Тәуелсіз Қазақ Елінің
бүгінгі табысының екі алтын тұғыры бар. Бірі – Ұлы Далада жаңа
мемлекет құрған стратегиялық саясаты, екіншісі – өз
көшбасшысының айналасына топтаса білген Қазақстан халқы.
Бүгінгі ұрпақтың пешенесіне жазылған ең үлкен бақыт –
тәуелсіздігіміз баянды болсын!
3-тапсырма. Публицистикалық стильдің (мақала,
интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік
ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау
Қымбатты отандастар!
Біздер, қазақстандықтар – бір халықпыз!
Біз үшін ортақ тағдыр – бұл біздің Мәңгілік Ел, лайықты
әрі ұлы Қазақстан! Мәңгілік Ел – жалпы қазақстандық ортақ
шаңырағымыздың ұлттық идеясы. Бабаларымыздың арманы.
Олар көктен түскен жоқ. Бұл құндылықтар – уақыт
3-тапсырма. сынынан өткен Қазақстандық жол тәжірибесі. Осы
Тапсырманы орындаңыз құндылықтар арқасында біз әрдайым жеңіске жеттік, елімізді
және өз шешуіңізді нығайттық, ұлы жетістіктерімізді еселедік. Жаңа
сипаттаңыз Қазақстандық Патриотизмнің идеялық негізі осы мемлекет
құраушы, Әкімшілігіне, Үкіметке, Қазақстан халқы
Ассамблеясына «Қазақстан-2050» жалпжалпыұлттық
құндылықтарда жатыр.
Президент ыұлттық қозғалысымен бірлесіп, «Мәңгілік Ел»
патриоттық актісін әзірлеп, қабылдауды ұйымдастыруды
тапсырамын.
Біз өз халқымыздың игілігі жолында ұлы мақсаттарды
алға қоямыз, сондықтан мен барлық саяси партияларды,
қоғамдық бірлестіктерді, барша қазақстандықтарды 2050
Стратегиясының басты мақсатына жету жөніндегі жұмысқа
белсене қатысуға шақырамын! Әсіресе, жастарымызға
мынаны айтамын. Бұл Стратегия сіздерге арналған. Оны
жүзеге асыратын да, жемісін көретін де сіздер. Өз жұмыс
орындарыңызда отырып, осы жұмысқа әрқайсысыңыз
атсалысыңыздар. Немқұрайдылық танытпаңыздар.
Елдің болашағын барша халықпен бірге жасаңыздар!
1.Мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстырыңыз.

4-тапсырма. Мәтіндердің түрлерін, тілдік
ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
Тапсырма
Мәтіндерді түсініп оқыңыз.
А мәтіні
«Биотехнология» деген түсінікті бірінші рет 1917 жылы Венгрия инженері Карл Эреки қолданған.
К.Эрекидің айтуынша: «Биотехнология – ол тірі жандардың көмегімен өткізілетін жұмыстар».
Биотехнология дамуын қарастырғанда келесі заңдылықты байқап өтуге болады: ХХ ғасырдың 60
жылдарына дейін көбінесе көбею саласында зерттеулер өткізілген. 60 жылдардың соңында және 70
жылдардың басында биотехнология өз зерттеулерін жасушалардың технологияларының саласында қадағалап
өткізеді. Олар келесі зерттеулер: экстракорпоралдық ұрықтандыру, өсіру, гаметалармен жасушаларды төмен

