АРНАЙЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ - ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚОЛДАУ

Презентация қосу

Ө. ЖӘНІБЕКОВ АТЫНДАҒЫ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНАН КЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ
ИНСТИТУТЫ
ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ

ТАҚЫРЫБЫ: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ
БЕРУДЕГІ НОРМАТИВТІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРІ.

Орындаған: Бектасова Б.М
М 1901-13
Қабылдаған: Шатаева А.М
ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІ БЕРУДІҢ МОДЕЛЬДЕРІ

ЕБҚ бар білім алушыларды бағалау және қолдау көрсетудің ЕБҚ бар білім алушыларды бағалау және қолдау көрсетудің
медициналық моделі әлеуметтік-педагогикалық моделі

«Білім алуындағы қиындықтар мен проблемалар баланың Ерекше білім беру қажеттілігі бар білім алушылар «жалпы
бойында қалыптасқан және ол: «мүгедек, қабілетсіз, үлгідегі жалпы білім беретін мектеп жағдайында барлық
ауытқушылығы бар» деген ұғымға негізделген. Бағалау – оқушылардың алуан түрлі қажеттіліктеріне сәйкес келуге
медициналық диагнозға, ал білім беру - түзету тұрғысына дайын емес қоғамдық білім беру жүйесінің жетілмегендігі»
бағытталған. салдарынан оқуда қиындық көріп отыр деген ұғымға
негізделген. Бағалау адамның қажеттіліктеріне, ал оқыту
білім беруге қолдау көрсетуге және бейімдеуге бағытталған.

Ерекше білім беру қажеттіліктері – әрбір оқушының білім алуында табысқа жету үшін психологиялық-
педагогикалық әдістермен жүзеге асырылатын оқу-тәрбие процесіндегі көмек пен қызметке деген
қажеттіліктер.
Арнайы және инклюзивті білім берудің нормативтік-құқықтық базасы

І. Халықаралық құжаттар

• Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы
• Бала құқықтары туралы Конвенция (Нью-Йорк, 20 қараша 1989 ж.)
• Мүгедектердің құқықтары туралы конвенция (Нью-Йорк, 13 желтоқсан, 2006 жыл)
• Балалардың өмір сүруі, қорғанысы мен дамуын қамтамасыз ету туралы дүниежүзілік декларация

ІІ. Қазақстан Республикасының заңнамалық базасы

• «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасын Заңы.
• "Қазақстан Республикасында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытундың үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғалым министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы №557 бұйрығандағы өзгерістер енгізу туралы.
• Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы
• Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы Заң
• Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы Заң
• Қазақстан Республикасында мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы Заң
• Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы Заң
• Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне білім беру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы.Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 8 қаңтардағы № 410-VI ҚРЗ.

ІІІ. Заңға қосымша актілер
«Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы» қамтыған принциптер одан әрі
«Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы» және «Азаматтық және саяси
құқықтар туралы» халықаралық пактілерде, «Ақыл-ойы кенжелеп қалған тұлғалардың
құқықтары туралы» декларацияда және «Мүгедектердің құқықтары туралы» декларацияда
неғұрлым нақтырақ баяндалды.
«Мүгедектердің құқықтары туралы» декларацияда, атап айтқанда, мүгедектер осы
Декларацияда баяндалған құқықтардың бәрін пайдалануға тиіс. Осы құқықтарды ешкім де
тысқары қалмай және айырмашылықсыз әрі кемсітушіліксіз барлық мүгедектер тануға
тиіс...» деп көрсетілген.
Кедергісіз білім беру ортасын жобалағанда және үлгілегенде
есепке алынуға міндетті ерекше қағидалар:

03OPTION
1. Қауіпсіздік баланың қорғаншақтығын және
қорқыныш сезімін төмендетуге мүмкіндік 3. Дене тұрғысынан болатын кедергілерді
беретін белгілі бір заттық және кеңістіктік жоюға (есіктің кеңдігі, пандустар,
ортаны ұйымдастыруды білдіреді. Ол ұстағыштар) бағытталған ортаның
қорғанудың қолжетімді ережелері мен қолжетімділігі, халықтың шағын
құралдарын пайдалана отырып, еркін топтары үшін өзекті болады.
бағдарлау, қозғалу және қажетті әрекеттерді

01
орындау мүмкіндігіне ие болады.

