Метатану аспектілерін санаттау білім алушы тұлға ретінде өзі туралы білімі

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті

Пән: Оқытудағы инновациялық бағыттар

Оқытушы: Педагогикалық
білім және менеджмент
кафедрасының аға оқытушысы,
магистр:
Козыбаева Айнур Куатпековна

Өскемен қ.
Дәріс тақырыбы: Метатану

Дәріс жоспары:
1. Метатану дегеніміз не?
2. Ерте жастағы оқушылар метатануға
қабілетті ме?
3. Өздігінен реттелетін оқуды мұғалімдер
қалай ынталандыра алады?
Метатану

Қалай оқу керектігін үйрену» модулінің атауы «өзін-өзі реттеу»
үдерісіне жатады. Бұл үдерісте оқушылар метатану үдерісі арқылы
түсіну, бақылау және оқу тәжірибесіне қадағалау жүргізу қабілеттерін
дамытады. Қазіргі заманғы бірқатар зерттеулерде 3 жастағы оқушыларға
мүмкіндік жасалған жағдайда, олар өзінің оқуына асқан
жауапкершілікпен қарауға қабілетті екендігі анықталды (Whitebread,
2008).
Олар балғын жас болуына қарамастан, өздерінің оқуына саналы
түрде қарайды, тапсырмаларды шешу үшін өзіндік әдіс-тәсілдерді
қолданады, сондай-ақ өздерін оқушы ретінде сезіне бастайды. Өзін-өзі
реттеу мен метатанудың мұндай дағдыларын дамыту бұл балалардың
саналы оқушы болып шығуларының кілті екендігін растады. Бұл зерттеу
аталған қабілеттерді дамыту 3–5 жас аралығында болатындығын,
сондай- ақ мұғалімдердің осы кезеңде жоғары сапалы педагогикалық
тәсілдерді қолданып қомақты үлес қоса алатындығын көрсетті.
қатесін танып-
білу және
ойлауды
бақылау деген
анықтама беруге
болады.

«Метатану» термині Метатануға
оқушылардың танымдық
саналы білім алуы үдерістерді білу,
мен ойлауын Метатану түсіну және реттеу
дамытуға ықпал немесе танымдық
ететін бірқатар дегеніміз не? үдерістерді
үдерістерге қатысты қарастыру үшін
қолданылады танымдық
(Flavell, 1976). үдерістерді қолдану,.

Флейвелл (1976)
өткізген алғашқы кең
көлемді метатану
зерттеуінде ерте
жастағы балаларға еске
сақтауға арналған
тапсырмалар берілді.
Метатану аспектілерін санаттау

• білім алушы тұлға
ретінде өзі туралы
білімі;

•мақсаттар мен тапсырмаларды
білу, түсіну және бағалау;

• тапсырманы орындауға
қажетті стратегияларды білу
және оларды бақылау.
Метатануды өлшеудің үш құрылымы

Бірінші өлшем жеке білімге қатысты; өзін оқушы Флейвелдің екінші өлшемі тапсырмаға
ретінде тани отырып, бала, мысалы, өзінің мықты және бағытталған, ол оқушының өз мақсаты мен
әлсіз жақтарын сезінеді, оқу үдерісінде не ұнайтынын,
не ұнамайтынын түсінеді және жеке мақсаттарды тапсырмаларын білу, түсіну және
белгілеу қабілеті туындайды. Флейвелл бағалауды қамтиды. Метатанудың бұл
оқушылардың өзінің оқуын саналы түрде сезінуі аспектісі оқушының тапсырманы қалай
дамыған сайын (бұл да сол жұмыста) балалардың басқа
оқушылардың да өз оқуына қатысты таңдауы, күшті
талдайтынын және бағалайтынын немесе
және әлсіз жақтары бар екендігі туралы метатанымдық күрделілік деңгейін қалай
түсінігінің де кеңейетіндігін анықтады. салыстыратынын көрсетеді.