4-тапсырма. температураларда ұзақ уақыт сақтау.
Ал 1973 жылдан бастап биотехнология молекулярлық зерттемелерге қатысады. Биотехнология
саласының мақсаты – коммерциялық өнімді дамыту. Сондықтан биотехнологияның негізінде экономика
Тапсырманы орындаңыз және өз жатыр. Экономика жағдайлары жоғары мемлекеттерде биотехнология дамуы да өте жақсы деңгейде.
шешуіңізді сипаттаңыз
Ә мәтіні
Соңғы 10 жыл ішінде еліміз экономиканы индустрияландыруды ғана емес, ақыл-ойға жүгінетін
инновациялық дамуды да қолға алды. Содан бері көптеген жұмыстар атқарылып, алғашқы нәтижелер көп
күттірмей қолға да тие бастады. Сондай ғылым салаларының бірі – биотехнология.
Биотехнология кез келген өнімді жасап шығаруда немесе технологиялық өндірісте сапалы әрі таза
өнім алу үшін тірі ағзаны қолдану үдерісі дегенді білдіреді. Мысалы, оған сүттің ашуын, қышқыл сүтті
өнімдердің алынуын жатқызуға болады. Адамдар осыған дейін бұл үдерістердің принципін түсінбестен
қолданып келген. Қазіргі таңда биотехнология мағынасы, әрине, оларға қарағанда әлдеқайда күрделірек.
Өміріміздің сан-алуан бағыттарында көрініс табуда. Заманауи әлем мен дамыған экономикада бұл ұғым таза
экологиялық өнімді өндіруде табиғатты ластамайтын жолдармен алу әдістері, ауыл шаруашылығы және түрлі
өндірістік үдерісте өнімді алу барысында оған химияны емес, табиғатта кездесетін табиғи өнімдерді
қолданудың синонимі десек те болады.
Биотехнология – жарқын болашаққа бастар баспалдақ.
5-тапсырма. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис,
мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің
тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау
жасау
1-мәтін
ЗАМАНАУИ ЖАСТАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН БАҒАЛАУЫ
К.Ə. Бияздықова
Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы қ.
Аннотация. Қазақ мәдениетіндегі қалыптасқан рухани құндылықтарды үйлесімділік
пен ынтымақтастықтың ерекше белгісі дейміз. Қай заманда, қай халықта болмасын адам
5-тапсырма.
болмысындағы құндылықтар тақырыбы – аса өзекті мәселе, адам бойындағы рухани
Тапсырманы орындаңыз
құндылықтар жүйесі – сол елдің дүние – танымының бейнесі. Мақалада қазақ мәдениеті мен
және өз шешуіңізді
ислам дінінде жатқан құнды идеяларды ортақ мәмілеге келтіре, қазақ елінің өркениетті
сипаттаңыз
қалыптасуына мәнді ақпараттар ұсынылады. Қазақ халқының ұлттық әдеп жүйесіндегі
адамдық қарым-қатынастар, адамгершілік қасиеттер, рухани құндылықтар, мұраттар өзіндік
мазмұны терең, халықтың рухани ізденістерінен туған қазына болып табылады. Қазақ
мәдениетіндегі баға жетпес құндылықтар мен философиялық ойлар поэзия тілінде жатыр,
сондықтан осы идеяларды түсіну үшін жүйелеу және жалпылық талдау арқылы ғана қазіргі
жастардың рухани құндылықтарымен мәдениеті дамиды.
Түйін сөздер: құндылықтар, тәрбие, гуманизм, дәстүр, жаңалық, жауапкершілік
5-тапсырма. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис,
мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің
тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау
2-мәтін
Адами құндылықтар алға жетелейді
Қазақтың әдептілік, әділдік атты құндылықтарын қазақ философиясы баға жетпес
қазына деп таниды. Осындай ұлт намысының абыройының, қадір-қасиетінің қаншалықты
жоғары деңгейде бағаланғанын аңғаруға болады. Кез келген адамның адами санасы мен
мінез-құлқын анықтайтын бірінші психологиялық қасиет – ар-намысы. Бұл – жеке тұлғаның
адамның бойындағы адалдық, шыншылдық, ар, абырой, тектілік, әділеттілік, ұят, көргенділік
5-тапсырма. дейтін құнды қасиеттерді бағалайтын жүйелі моральдық мәдениеттілік, саналық этика мен
Тапсырманы орындаңыз әлеуметтік психологиялық ұғым. Адамның намысы мен ұяты түрлі қызмет атқарады; ол
және өз шешуіңізді кезкелген тұлғаның жан дүниесіндегі, ішкі санасындағы білінбейтін, көрініс бермейтін
сипаттаңыз тәртіп ұят сақшысы сияқты, адамгершілікке жанаспайтын теріс іс-әрекеттер істеуден аяқ
тартқызып, сақтандырып ғана қоймай, пасық, жымысқы ниеттерден де алыстап бойынан
арылту үшін аса қажетті. Бұл туралы әлем данышпандары да әр заманда ар-намыс пен қадір-
қасиеттің категорияларын алғаш болып Рим стоицизмнің соңғы кезеңінің өкілдері Сенека,
Эпиктет, Марк Аврелий зерделеген Сенеканың флософиясында мәдениеттілікке этикаға
деген көзқарасы басым. Эпиктет адамның қоғамдағы ар-намысы мен абыройын сақтап
қалуды үйреткен, озбырлықпен алдап тапқан пайданың адамға әкелетін еш абыройы мен
қадірі жоқ екендігін ойда болған. Рим императоры Марк Аврелий бүкіл әлемге өзінің
адамзаттың бірінші байлығы шынайы өмір сүру қағидалары туралы насихаттарымен
танылған. Ұят, ар, абырой құндылықтары туралы ұлылар да айтып жазып кеткен. Ұлы Абай
атамыз өзінің қара сөздерінде: «Кімнің ұяты жоқ болса, оның иманы да жоқ» деп, Баласағұн
«Ұят-жаман ойдың жүгені, Бұл жалғанда бұзатын-арсыз адам» деп айтқан.
https://halyqline.kz/qogam/aleumet/adami-qundylyqtar-algha-zhetelejdi/
1-мәтін
2-мәтін
Тақырыбы
Жанры, жанрлық ерекшеліктері қандай?
Құрылымы қандай мәтін бөлімдерінен тұрады?
Мәтіндер қалай ресімделген?
Қай кезде де мұғалім мектептегі негізгі тұлға болып қала бермек,
себебі оқушы білімді өз бетімен меңгеру үшін оған жетекшілік қызмет
атқаратын мұғалім. Мұғалім тек өз сабағында өз шәкірттерін
жетелеуші ғана емес, кәсіби құзіретті, жан-жақты білімді, заман
ағымына сай жаңашыл болса, өз идеялары мен ой-мақсаттарын
әріптестерінің де санасына сәуледей сіңіріп, еріксіз еліктіріп, соңынан
ілестіретін көшбасшы бола алады.

