Қант диабетіне түсініктеме

Презентация қосу

Фармакология, фармакотерапия және клиникалық фармакология кафедрасы

Орындаған: Шайловбек Ф.А.
Тобы: І – ЖДТҚ – 06-23
Қабылдаған: Азизова А.А.
Қант диабетіне түсініктеме

Қант диабеті — инсулиннің бездік немесе безден тыс
жеткіліксіздіктерінде, қанда қант мөлшерінің көбейіп кетуінен
пайда болатын дерт. Бұл аурумен жас та, кемел жастағылар да,
кәрі де ауырады. Әсіресе жасөспірім кездегі диабет ауруы өте
қиын, мұндай жаста диабетпен ауырғандарға арнаулы дәрі
(инсулин) қолдану ұсынылады. Әйтсе де бұл ауру 40-тан асқан,
тамақты шектен тыс ішіп, толыса бастаған адамдарға тән болып
келеді. Қант диабеті - көмірсутек, май, ақуыздың зат
алмасуының созылмалы бұзылуы, яғни қанға көп мөлшерде
қант түйіршегінің бөлінуі болып табылады. Диабет инсулиннің
асқазан асты безінен жеткілікті мөлшерде бөлінбеуі салдарынан
басталады. Инсулинсіз ағза қант түйіршегін өңдей алмайды.
Соның салдарынан қанның құрамында қант мөлшері артады.
БДҰ жіктеуі 1981ж бойынша қант диабетін 2 түрге
бөлген:

1. Инсулинге тәуелді І түрі – 25 жасқа дейінгі жастарда
немесе балаларда кездесетін диабет инсулиннің бездік
жеткіліксіздігінен оның толық болмауынан дамиды. Ол сырқат
адамның қатты арып азуымен ауыр түрде өтеді және
инсулинмен емдемесе тез кетоацидоз дамып, адамның өлуіне
әкеледі.
2. Инсулинге тәуелсіз ІІ түрі - ұлғайған адамдарда
кездесетін және инсулиннің салыстырмалы жеткіліксіздігінен
дамиды (70%). Қанда инсулиннің мөлшері аздап қана
төмендеген немесе тіпті қалыпты деңгейде болады.
Сырқаттардың арасында дененің толып кетуі жиі байқалады
және кетоацидоз дамымайды.
Этиологиясы

Себебі болып тұқым куатын және жүре пайда болған ықпалдар
есептеледі. Сонымен қатар қант диабетінің дамуы –
акромегалия, Иценко-Кушинг ауруы, феохромоцитома
кездерінде соңғы көрініс ретінде байқалады. Бұл кездерде
инсулинге қарсы гормондардың артық өндірілуінен, ұйқы
безінің бета-жасушаларының тұқым қуалайтын
пайдаланылмаған мүмкіншіліктері шектелген адамдарда,
инсулиннің жеткіліксіздігі тез дамуы ықтимал.
· Тұқым қуалаушылық-65 пайызға дейін.
· Балалардағы вирусты инфекциялардың асқынулары-
қызылша, желшешек, тұмау, мысқыл т.б.
· Тамаққа қанттар мен майларды көп пайдалану.
· Стресстік ситуациялар.
Патогенезі

Инсулин көптеген зат алмасу процесіне әсер етеді. Ең алдымен
көмірсулар алмасуы бұзылады. Гипергликемия дамиды.
Бұлшықеттерде және май тіндерінде, миокардта глюкозаның
қаннан және жасуша аралық сұйықтан жасуша ішіне өтуі
қиындайды. Ары қарай жасуша ішінде глюкозаны пайдалану
шектеледі. Өйткені глюкозаны фосфорлау арқылы жасушаның
энергиялық алмасуына әсер ететін ферменттердің түзілуі
тежелген. Қалыпты жағдайда гексокиназа және глюкокиназа
глюкозаны фосфорлайды: глюкоза + АТФ = глюкоза -6- фосфат
+ АДФ. Ары қарай фосфорланған глюкоза тотығу тотықсыздану
реакциясына ілігеді. Көрсетілген ферменттердің жеткіліксіздігі
нәтижесінде жасушалардың глюкозаны пайдалануы бұзылады.
Қант диабетінің 1 ші типі