OPTION

02
OPTION
4. Полисенсорлық қабылдауға арналған
2. Мәдени мәнді нысандардың мол болуы.
қолжетімділік білім беру ортасының жеке
Білім беру ортасы баланы тұрақты түрде сан нысандарды, сондай-ақ қатынаста тұрған
алуан түрлі ақпарат тасушылармен (қоршаған нысандарды қабылдау кезіндегі әр түрлі сезім
әлем туралы белгілі бір мәліметтерді береді) мүшелерінен келген ақпаратты қабылдау
қамтамасыз етуі, оның танымдық мүмкіндігін ынталандырады және онымен
белсенділігін, еріксіз және ерікті зейінін, қамтамасыз ететінін білдіреді. Бұл мүмкіндіктері
әрекетін айтарлықтай ынталандырады. шектеулі балаларда сенсорлық бұзылыстардың
болатына байланысты өте маңызды болады.

04
OPTION
07
OPTION
5. Мағыналық тәртіптілік. Білім беру 7. Дамытушы мінез. Баланың
ортадағы қатынастардың барлық өздігінен немесе
түрлерінің түсінуі мен орындалуы айналасындағылардың көмегімен
баланың өмірлік әрекетінің тиімділігін жеңе алатын ойдан шығарылған
барынша арттыратын белгілі бір кедергілер жүйесінің барлығын
ережелер жүйесіне сәйкес білдіреді.
ұйымдастырылатынын білдіреді.
05
OPTION

06
OPTION
6. Әлеуметтік қатынастар жүйесіне 8. Шынайы және мүмкін болатын
бату. Білім беру орта ұйымды баланы танымдық мүмкіндіктерді қорғау мен
оқиғалық ортақтықпен қамтамасыз дамытуға бағыттау. Білім беру орта
ұйымы баланың алдына өзекті және
етеді, оның айналасындағы
жақын даму аймағында жұмыс істеу
адамдармен өзара белсенді әрекеттенуі
қажеттілігін қояды. Аталған қағида
мен серіктестігін ынталандырады. арнайы білім беру саласында
маңыздылардың бірі болып табылады
08
OPTION
ҚР Ерекше білім алу қажеттілігі бар балаларды осы заңдар аясында
қорғалады.

«Білім беру саласындағы «Бала құқықтары
кемсітушілікке қарсы туралы» БҰҰ
күрес туралы» БҰҰ Конвенциясы (1989
Конвенциясы (1960 ж.)
ж.)

«Ерекше қажеттіліктері бар
тұлғалардың білім беру
Барлығына
саласындағы қағидаттар, арналған білім
саясат және практикалық декларациясы (1990
қызмет туралы» Саламанка
декларациясы (1994 ж.) ж.)

«Мүгедектердің Қазақстан Республикасының
құқықтары туралы» Конституциясы (1995 жылы 30
БҰҰ Конвенциясы тамызда республикалық
референдумда қабылданды).
(2006 ж.).

«Кемтар балаларды әлеуметтiк «Қазақстан
және медициналық-
Республикасындағы баланың
педагогикалық түзеу арқылы
құқықтары туралы»Қазақстан
қолдау туралы» Қазақстан
ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ

Қарым-қатынас және Есту қабілетінің зақымдалуы: нашар еститін,
әлеуметтік өзара іс-әрекеттің естімейтін және кохлеарлы импланты бар бала
бұзылысы немесе қиындықтары Көру қабілетінің зақымдалуы:
(аутизм және аутисттік спектрдің нашар көретін, көрмейтін бала
бұзылуы диагноздарына сәйкес
келеді). 1
Тірек-қозғалыс аппаратының
Мінез-құлықтың бұзылыстары бұзылысы: жеке күтімді талап
немесе қиындықтары 8 2 етпей өз бетінше жүріп-
тұратындар; арнайы жүріп-тұру
(гипебелсенділік және зейін Ерекше білім беруді қажет құралдарының және (немесе)
тапшылығының синдромы
диагнозына және басқа мінез- 7 ететін балалардың әлеуметтік-
педагогикалық жіктелімі
3 техникалық
(көмекші)
компенсаторлық
құралдардың
құлық бұзылыстарына сәйкес көмегімен жүріп-тұратындар;
келеді, соның ішінде әлеуметтік- бірге еріп жүретін тұлғаның
психологиялық факторларға 6 4 көмегін талап етіп өз бетінше
жүріп-тұрмайтындар.
байланысты).