Даналықты үш тәсілмен үйренуге болады:
Біріншісі, рефлексия - ең ізгісі;
Екіншісі, еліктеу – ең жеңілі және
үшіншісі, тәжірибе – бұл ең ащысы.

(Конфуций)
Әйгілі қытай философы Конфуцийдің сөздерімен аяқтағанды жөн
көрдік, ол данышпандыққа бастайтын игі жол ретінде талдау жасаудың,
яғни рефлексияның маңыздылығына аса зор мән берген. Біз
барлығымыз мұғалім ретінде дана болғымыз келеді, ал оқытудың ең игі
жолы - бұл рефлексия.
Алайда мен өзін-өзі талдау және рефлексия Сіздердің табысты және
дана мұғалім болуларыңызға көмектеседі деген сенімдімін.

Ұқсас жұмыстар

Қай уақытта

Мәтінге тақырып

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ КӘСІП ТҮРЛЕРІ

Сенің жұлдызын Сендердің жұлдыздарың

Қызыл телпек

Тыңдалым тапсырмасы

СЕРПЕН СЕРІКБОЛСЫН СӨЙЛЕСІМ ӘРЕКЕТІ

Арнайы педагогика мен психологияның лингвистикалық мәселелері

Шет тілі

Сабақтың Басым бөлігі

Пәндер