Қант диабетінің 1-ші түрі ұйқы безінің в-жасушасының
деструкциясына байланысты инсулиннің абсолютті
жетіспеушілігіне әкеледі. Код МКБ-10 Е10.Инсулин тәуелді
қант диабеті. Алдын алу Алдын алуда жалғыз әдіс —
генетикалық қауіптілігі жоғары адамдарға біріншілік
профилактика: іште жатқандағы вирусты инфекцияларды және
балалардағы немесе жасөспірімдердегі вирусты инфекцияны
ескерту (қызамық, қызылша, паротит, желшешек және т.б.);
омырау жасындағы балалардың рационынан сиыр сүті негізінде
дайындалған немесе глютеннен тұратын тағамдық қоспаларды
шектеу (бұл компоненттер в-жасушаға қарсы аутоиммунды
реакция шақыруы мүмкін); тамақтану рационынан нитратталған
консерванттарды және бояғыштарды шектеу.
Қант диабетінің 2 ші типі

Қант диабетенің 2-типі – инсулинрезистентіліктің өзіндік
ерекшеліктері мен инсулин жетіспеушілігінің қатынасы немесе
инсулин секрециясының дефектісінің өзіндік ерекшеліктерінің
инсулинорезистентілігімен және инсулинорезистенттілігінсіз
болатын қант диабетінің формасы. Код МКБ – 10 Е11. Инсулин
тәуелсіз қант диабеті. Профилактика Дене салмағының артуы
мен глюкозаға толеранттылығының бұзылуы бар адамдарға
маңызды. Оларға дене салмағын төмендету және физикалық
жүктемені жоғарылату қажет. Скрининг зерттеуде
гипергликемия анықталған адамдарға гликемияны аш қарынға
немесе ГТТ жүргізу арқылы анықтайды.
Емдеу
• 1 типті қант диабетіне арналған препараттар
• Инсулин
• Инсулин – 1 типті қант диабетін емдеуде қолданылатын ең
көп таралған дәрі түрі.
• Егер сізде 1 типті қант диабеті болса, сіздің денеңіз өз
инсулинін жасай алмайды. Емдеудің мақсаты – сіздің
денеңіз жасай алмайтын инсулинді ауыстыру.
• Инсулин 2 типті қант диабетін емдеуде де қолданылады. Ол
инъекция арқылы беріледі және әртүрлі түрде келеді. Сізге
қажет инсулин түрі инсулиннің қаншалықты азаюына
байланысты.
• Опцияларға мыналар кіреді:
• Қысқа әсер ететін инсулин
• тұрақты инсулин (Гумулин және Новолин)
• Жылдам әсер ететін инсулиндер
• инсулин аспарт (NovoLog, FlexPen, Fiasp)
• инсулин глулизин (Апидра)
• инсулин лиспро (Humalog)
• Орташа әсер ететін инсулин
• инсулин изофаны (Humulin N, Novolin N)
• Ұзақ әсер ететін инсулиндер
• инсулин degludec (Tresiba)
• инсулин детемир (Левемир)
• инсулин гларгин (Lantus)
• инсулин гларгин (Туджео)
• Біріктірілген инсулиндер
• NovoLog Mix 70/30 (инсулин аспарт протамин-инсулин аспарт)
• Humalog Mix 75/25 (инсулин лиспро протамин-инсулин лиспро)
• Humalog Mix 50/50 (инсулин лиспро протамин-инсулин лиспро)
• Гумулин 70/30 (адам инсулині NPH-адам инсулині тұрақты)
• Новолин 70/30 (адам инсулині NPH-адам инсулині тұрақты)
• Ризодег (инсулин деглюдек-инсулин аспарт)
Амилиномиметикалық препарат

• Прамлинтид (SymlinPen 120, SymlinPen 60) –
амилиномиметикалық дәрі. Бұл тамақ алдында
қолданылатын инъекциялық препарат.
• Ол асқазанның өзін босатуға кететін уақытын кешіктіру
арқылы жұмыс істейді. Тамақтан кейін глюкагон
секрециясын азайтады. Бұл қандағы қантты төмендетеді.
• Сондай-ақ орталық механизм арқылы тәбетті
төмендетеді.
2 типті қант диабетіне арналған
препараттар

• Егер сізде 2 типті қант диабеті болса, сіздің денеңіз
инсулин шығарады, бірақ оны енді жақсы
пайдаланбайды.
• Сіздің денеңіз қандағы қант деңгейін қалыпты ұстау
үшін жеткілікті инсулин жасай алмайды. Сіз үшін
емдеудің мақсаты – ағзаңызға инсулинді жақсырақ
пайдалануға көмектесу немесе қандағы артық қанттан
құтылу.
• 2 типті қант диабетіне арналған дәрілердің көпшілігі
ауызша қабылданатын препараттар. Дегенмен,
кейбіреулері инъекция ретінде келеді. 2 типті қант
диабеті бар кейбір адамдарға инсулин қабылдау қажет
болуы мүмкін.
Альфа-глюкозидаза ингибиторлары

