АРНАЙЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ - ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚОЛДАУ

Ө. ЖӘНІБЕКОВ АТЫНДАҒЫ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНАН КЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ

ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ

Орындаған: Бектасова Б. М

М 1901-13

Қабылдаған: Шатаева А. М

ТАҚЫРЫБЫ: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДЕГІ НОРМАТИВТІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРІ.

ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІ БЕРУДІҢ МОДЕЛЬДЕРІ

ЕБҚ бар білім алушыларды бағалау және қолдау көрсетудің

медициналық моделі

ЕБҚ бар білім алушыларды бағалау және қолдау көрсетудің

әлеуметтік-педагогикалық моделі

«Білім алуындағы қиындықтар мен проблемалар баланың бойында қалыптасқан және ол: «мүгедек, қабілетсіз, ауытқушылығы бар» деген ұғымға негізделген. Бағалау - медициналық диагнозға, ал білім беру - түзету тұрғысына бағытталған.

Ерекше білім беру қажеттілігі бар білім алушылар «жалпы үлгідегі жалпы білім беретін мектеп жағдайында барлық оқушылардың алуан түрлі қажеттіліктеріне сәйкес келуге дайын емес қоғамдық білім беру жүйесінің жетілмегендігі» салдарынан оқуда қиындық көріп отыр деген ұғымға негізделген. Бағалау адамның қажеттіліктеріне, ал оқыту білім беруге қолдау көрсетуге және бейімдеуге бағытталған.

Ерекше білім беру қажеттіліктері - әрбір оқушының білім алуында табысқа жету үшін психологиялық-педагогикалық әдістермен жүзеге асырылатын оқу-тәрбие процесіндегі көмек пен қызметке деген қажеттіліктер.

Арнайы және инклюзивті білім берудің нормативтік-құқықтық базасы

«Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы» қамтыған принциптер одан әрі «Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы» және «Азаматтық және саяси құқықтар туралы» халықаралық пактілерде, «Ақыл-ойы кенжелеп қалған тұлғалардың құқықтары туралы» декларацияда және «Мүгедектердің құқықтары туралы» декларацияда неғұрлым нақтырақ баяндалды.

«Мүгедектердің құқықтары туралы» декларацияда, атап айтқанда, мүгедектер осы Декларацияда баяндалған құқықтардың бәрін пайдалануға тиіс. Осы құқықтарды ешкім де тысқары қалмай және айырмашылықсыз әрі кемсітушіліксіз барлық мүгедектер тануға тиіс . . . » деп көрсетілген.

1. Қауіпсіздік баланың қорғаншақтығын және қорқыныш сезімін төмендетуге мүмкіндік беретін белгілі бір заттық және кеңістіктік ортаны ұйымдастыруды білдіреді. Ол қорғанудың қолжетімді ережелері мен құралдарын пайдалана отырып, еркін бағдарлау, қозғалу және қажетті әрекеттерді орындау мүмкіндігіне ие болады.

2. Мәдени мәнді нысандардың мол болуы. Білім беру ортасы баланы тұрақты түрде сан алуан түрлі ақпарат тасушылармен (қоршаған әлем туралы белгілі бір мәліметтерді береді) қамтамасыз етуі, оның танымдық белсенділігін, еріксіз және ерікті зейінін, әрекетін айтарлықтай ынталандырады.

4. Полисенсорлық қабылдауға арналған қолжетімділік білім беру ортасының жеке нысандарды, сондай-ақ қатынаста тұрған нысандарды қабылдау кезіндегі әр түрлі сезім мүшелерінен келген ақпаратты қабылдау

мүмкіндігін ынталандырады және онымен қамтамасыз ететінін білдіреді. Бұл мүмкіндіктері шектеулі балаларда сенсорлық бұзылыстардың болатына байланысты өте маңызды болады.

3. Дене тұрғысынан болатын кедергілерді жоюға (есіктің кеңдігі, пандустар, ұстағыштар) бағытталған ортаның қолжетімділігі, халықтың шағын топтары үшін өзекті болады.

Кедергісіз білім беру ортасын жобалағанда және үлгілегенде есепке алынуға міндетті ерекше қағидалар:

5. Мағыналық тәртіптілік. Білім беру ортадағы қатынастардың барлық

түрлерінің түсінуі мен орындалуы баланың өмірлік әрекетінің тиімділігін барынша арттыратын белгілі бір ережелер жүйесіне сәйкес ұйымдастырылатынын білдіреді.