Сөйлеу тілінің дамымау түрі, формасы және Зерде зақымдалуы: жеңіл, орташа, ауыр
деңгейі көрсетілген сөйлеу тілінің бұзылысы: және терең зерде зақымдалуы (жеңіл,
Психикалық дамудың
фонетикалық-фонематикалық, сөйлеу тілінің орташа, ауыр және терең ақыл-ой кемістігі
тежелуі
жалпы дамымауы, тұтығу, ринолалия, диагноздарына сәйкес келеді).
дизартрия, дисграфия, дислексия және т.б.
ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ

1-топ 2-топ 3-топ
Психикалық және дене Оқытудағы ерекше Әлеуметтік-
дамуында түрлі қиындықтары, мінез- психологиялық,
бұзылыстары бар құлық және эмоциялық экономикалық,
балалар: көру, есту, проблемалары бар тілдік, мәдени
сөйлеу бұзылыстары, балалар. ерекшеліктерінен
зияты, тірек-қозғалыс туындайтын ерекше
аппараты, психикалық білім беруге
дамуы тежелген және қажеттілігі
ЭЫДҰ құжаттарында эмоционалды-ерік-жігер туындайтын
ЕБҚ бар балалардың аясы зақымдалған балалар.
топтары балалар.
Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12
қаңтардағы № 4 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет
министрлігінде 2022 жылғы 24 қаңтарда № 26618 болып тіркелді. Ерекше
білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары (бұдан әрі –
Қағидалар) "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 32)
тармақшасына сәйкес әзірленді және ерекше білім беру қажеттіліктерін
бағалау тәртібін айқындайды.
Білім беру ұйымдарындағы ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі келесіні
қамтиды:

психологиялық-педагогикалық қолдау
мамандардың атааналарының (заңды
өкілдерінің) келісімімен оқыту мұғалімнің (тәрбиешінің) әрбір білім
қиындықтары бар балалардың ерекше алушының (тәрбиеленушінің) әлеуметтік-
білім берілуіне қажеттіліктерін тереңдете эмоционалдық әл-ауқатын және оқу-
зерделеуін және бағалауын; танымдық ісәрекетінің ерекшеліктерін
білім беру ұйымының психологиялық- бақылауды, сондай-ақ білім
педагогикалық қолдау мамандардың алушылардың жетістіктерін критериалды
тереңдетілген тексеру нәтижелері бағалауды пайдалана отырып, оқу-тәрбие
бойынша оқыту қиындықтары бар процесі барысында ерекше білім беруді
балаларға ПМПК-ға ерекше білім беру қажет ететін балалардың анықтауын;
қажеттіліктерін одан әрі бағалауын;
психологиялық-педагогикалық түзеу
кабинеттерінде және оңалту
орталықтарында балалардың ерекше
білім беру қажеттіліктерін пәнаралық
ұжымдық бағалауды.
ПМПК-да ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі келесіні қамтиды:
ПМПК ата-аналардың (заңды өкілдердің) бастамасы бойынша, білім беру ұйымдарының ұсынымы бойынша балалардың ерекше білім берілуіне
қажеттіліктерін бағалауды. ПМПК терең зерттеу және арнайы білім беру қажеттіліктерін бағалау негізінде қызметтердің көлемін, түрлерін анықтайды.
Ата-аналардың (заңды өкілдердің) бастамасы бойынша немесе ерекше білім беру қажеттіліктерін қайта бағалау қажеттілігі туралы психологиялық-педагогикалық
қолдау қызметінің шешімі негізінде білім беру ұйымдарының сұранысы бойынша ПМПК-дағы ерекше білім беру қажеттіліктерін қайта бағалауды.