• Бұл дәрі-дәрмектер сіздің денеңізге крахмалды
тағамдар мен асханалық қантты ыдыратуға
көмектеседі. Бұл әсер қандағы қант деңгейін
төмендетеді.
• Жақсы нәтиже алу үшін бұл препараттарды
тамақтанар алдында қабылдау керек. Бұл
препараттарға мыналар жатады:
• акарбоза (прекоза)
• миглитол (глисет)
Бигуанидтер
• Бигуанидтер бауырдағы қантты азайтады. Олар сіздің ішектеріңіздің
қаншалықты қантты сіңіретінін азайтады, денеңізді инсулинге сезімтал
етеді және бұлшықеттеріңізге глюкозаны сіңіруге көмектеседі.
• Ең көп таралған бигуанид – метформин (Глюкофаг, Метформин
гидрохлориді ER, Glumetza, Riomet, Fortamet).
• Метформинді 2 типті қант диабетіне арналған басқа препараттармен де
біріктіруге болады. Бұл келесі препараттардың ингредиенті:
• метформин-алоглиптин (Казано)
• метформин-канаглифлозин (Инвокамет)
• метформин-дапаглифлозин (Xigduo XR)
• метформин-эмпаглифлозин (синжарды)
• метформин-глипизид
• метформин-глибурид (Глюкованс)
• метформин-линаглиптин (Jentadueto)
• метформин-пиоглитазон (Actoplus)
• метформин-репаглинид (PrandiMet)
• метформин-росиглитазон (Авандамет)
• метформин-саксаглиптин (Kombiglyze XR)
• метформин-ситаглиптин (Янумет)
Допамин агонисі
• Бромокриптин (Циклосет) – дофамин агонисі.
• Бұл препараттың 2 типті қант диабетін емдеуге қалай әсер ететіні белгісіз. Бұл сіздің
денеңіздің ырғақтарына әсер етіп, инсулинге төзімділікті болдырмауы мүмкін.
• Дипептидил пептидаза-4 (ДПП-4) тежегіштері
• DPP-4 ингибиторлары ағзаға инсулин шығаруды жалғастыруға көмектеседі. Олар
гипогликемияны (қандағы қанттың төмендеуі) тудырмай қандағы қантты төмендету
арқылы жұмыс істейді.
• Бұл препараттар ұйқы безіне көбірек инсулин шығаруға көмектеседі. Бұл препараттарға
мыналар жатады:
• алоглиптин (Nesina)
• алоглиптин-метформин (Казано)
• алоглиптин-пиоглитазон (Осени)
• линаглиптин (Tradjenta)
• линаглиптин-эмпаглифлозин (Гликсамби)
• Линаглиптин-метформин (Jentadueto)
• саксаглиптин (онглиза)
• саксаглиптин-метформин (Kombiglyze XR)
• ситаглиптин (Янувиа)
• ситаглиптин-метформин (Janumet және Janumet XR)
• ситаглиптин және симвастатин (Juvisync)
Глюкагон тәрізді пептид-1
рецепторларының агонистері (GLP-1
рецепторларының агонистері)
• Бұл препараттар инкретин деп аталатын табиғи гормонға ұқсас.
• Олар В-жасушаларының өсуін және сіздің денеңіздің қанша инсулин
қолданатынын арттырады. Олар сіздің аппетитіңізді төмендетеді және сіздің
денеңіздің қанша глюкагон пайдаланатынын азайтады. Олар сонымен қатар
асқазанның босатылуын баяулатады.
• Мұның бәрі қант диабетімен ауыратын адамдар үшін маңызды әрекеттер.
• Кейбір адамдар үшін атеросклеротикалық жүрек-қан тамырлары аурулары,
жүрек жеткіліксіздігі немесе созылмалы бүйрек ауруы олардың қант
диабетінен басым болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда Американдық қант
диабеті қауымдастығы (ADA) антигипергликемиялық емдеу режимінің
бөлігі ретінде белгілі GLP-1 рецепторларының агонистерін ұсынады.
• Бұл препараттарға мыналар жатады:
• альбиглютид (танзеум)
• дулаглютид (Trulicity)
• экзенатид (Байетта)
• Exenatide ұзартылған шығарылымы (Bydureon)