6. Әлеуметтік қатынастар жүйесіне бату. Білім беру орта ұйымды баланы оқиғалық ортақтықпен қамтамасыз етеді, оның айналасындағы адамдармен өзара белсенді әрекеттенуі мен серіктестігін ынталандырады.

8. Шынайы және мүмкін болатын танымдық мүмкіндіктерді қорғау мен дамытуға бағыттау. Білім беру орта ұйымы баланың алдына өзекті және жақын даму аймағында жұмыс істеу қажеттілігін қояды. Аталған қағида арнайы білім беру саласында маңыздылардың бірі болып табылады

7. Дамытушы мінез. Баланың өздігінен немесе айналасындағылардың көмегімен жеңе алатын ойдан шығарылған кедергілер жүйесінің барлығын білдіреді.

ҚР Ерекше білім алу қажеттілігі бар балаларды осы заңдар аясында қорғалады.

Ерекше білім беруді қажет ететін балалардың әлеуметтік-педагогикалық жіктелімі

Көру қабілетінің зақымдалуы: нашар көретін, көрмейтін бала

Есту қабілетінің зақымдалуы: нашар еститін, естімейтін және кохлеарлы импланты бар бала

Тірек-қозғалыс аппаратының бұзылысы: жеке күтімді талап етпей өз бетінше жүріп-тұратындар; арнайы жүріп-тұру құралдарының және (немесе) техникалық компенсаторлық (көмекші) құралдардың көмегімен жүріп-тұратындар; бірге еріп жүретін тұлғаның көмегін талап етіп өз бетінше жүріп-тұрмайтындар.

Зерде зақымдалуы: жеңіл, орташа, ауыр және терең зерде зақымдалуы (жеңіл, орташа, ауыр және терең ақыл-ой кемістігі диагноздарына сәйкес келеді) .

Психикалық дамудың

тежелуі

Сөйлеу тілінің дамымау түрі, формасы және деңгейі көрсетілген сөйлеу тілінің бұзылысы: фонетикалық-фонематикалық, сөйлеу тілінің жалпы дамымауы, тұтығу, ринолалия, дизартрия, дисграфия, дислексия және т. б.

Қарым-қатынас және әлеуметтік өзара іс-әрекеттің бұзылысы немесе қиындықтары (аутизм және аутисттік спектрдің бұзылуы диагноздарына сәйкес келеді) .

Мінез-құлықтың бұзылыстары немесе қиындықтары (гипебелсенділік және зейін тапшылығының синдромы диагнозына және басқа мінез-құлық бұзылыстарына сәйкес келеді, соның ішінде әлеуметтік-психологиялық факторларға байланысты) .

ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ

Notes: Тиісті үлгідегі және түрдегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидалары

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығы. 7-қосымшасы, 3-тарау. Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация қызметінің тәртібі

ЭЫДҰ құжаттарында

ЕБҚ бар балалардың топтары

1-топ

2-топ

3-топ

Психикалық және дене дамуында түрлі бұзылыстары бар балалар: көру, есту, сөйлеу бұзылыстары, зияты, тірек-қозғалыс аппараты, психикалық дамуы тежелген және эмоционалды-ерік-жігер аясы зақымдалған балалар.

Оқытудағы ерекше қиындықтары, мінез-құлық және эмоциялық проблемалары бар балалар.

Әлеуметтік-психологиялық, экономикалық, тілдік, мәдени ерекшеліктерінен туындайтын ерекше білім беруге қажеттілігі туындайтын балалар.

ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ

Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 4 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 24 қаңтарда № 26618 болып тіркелді. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 32) тармақшасына сәйкес әзірленді және ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібін айқындайды.

Білім беру ұйымдарындағы ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі келесіні қамтиды:

ПМПК-да ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі келесіні қамтиды:

Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі ЕБҚ бар балалардың оқу қиындықтарына байланысты екі тобын айқындайды

Екінші топтағы балалардың ерекше білім берілуіне қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін психологиялық-педагогикалық қолдау қызметінің және (немесе) білім беру ұйымының педагогикалық кеңесінің шешімі негіз болып табылады.

Бірінші топтағы балалардың ерекше білім берілуіне қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін психологиялық-педагогикалық қолдау қызметінің, (немесе) білім беру ұйымының педагогикалық кеңесінің шешіміне ПМПК қорытындысы мен ұсыныстары негіз болып табылады.

ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН БАҒАЛАУ

Notes: «Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы №4 бұйрығы.