01 02
Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі ЕБҚ бар балалардың оқу
қиындықтарына байланысты екі тобын айқындайды

Оқу қиындықтарының Ақыл-ой және физикалық
себептеріне дамуы бұзылмаған
байланысты бірінші балалар
топты әртүрлі
психикалық
функциялардың (ақы-
ой әрекеті, қабылдау,
зейін, есте сақтау)
жеткіліксіздігінен

1 2
мектептегі белгілі бір
дағдыларды меңгеруде
қиындықтары бар
балалар
Оқу қиындықтарының себептеріне байланысты Даму мүмкіндіктерінің шектелуіне
бірінші топты әртүрлі психикалық байланысты оқу қиындықтары бар

Ескерту:
функциялардың (ақы-ой әрекеті, қабылдау, зейін,
бірінші топтағы балалардың ерекше
есте сақтау) жеткіліксіздігінен мектептегі белгілі
бір дағдыларды меңгеруде қиындықтары бар білім беру қажеттіліктерін бағалау
балалар, сондай-ақ келесідей даму мүмкіндігі келесі қажеттіліктерді анықтау үшін
шектеулі балалар құрайды: жүргізіледі:
•1) оқу жоспары мен оқу бағдарламаларын өзгерту;
•1) 1-3 деңгейдегі жалпы сөйлеу қабілеті жетілмеген есту қабілетінде •2) оқу нәтижелерін бағалау тәсілдері мен критерийлерін
бұзылыстары бар (есту аймағында есту қабілеті орташа 40-тан 80 өзгерту;
децибелге дейін естімейтін және нашар еститін, оның ішінде кохлеарлық •3) оқытудың вариативтік, арнайы және баламалы, оның
имплантациядан кейінгі балалар);
•2) көру қабілетінде бұзылыстары бар (көзі көрмейтін балалар – көру
сезімінің толық болмауы, жарықты сезіне алатын немесе жақсы
ішінде мінез-құлықты қолданбалы талдау қағидаттарына
негізделген әдістерін пайдалану;
•бұл қажеттіліктер
көрінетін көзге көзілдіріктің түзетуімен 0,04 дейін көздің көруінің •4) оқулықтар мен оқу- әдістемелік кешендер (бұдан әрі –
зақымдалуы және нашар көретін балалар - жақсы көрінетін көзге
көзілдіріктің түзетуімен 0,05тен 0,4 -ке дейін көздің көру өткірлігімен).
•3) зият бұзылысы бар балалар (ақыл-ой кемістігі бар);
•4) психикалық дамуы тежелген балалар;
ОӘК) іріктеу, жеке оқу материалдарын дайындау;
•5) Педагог -психологты, арнайы педагогті (оның ішінде
олигофренопедагог, сурдопедагог, тифлопедагог, логопед
кейбір балаларға
ішінара қатысты
•5) сөйлеу қабілетінде бұзылыстары бар (1-3 деңгейдегі жалпы сөйлеу (логопед- мұғалім), педагог -ассистентті арнайы
қабілеті жетілмеген, фонетикалық-фонематикалық сөйлеуі жетілмеген, психологиялық-педагогикалық қолдау;
ринолалия, дизартрия, ауыр тұтығу, жазуда, сөйлеуде бұзылыстары бар •6) оқу бағдарламасын таңдау (жалпы білім беретін, арнайы);
балалар (дислексия, дисграфия); •7) кедергісіз орта құру және оқу орнын бейімдеу;
•6) тірек-қимыл аппараты бұзылысы бар балалар;
•7) эмоциялық-ерік бұзылыстары бар балалар (қарым-қатынас және
әлеуметтік өзара әрекеттесу бұзылыстарымен (аутизммен), мінез-құлық
•8) компенсаторлық және техникалық құралдармен
қамтамасыз ету;
•9) әлеуметтік педагогтің сүйемелдеуі.
болуы мүмкін.
бұзылыстарымен және қиындықтарымен);
•8) күрделі (біріктірілген) бұзылыстары бар балалар. •10) сәйкес жүріп-тұруы қиын мүгедектігі бар балаларға
арналған жеке көмекшінің қызметі.
Екінші топқа ақыл-ой және физикалық
дамуы бұзылмаған балалар кіреді, олардың Екінші топтағы балалардың
ерекше білім беру қажеттіліктері олардың
білім беру процесіне енуіне кедергі ерекше білім беру
келтіретін әлеуметтік-психологиялық және қажеттіліктерін бағалау:
басқа факторлармен анықталады:

•1) әлеуметтік осал топтағы •1) оқу жоспары мен оқу бағдарламаларын
отбасыларда тәрбиеленетін, өзгертпей оқытуда жеке тәсілді
микроәлеуметтік және қамтамасыз етуге;
•2) үлгілік оқу жоспарының вариативтік
педагогикалық қараусыз қалған
компоненті есебінен қосымша сабақтарды
балалар; ұйымдастыруға;
•2) жергілікті қоғамға бейімделуде •3) оқу орнын бейімдеуге;
қиындықтарға тап болған балалар •4) мектеп психологтің қолдау;
(босқындар, мигранттар, қандастар); •5) әлеуметтік педагогтің қолдау
•3) мүгедектігі бар балалар. қажеттіліктерін анықтау үшін жүргізіледі.
ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН
БАҒАЛАУ

Бірінші топтағы
топтағы балалардың
балалардың ерекше
ерекшебілім
білімберілуіне
берілуіне Екінші топтағы
топтағы балалардың
балалардың ерекше
ерекше білім
білім берілуіне
берілуіне
қажеттіліктерін
қажеттіліктерін қанағаттандыру
қанағаттандыру үшін
үшін қажеттіліктерін
қажеттіліктерін қанағаттандыру
қанағаттандыру үшін
үшін психологиялық-
психологиялық-
психологиялық-педагогикалық
психологиялық-педагогикалық қолдау
қолдау қызметінің,
қызметінің, педагогикалық
педагогикалық қолдау
қолдау қызметінің
қызметінің және
және(немесе)
(немесе)білім
білімберу
беру
(немесе) білім
білім беру
беру ұйымының
ұйымының педагогикалық
педагогикалық ұйымының
ұйымының педагогикалық
педагогикалық кеңесінің
кеңесінің шешімі
шешімі негіз
негіз болып
болып
кеңесінің шешіміне табылады.
табылады.
шешіміне ПМПК
ПМПК қорытындысы
қорытындысы мен мен
ұсыныстары
ұсыныстары негіз
негіз болып
болыптабылады.
табылады.
1. ОҚУ ЖОСПАРЫ МЕН ОҚУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫН ӨЗГЕРТУ

ЖЕКЕ БАҒДАРЛАМА

Жеке оқу жоспары және •Зият бұзылысы бар балаларға жеке оқу бағдарламалары негізгі оқу
жеке оқу бағдарламасы пәндері бойынша құрастырылады.
•Жетістіктері балдық бағалаумен жүргізілмейтін оқу пәндері жалпы білім
МЖСБ-ға бағдарланбаған берудің үлгілік оқу бағдарламасы бойынша жүргізіледі.
(зият бұзылыстары бар •Жеке оқу бағдарламалары бастауыш және негізгі орта білім беру
деңгейлерінде жүзеге асырылады.
балалар)

Бейімделген •МЖСБ-ға бағдарланған
(қысқартылған) •(1-топтағы балалардың
оқу бағдарламасы кейбіреуіне қатысты)
2. ОҚУ НӘТИЖЕЛЕРІН БАҒАЛАУ ТӘСІЛДЕРІ МЕН КРИТЕРИЙЛЕРІН ӨЗГЕРТУ

Арнайы оқу Жеке оқу Қысқартылған
бағдарламасы бағдарламасы (Бейімделген)
3. •ВАРИАТИВТІ, АРНАЙЫ ЖӘНЕ БАЛАМА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ, ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕРІ МЕН ТӘСІЛДЕРІН, ОНЫҢ ІШІНДЕ ҚОЛДАНБАЛЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫ
ТАЛДАУ ҚАҒИДАТТАРЫНА НЕГІЗДЕЛГЕН ӘДІСТЕРДІ ПАЙДАЛАНУ.