• лираглютид (Victoza)
• семаглютид (оземпикалық)
Меглитинидтер
• Бұл препараттар ағзаға инсулинді шығаруға көмектеседі. Дегенмен, кейбір
жағдайларда олар қандағы қантты тым көп төмендетуі мүмкін.
• Бұл препараттар барлығына жарамайды. Оларға мыналар жатады:
• натеглинид (Старликс)
• репаглинид (Прандин)
• репаглинид-метформин (Прандимет)
• Натрий-глюкоза тасымалдаушысы (SGLT) 2 тежегіштері
• Натрий-глюкоза тасымалдаушысы (SGLT) 2 ингибиторлары бүйректің
глюкозаны ұстап тұруын болдырмайды. Оның орнына сіздің денеңіз
глюкозадан зәр арқылы құтылады.
• Атеросклеротикалық жүрек-қантамыр аурулары, жүрек жеткіліксіздігі
немесе созылмалы бүйрек ауруы басым болған жағдайларда ADA емдеудің
ықтимал нұсқасы ретінде SGLT2 тежегіштерін ұсынады.
• дапаглифлозин (Фарксига)
• дапаглифлозин-метформин (Xigduo XR)
• канаглифлозин (инвокана)
• канаглифлозин-метформин (Инвокамет)
• эмпаглифлозин (Жардианс)
• эмпаглифлозин-линаглиптин (Гликсамби)
• эмпаглифлозин-метформин (синжарды)
• эртуглифлозин (Стеглатро)
Сульфонилмочевина туындылары
• Бұл бүгінгі күнге дейін қолданылатын қант диабетіне қарсы ең көне
дәрілердің бірі. Олар бета жасушаларының көмегімен ұйқы безін
ынталандыру арқылы жұмыс істейді. Бұл сіздің денеңіздің инсулинді
көбірек өндіруіне әкеледі.
• Бұл препараттарға мыналар жатады:
• глимепирид (Амарил)
• глимепирид-пиоглитазон (Дуетакт)
• глимепирид-росиглитазон (Авандарил)
• гликлазид
• глипизид (глюкотрол)
• глипизид-метформин (Метаглип)
• глибурид (ДиаБета, Глиназа, Микроназа)
• глибурид-метформин (Глюкованс)
• хлорпропамид (диабин)
• толазамид (толиназа)
• толбутамид (Ориназа, Тол-Таб)
Тиазолидиндиондар
• Тиазолидиндиондар бауырдағы глюкозаны төмендету арқылы
жұмыс істейді. Олар сондай-ақ май жасушаларына инсулинді
жақсырақ пайдалануға көмектеседі.
• Бұл препараттар жүрек ауруының жоғары қаупімен бірге келеді.
Егер сіздің дәрігеріңіз сізге осы препараттардың бірін берсе,
емдеу кезінде ол сіздің жүрегіңіздің жұмысын бақылайды.
• Опцияларға мыналар кіреді:
• Росиглитазон (Авандия)
• Росиглитазон-глимепирид (Авандарил)
• Росиглитазон-метформин (Амарил М)
• пиоглитазон (Актос)
• пиоглитазон-алоглиптин (Осени)
• пиоглитазон-глимепирид (Дуетакт)
• пиоглитазон-метформин (Actoplus Met, Actoplus Met XR)
Рационалды тамақтану
• Науқастың қосымша қандай да бір қант мөлшерін төмендететін
заттарды (немесе инсулин) қолдануына/қолданбауына қарамастан,
дұрыс тамақтану құрылымысыз қант диабеті 2-типін эффективті
емдеу мүмкін емес. Қант диабеті 2-типімен ауыратын науқастың
тамақтануы оның дене массасының оптимизациясы (төмендеуіне) мен
постпрондиальды гипергликемияның алдын алуға (яғни
тамақтанғаннан кейін) бағытталуы керек.

Ұқсас жұмыстар

Балық майында

Қант диабеті бар пациенттерге мейіргерлік күтімді ұйымдастыру

Қант диабетімен ауыратындарды өкпе туберкулезіне күдіктену

БАҚ тағам өндірісінде қолдану

Инсулинді енгізу

ДИАБЕТ ИНСУЛИННІҢ АСҚАЗАН АСТЫ БЕЗІНЕН ЖЕТКІЛІКТІ МӨЛШЕРДЕ

Емшектегі бала тәрбиесі

Натурал алма шырынының құрғақ заты

Хирургиялық науқастардың тамақтануы

Эндокринология аурулары

Пәндер