Дәрілік қырмызыгүл (Calendula officinalis): сипаттамасы, химиялық құрамы, емдік қасиеттері мен өсіру әдістері

Астралылар тұқымдасы. Қырмызыгүл туысы. Дәрілік қырмызыгүл

Сапарбаева Сандугаш 203 топ

Астралылар тұқымдасы

Қырмызыгүл

Дәрілік қырмызыгүл

Қазақстанның барлық аймағында егілетін 1 ғана түрі бар, ол - дәрілік қырмызыгүл (С. offіcіnalіs) . Оның құрамында календен атты ащы зат, шайыр, әр түрлі қышқылдар, шырышты заттар және каротиноидтар, алкалоидтар, эфир майы бар. қырмызыгүлдің дәрілік қасиеті ежелгі Грекияда белгілі болған. Халықтық медицинада қырмызыгүл жара, безеу, шиқан, ұшық және көз ауруларын емдеуге қолданылады. Себеті тамаққа пайдаланылады. Саябақтар мен гүлзарларда әсемдік үшін қолдан егіледі.

Күтімі

Қырмызыгүл - күтімі оңай өсімдік. Ашық күн түсетін жерде жақсы өседі. Суыққа шыдамды. Топырағы жеңіл, орташа құнарлы, ылғалды болғанын қалайды. Өсімдікке көңді гүл түйін салғанға дейін қосу қажет, ал одан әрі қарай өте көп қолдануға болмайды, себебі көңде азот көп болғандықтан жапырақтары мол болып өсуіне пайдалы, ал біз жапырағы емес, гүлі үшін өсіретіндіктен, гүлдейтін гүлдерге арналған тыңайтқыштармен қоректендіріп тұрған абзал. Ұзақ әрі мол гүлдеуі үшін, гүлшоғыры тұқымданып кетпей тұрып, гүл күлтелері қоңырқай тарта бастағанда, жұлып тұрған дұрыс. Тұқымын қыркүйек айынан бастап жинауға болады.

Қолданылуы

Жараларды емдейтін, бактерицидтік және қабынуға қарсы агент ретінде қолданылады:cығындысы- несеп айдайтын, тұнбалар - тамақ ауруы, асқазан-ішек аурулары, бауырдың қабыну процестері, пародонт ауруын емдеу үшін; жақпа - көгеру, кесу, фурункулоз, күйік, жараларды дезинфекциялау үшін; "Калефлон" препараты - жараға қарсы агент ретінде қолданылады.

Ірімшік пен майды хош иістендіру және бояу үшін, әр түрлі тағамдарға дәмдеуіш ретінде және сорпаларға, салаттарға, бұқтырылған тағамдарға гарнир ретінде қолданылады.

Дәрілік календуланың сорттары түсі бойынша өте алуан түрлі; сәндік ретінде екі Терри сорттары әсіресе танымал: 'лимон патшайымы' және 'апельсин патшасы' .

Көбейтілуі

Біржылдық гүлдерді жыл сайын тұқымнан көбейтіп өсіріп отырады. Мамыр айында гүлдету үшін, ақпан айының соңы, наурыз айының басында жылыжайда немесе үйде 20-22ºС жылылықта тұқым арқылы көбейтеді. Тұқым 5-7 күнде өніп, өскін шығарады. Өскінде бір-екі жапырақ шыққанда, көшеттеп, әрқайсысын жеке отырғызады. Сәуірдің соңында немесе мамыр айының басында, көктемнің ызғарлы суығы өткеннен кейін, көшеттерді далаға егеді. Өскін өніп шыққан уақытынан бастап, 50-60 күннен кейін гүлдей бастайды. Бақшаға сәуірдің аяғы, мамырдың басында тұқымынан егетін болсаңыз, жаздың ортасында гүлдейді.