ЖЕКЕ БАҒДАРЛАМА

1. ОҚУ ЖОСПАРЫ МЕН ОҚУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫН ӨЗГЕРТУ

Арнайы оқу бағдарламасы

Жеке оқу бағдарламасы

Қысқартылған (Бейімделген)

2. ОҚУ НӘТИЖЕЛЕРІН БАҒАЛАУ ТӘСІЛДЕРІ МЕН КРИТЕРИЙЛЕРІН ӨЗГЕРТУ

5. АРНАЙЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚОЛДАУ

6. МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСЫ БАР ОҚУШЫЛАР ҮШІН ПЕДАГОГ-АССИСТЕНТТІҢ ЖЕКЕ СҮЙЕМЕЛДЕУІ

Педагог-ассистенттің мектептегі көмегі:

уақытша негізде - баланың сыныпта/топта өз бетінше оқу қабілеті қалыптасқанға дейін

тұрақты түрде - қарым-қатынас және әлеуметтік өзара әрекеттестік жасауда тұрақты бұзылыстары бар балаларға ұсынылады.

Бейәлеуметтік әрекеттерде (айқын агрессияда) көрінетін мінез-құлқы айқын бұзылған оқушылардың ата-аналарына психологиялық-педагогикалық қолдау қызметінің шешімі негізінде балаға денсаулық сақтау ұйымында психиатр-дәрігер кеңес беруі ұсынылады.

Бағалау мен қолдауды тікелей мұғалім жүзеге асырады. Мұғалім бірінші болып қалыптастырушы бағалау барысында оқудағы қиындықтарды анықтайды. Мұндаға мұғалімнің міндеті - қиындықтардың сипатын, олардың пайда болу себептерін өз бетінше анықтау, оқушының біліміндегі олқылықтарды анықтау. Мұғалім алынған ақпарат негізінде жеке тәсілдемені қолдана отырып, сабақта оқушыға қолдауды ұйымдастырады.

Қажеттіліктерді бағалау мен қолдауды тек мұғалім ғана емес, сонымен қатар психологиялық-педагогикалық қолдау қызметі мамандарының командасы (психолог, логопед, арнайы педагог, әлеуметтік педагог) жүзеге асырады. Оқушының мамандардың көмегіне қажеттілігін бағалауды жүргізу үшін оқушының ата-анасының жазбаша келісімін алу қажет.

Оқушының қажеттілігін бағалау психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияның (ПМПК) мамандарымен анықталады. ПМПК-ның шешімі негізінде, оқушының қажеттілігін бағалау нәтижелері бойынша дефектолог мұғалімнің, педагог- ассистенттің көмегі, келесідей білім алу нұсқалары ұсынылуы мүмкін: тұрғылықты жері бойынша жалпы білім беру сыныбында, арнайы сыныпта, арнайы мектепте.

ОҚУШЫНЫҢ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІН ЖӘНЕ ҚОЛДАУ КӨРСЕТУДІ БАҒАЛАУ ДЕҢГЕЙЛЕРІ

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ТӘРБИЕ МЕН ОҚЫТУДЫҢ, БАСТАУЫШ, НЕГІЗГІ ОРТА, ЖАЛПЫ ОРТА, ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК, ОРТА БІЛІМНЕН КЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ СТАНДАРТТАРЫН БЕКІТУ ТУРАЛЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРІНІҢ 2022 ЖЫЛҒЫ 3 ТАМЫЗДАҒЫ № 348 БҰЙРЫҒЫ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНДЕ 2022 ЖЫЛҒЫ 5 ТАМЫЗДА № 29031 БОЛЫП ТІРКЕЛДІ.

Осы Стандартта мынадай терминдер мен олардың анықтамалары қолданылады:

Ұқсас жұмыстар

Оқытудағы қиындықтары бар балалардың психологиялық және педагогикалық сипаттамасы

Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалардың психологиялық - педагогикалық сипаттамасы

Инклюзивті білім беру жағдайында ЕББҚ бар балаларды психологиялық - педагогикалық сүймелдеуді ұйымдастыру

Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды оқытудың тұғырлары

ЕББҚ Бар балаларды ППҚ

Оқушының қажеттілігін бағалау мен қолдау көрсетудің бірінші деңгейі

Психологиялық - педагогикалық қолдауда кеңінен енгізу проблемалары

Психологиялық - педагогикалық қолдау көрсету

Мектептегі қолдау

Психикалық дамуында ауытқуы бар балалар