4. •ОҚУЛЫҚТАР МЕН ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНДЕРДІ ІРІКТЕУ, ЖЕКЕ ОҚУ МАТЕРИАЛДАРЫН ДАЙЫНДАУ ҰСЫНЫЛҒАН ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ
МАЗМҰНЫНА ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ОҚУ ӘДІСТЕРІНЕ СӘЙКЕС ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛАДЫ.
5. АРНАЙЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚОЛДАУ

ЛОГОПЕД – сөйлеу ОЛИГО
қабілеті зақымдалған
балаларға; ОПЕД

(ДЕФЕКТОЛОГ) –
зердесі зақымдалған,
психикалық дамуы
тежелген балаларға;

ТИФЛОПЕДАГОГ – СУРДОПЕ
көру қабілеті есту қа
зақымдалған зақымд
6. МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСЫ БАР ОҚУШЫЛАР ҮШІН ПЕДАГОГ-АССИСТЕНТТІҢ ЖЕКЕ
СҮЙЕМЕЛДЕУІ

Бала сабақта мінез-
Сабақта өзін-өзі Педагог-ассистенттің мектептегі көмегі:
ұйымдастыру және өзін-өзі
құлық ережелерін бақылауда қиындықтар
уақытша негізде – баланың
орындай алмайтын туындаған жағдайда: сыныпта/топта өз бетінше оқу қабілеті
жағдайларда: партада оқушы сабаққа өз бетінше
отыра алмайтын, дайындала алмайды, ересек қалыптасқанға дейін
орнынан тұрып кетіп, адамның көмегінсіз тұрақты түрде – қарым-қатынас және
сынып ішінде жүретін, сыныпта жұмыс жасай
мұғалімнің талаптарын алмайды, сыныпта әлеуметтік өзара әрекеттестік жасауда
тапсырмаларды
орындамайтын балалар; орындамайды;
тұрақты бұзылыстары бар балаларға
ұсынылады.