үшінші метатанымдық құрылымды Флейвелл тапсырманы
орындауға қажетті білім мен тәсілдерді бақылау деп
анықтайды. Оқушылардың орындауы қажет тапсырманы
анықтауы және бір немесе бірнеше тәсілдердің көмегімен
тапсырманы орындау жоспарын құруы стратегиялық бақылау
көрсеткіші болып табылады. Түрлі тәсілдердің
салыстырмалы түрдегі тиімділігі бағаланып, оқушылар өз
әрекеттерін түсіндіреді. Оқушылардың таңдауы мүмкін
тәсілдерінің біреуі – басқалардың білім аясы кеңірек болуы
мүмкін деген жеке көзқарасына байланысты олардан көмек
сұрау.
Ерте жастағы оқушылар метатануға
қабілетті ме?
Ерте жастағы оқушыларда метатанымдық қабілеттердің бар екендігі жуық
арада ғана белгілі болды. Флейвелл ерте жастағы оқушылардың метатану мүмкіндігі
шектеулі екендігін айтады, олар әр уақытта өз жадыларын басқаруға, проблемаларды
шешуге және шешім қабылдауға қабілетті емес. Алайда, жадының аспектілерін
зерттеу бойынша жүргізілген бұдан кейінгі жұмыстар 3–4 жастағы балалардың өздері
көп суреттерге қарағанда, саны азырақ суреттерді есте сақтау жеңілірек екендігін
сезіне алатындығын анықтады (Flavell et al, 1995).
Бронсон мектеп жасына дейінгі балалар мен балабақшадағы балалардың
танымдық дамуын зерттей отырып, олардың көпшілігі ерікті түрде іштей өзін өзі
реттеуге қабілетті деген шешімге келді.
Зерттеуші олар да «қалай оқу керектігін үйренеді» деген болжам жасаған.
Осыған қарамастан, олар шешімді қалай қабылдағандарын немесе қандай тәсілді
қолданғанын үнемі түсіндіріп бере алмайды, бұл жастағы балалар танымдық әрекет
кезінде «өздік басқару» қызметін пайдаланады. Өсе келе, олар өз деңгейлеріне сәйкес
келетін тапсырманың түрін таңдауға, оларды тиімді пайдалануға, өздерінің әрекетін
түзетуге немесе қажет болған жағдайда көмек сұрауға, сондай-ақ іс-әрекет
аяқталғанша немесе мақсатқа жеткенше «үдерісті» тоқтатпауға қабілетті бола
бастайды (Bronson, 2000).
Өздігінен реттелетін оқудың үш элементі аса маңызды
болып табылады (Perry et al, 2002):

• проблеманы
• тапсырмамен • оқушының
шешу мен
жұмыс проблемалар
мақсатқа жетуге
барысында мен
арналған әдіс-
өздігінен мақсаттарды
тәсілдерді
бағытталушылы өздігінен
өздігінен
ғы; айқындауы;
таңдауы.
Оқушылардың пікірін назарға алу

«Қалай оқу керектігін үйрену» бойынша
жүргізілген ауқымды зерттеу барысында
Кембридж университетінің зерттеушілері «Оқушы
үні» жобасы бойынша жұмысқа тартылды. Ол
жобаның мақсаттары:

• оқушының оқыту мен оқу туралы пікірін
ескеру;

• оқушыдан кеңес алудың әдіс-тәсілдері бойынша
мұғалімдерге арналған нұсқаулық әзірлеу;

• мектептерде ашық және қауіпсіз диалог құрудың
проблемалары мен мүмкіндіктерін анықтау
болатын.
«Оқушы үні» жобасы аяқталған соң, жобаға қатысқан мұғалімдер арасында
сауалнама жүргізіліп, оның нәтижесінде оқушылармен пікірлесу:

мұғалімдерге
деген
мектеп пен оқуға эмоционалдық
оқушылардың қатысты жағымды
өзін өзі жағымды қатынас
құрметтеуін; көзқарас туындауын
туындауын; дамытуға ықпал
ететіндігі
расталды.
• Жобаға қатысқан мұғалімдер оқушылардың
жауапкершілігі мен сындарлылығына таң
қалса, оқушылар өз кезегінде пікірлесудің
артықшылығын мойындады. Нәтижесінде
олар:

• өзгелердің өздерін құрметтейтіндігін, оларды
тыңдап, пікірлерімен санасатындығын сезінді;
• мәселені шешуде олардың пікірлері есепке
алынатындығына көздерін жеткізді;

• өзіндік білім алуын бақылау деңгейін анықтады;
• бірлесіп талқылауға болатын сұрақтар ауқымын
анықтады;

• оқуды қалай жақсартуға болатыны туралы сенімді
нығайтты;
• мектеп пен оқуға деген жағымды қарым-қатынас
қалыптастырды.
Оқушылармен білім беру мәселелері бойынша
пікірлесу олардың өзін-өзі реттеуін дамытуына
ықпал етеді. Мектеп пен сынып жұмысына қатысы
бар тақырыпта оқушылармен ашық пікірлесудің
жағымды әсері ретінде оқушылардың өз оқуын
бақылай алатындығына, ол туралы пікір айтуға, өз
оқуын жетілдіруге ықпал ете алатындығына сенімді
болуын жатқызуға болады.

Ұқсас жұмыстар

Тұлғалық - бағдарлы оқыту

Тұлға теориясы

Қалай оқу керектігін үйрену

Тұлға

ХХІ ғасыр мұғалімінің кәсіби құзыреттілігі

Тұлға психологиясы

Әлеуметтік психологиядағы тұлғааралық қатынастар мен қарым - қатынас мәселелері

Сабақ оқытудың негізгі формасы

Педагогикалық (кәсіби) құзіреттілік

ПЕДАГОГ ҚЫЗМЕТКЕР

Пәндер