Мұғалімнің жалпы Мінез-құлық және
эмоционалдық бұзылыстары бар
Бейәлеуметтік әрекеттерде (айқын
нұсқаулары мен ауызша
түсіндірмелерін қабылдауда жағдайда: оқушы дауыстап агрессияда) көрінетін мінез-құлқы
сөйлейді, ешқандай себепсіз
немесе түсінуде күледі, айқайлайды, жылайды, айқын бұзылған оқушылардың ата-
қиындықтар туындағанда, басқа балаларды алаңдатады
оқушының не істеу және сынып/топ жұмысына аналарына психологиялық-
керектігін түсінуін кедергі келтіреді; өзіндік
қамтамасыз ету үшін агрессия көрсетеді және/немесе педагогикалық қолдау қызметінің
сыныптастарына, мұғалімдерге,
мұғалімнің тұрақты жеке басқа адамдарға агрессия шешімі негізінде балаға денсаулық
көмегі мен қолдауы қажет
болған кезде;
көрсетеді (ұрып-соғу, тістеу,
заттарды лақтыру және т.б.). сақтау ұйымында психиатр-дәрігер
кеңес беруі ұсынылады.
Оқушының
Оқушының қажеттілігін
қажеттілігін бағалау
бағалау психологиялық-
психологиялық-
ОҚУШЫНЫҢ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН ЖӘНЕ медициналық-педагогикалық
медициналық-педагогикалық консультацияның
консультацияның
(ПМПК)
(ПМПК) мамандарымен
мамандарымен анықталады.
анықталады. ПМПК-ның
ПМПК-ның
ҚОЛДАУ КӨРСЕТУДІ БАҒАЛАУ ДЕҢГЕЙЛЕРІ шешімі
шешімі негізінде,
негізінде, оқушының
оқушының қажеттілігін
қажеттілігін бағалау
бағалау
нәтижелері
нәтижелері бойынша
бойынша дефектолог
дефектолог мұғалімнің,
мұғалімнің,
Қажеттіліктерді
Қажеттіліктерді бағалау
бағалау мен
мен қолдауды
қолдауды педагог-
педагог- ассистенттің
ассистенттің көмегі,
көмегі, келесідей
келесідей білім
білім алу
алу
тек
тек мұғалім ғана емес, сонымен қатар
мұғалім ғана емес, сонымен қатар нұсқалары
нұсқалары ұсынылуы
ұсынылуы мүмкін:
мүмкін: тұрғылықты
тұрғылықты жеріжері
психологиялық-педагогикалық
психологиялық-педагогикалық қолдау
қолдау бойынша
бойынша жалпы
жалпы білім
білім беру
беру сыныбында,
сыныбында, арнайы
арнайы
Бағалау
Бағалау мен
мен қолдауды
қолдауды тікелей
тікелей мұғалім
мұғалім қызметі
қызметі мамандарының
мамандарының командасы сыныпта,
командасы сыныпта, арнайы
арнайы мектепте.
мектепте.
жүзеге
жүзеге асырады.
асырады. Мұғалім
Мұғалім бірінші
бірінші болып
болып (психолог,
(психолог, логопед,
логопед, арнайы
арнайы педагог,
педагог,
қалыптастырушы
қалыптастырушы бағалау
бағалау барысында
барысында әлеуметтік
әлеуметтік педагог)
педагог) жүзеге
жүзеге асырады.
асырады.
оқудағы
оқудағы қиындықтарды
қиындықтарды анықтайды.
анықтайды. Оқушының
Оқушының мамандардың көмегіне
мамандардың көмегіне
Мұндаға
Мұндаға мұғалімнің
мұғалімнің міндеті
міндеті –– қажеттілігін
қажеттілігін бағалауды
бағалауды жүргізу
жүргізу үшін
үшін
қиындықтардың
қиындықтардың сипатын,
сипатын, олардың
олардың оқушының
оқушының ата-анасының
ата-анасының жазбаша
жазбаша
келісімін 3-деңгей
пайда
пайда болу себептерін өз бетінше
болу себептерін өз бетінше келісімін алу
алу қажет.
қажет.
анықтау,
анықтау, оқушының
оқушының біліміндегі
біліміндегі
олқылықтарды
олқылықтарды анықтау.
анықтау. Мұғалім
Мұғалім
алынған
алынған ақпарат
ақпарат негізінде
негізінде жеке
жеке
тәсілдемені
тәсілдемені қолдана
қолдана отырып,
отырып, сабақта
сабақта
оқушыға
оқушыға қолдауды
қолдауды ұйымдастырады.
ұйымдастырады. 2-деңгей

1-деңгей
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ТӘРБИЕ МЕН ОҚЫТУДЫҢ, БАСТАУЫШ, НЕГІЗГІ ОРТА, ЖАЛПЫ ОРТА,
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК, ОРТА БІЛІМНЕН КЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК
ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ СТАНДАРТТАРЫН БЕКІТУ ТУРАЛЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРІНІҢ 2022 ЖЫЛҒЫ 3 ТАМЫЗДАҒЫ № 348 БҰЙРЫҒЫ. ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНДЕ 2022 ЖЫЛҒЫ 5 ТАМЫЗДА № 29031
БОЛЫП ТІРКЕЛДІ.
Осы Стандартта мынадай терминдер мен олардың анықтамалары қолданылады:
білім алу үшін арнайы жағдайлар – оқу, сондай-ақ арнайы, жеке дамыту және түзету-дамыту бағдарламаларын
және оқыту әдістерін, техникалық, оқу және өзге де құралдарды, өмір сүру ортасын, психологиялық-педагогикалық
қолдауды, медициналық, әлеуметтік және ерекше балалардың, сондай-ақ мүмкіндіктері шектеулі балалардың білім
беру бағдарламаларын меңгеруі үшін қажетті өзге де іс-әрекеттерді қамтитын жағдайлар;
дамытушы орта - заттар мен ойыншықтарға еркін қолжетімділікті және немен айналысатынын өз бетінше
таңдауын, күні бойы өз идеяларын іске асыру мүмкіндігін қамтамасыз ететін, балалардың бастамасын қолдау үшін
жоспарланған әртүрлі материалдары бар орта;
ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар (бұдан әрі – ерекше балалар) – тиісті деңгейде және қосымша білім
алу үшін арнайы жағдайларға тұрақты немесе уақытша қажеттілігі бар балалар;
баланы толыққанды дамыту - қимыл белсенділігіне жағдай жасау, пайдалы және құнарлы тамақтандыру, жағымды
қарым-қатынас орнату және дамытушы ортаны ұйымдастыру арқылы қамтамасыз етілетін баланың физикалық,
психологиялық, әлеуметтік, эмоционалдық денсаулығы мен қауіпсіздігі;
Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инклюзивті білім беру
мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 26 маусымдағы № 56-VII ҚРЗ

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар
енгізілсін:

• 1. "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы" 2002 жылғы 11 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:
• 1) 1-бапта:
• 1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
• "1) білім алу үшін арнаулы жағдайлар – мүмкіндігі шектеулі балалардың оларсыз білім беру бағдарламаларын меңгеруі мүмкін болмайтын, арнаулы оқу және жеке дамыту бағдарламаларын, оқыту әдістерін,
техникалық, оқу және өзге де құралдарды, тыныс-тіршілік ортасын, психологиялықпедагогикалық қолдап отыруды, медициналық, әлеуметтік және өзге де көрсетілетін қызметтерді қамтитын жағдайлар;";

мынадай мазмұндағы 4-1) тармақшамен толықтырылсын:

• "4-1) диагностика – балалардың ауруының болу немесе болмау фактісін анықтауға бағытталған медициналық көрсетілетін қызметтер кешені;";
• 8) тармақшадағы "медициналық психологиялық-педагогикалық" деген сөздер алып тасталсын;
• 12) тармақша алып тасталсын;
мынадай мазмұндағы 13-1) тармақшамен толықтырылсын:

• "13-1) мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтiк және медициналықпедагогикалық түзеу арқылы қолдау – мүмкіндігі шектеулі балаларға тұрмыстiршiлiгiндегi шектелудi
еңсеру және оның орнын толтыру үшiн жағдай жасауды қамтамасыз ететiн және оларға басқа азаматтармен бiрдей қоғам өмiрiне қатысу мүмкiндiктерiн жасауға
бағытталған арнаулы әлеуметтiк, медициналық және бiлiм беру қызметтерiн ұсынатын бiлiм беру, халықты әлеуметтiк қорғау, денсаулық сақтау ұйымдарының қызметi;";

14) және 16) тармақшалар алып тасталсын;

17) тармақшадағы "кемтар" , "оларды" деген сөздер тиісінше "мүмкіндігі шектеулі" , "оларды
психологиялық-педагогикалық қолдау, " деген сөздермен ауыстырылсын;

18) тармақша алып тасталсын;
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1.Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 4 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет
министрлігінде 2022 жылғы 24 қаңтарда № 26618 болып тіркелді. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау
қағидалары 1-тарау. Жалпы ережелер 1. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары (бұдан әрі –
Қағидалар) "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 32) тармақшасына сәйкес әзірленді және
ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібін айқындайды.
2. « Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы
ПремьерМинистрінің орынбасары - Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 29
маусымдағы № 260 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 32922
болып тіркелген) сәйкес жүріптұруы қиын мүгедектігі бар балаларға арналған жеке көмекшінің қызметі.
3. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта
білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығы. Қазақстан Республикасының
Әділет министрлігінде 2022 жылғы 5 тамызда № 29031 болып тіркелді.
4. Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инклюзивті білім беру мәселелері бойынша
өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 26 маусымдағы №
56-VII ҚРЗ

Ұқсас жұмыстар

Оқытудағы қиындықтары бар балалардың психологиялық және педагогикалық сипаттамасы

Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалардың психологиялық - педагогикалық сипаттамасы

Инклюзивті білім беру жағдайында ЕББҚ бар балаларды психологиялық - педагогикалық сүймелдеуді ұйымдастыру

Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды оқытудың тұғырлары

ЕББҚ Бар балаларды ППҚ

Оқушының қажеттілігін бағалау мен қолдау көрсетудің бірінші деңгейі

Психологиялық - педагогикалық қолдауда кеңінен енгізу проблемалары

Психологиялық - педагогикалық қолдау көрсету

Мектептегі қолдау

Психикалық дамуында ауытқуы бар балалар

Пәндер