СИГНАЛДАРҒА ТҮРЛЕНДІРУ ПРИНЦИПТЕРІ

БИОЛОГИЯЛЫҚ СИГНАЛДАРДЫ ( ЭЛЕКТРЛІК ЕМЕС) ЭЛЕКТРЛІК СИГНАЛДАРҒА ТҮРЛЕНДІРУ

ПРИНЦИПТЕРІ

ТЕКСЕРГЕН: ЖУМАБЕКОВА РАМИЛЯ РЫСХАНҚЫЗЫ ОРЫНДАҒАН: ҚАТАЕВ АБЫЛАЙ НҰРЛАНҰЛЫ

ТОБЫ: 102 “Б”

ФАКУЛЬТЕТ: СТОМАТОЛОГИЯ

КРМУ

ТАҢДАЛҒАН ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ, МАҚСАТТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ:

ӨЗЕКТІЛІГІ: ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ МЕДИЦИНА МЕН БИОТЕХНОЛОГИЯДА

ЭЛЕКТРЛІК ЕМЕС БИОЛОГИЯЛЫҚ СИГНАЛДАРДЫ ОДАН ӘРІ ТАЛДАУ ЖӘНЕ ӘСЕР ЕТУ ҮШІН ЭЛЕКТРЛІК СИГНАЛДАРҒА АЙНАЛДЫРУ ҚАЖЕТТІЛІГІ

АРТЫП КЕЛЕДІ

МАҚСАТТАР:

БИОЛОГИЯЛЫҚ СИГНАЛДАРДЫ ТҮРЛЕНДІРУДІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІН ЗЕРТТЕУ.

ОСЫ ПРОЦЕСТЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДІСТЕР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚАРАСТЫРУ.

МІНДЕТТЕРІ:

БИОЛОГИЯЛЫҚ СИГНАЛДАРДЫҢ ТҮРЛЕРІН ТАЛДАУ.

ӘРТҮРЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДЕГІ ТРАНСФОРМАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚАРАСТЫРУ.

БИОЛОГИЯЛЫҚ СИГНАЛДАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ

Электр сигналдары Сипаттама: биологиядағы Электрлік сигналдар-бұл жасуша мембраналары арқылы иондық ағындар тудыратын

потенциалдық өзгерістер. Мысал ретінде жүйке жүйесіндегі ақпаратты беретін жүйке импульстарын, сондай- ақ жүректегі миокардтың электрлік белсенділігін келтіруге болады.

Химиялық сигналдар

Сипаттама: химиялық сигналдар медиаторлар, гормондар және басқа молекулалар арқылы ақпарат беруді қамтиды.

Механикалық сигналдар

Сипаттама: механикалық сигналдар тіндер мен жасушалардың қозғалысы мен деформациясымен байланысты.

Бұл сигналдар бұлшықеттердің

жиырылуы, жасушаларға механикалық әсер ету және тіпті тіндердің деформациясы кезінде пайда болады.

ӘРТҮРЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДЕГІ ЭЛЕКТР СИГНАЛДАРЫН ТҮРЛЕНДІРУ ПРИНЦИПТЕРІ

Жүйке жүйесıндегı трансформация принциптерı

Жүйке импульстары: жүйке жасушалары (нейрондар) тудыратын Электрлік сигналдар. Трансформация процесі мембраналық потенциалдың өзгеруінен басталады, бұл электрлік импульстің Нейрон аксонына таралуына әкеледі.

Жұмыс принципі иондық арналарды ашуға және жабуға негізделген.

Синапстар: жүйке жүйесіндегі электрлік сигнал синаптикалық саңылау арқылы өткенде химиялық сигналға айналады.

Нейротрансмиттерлер, химиялық заттар бір нейроннан екіншісіне сигнал беру үшін шығарылады.

ЖҮРЕК ЖҮЙЕСІНДЕГІ ТРАНСФОРМАЦИЯ ПРИНЦИПТЕРІ

Миокардтың электрлıк белсендıлıгı: жүрек жасушалары жүрек бұлшықетıнıң жиырылуын реттейтıн электрлıк сигналдар шығарады.

Электрлıк импульстар жүрек жасушалары арқылы берıледı, бұл жүректıң синхронды жиырылуына әкеледı.

Электрокардиография (ЭКГ) : жүректıң электрлıк белсендıлıгıн жазу процесı. Электродтар жүрек импульстары тудыратын терı бетıндегı потенциалдың өзгеруıн тıркейдı.

БҰЛШЫҚЕТ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ТРАНСФОРМАЦИЯ

ПРИНЦИПТЕРІ

Электромиография ( ЭМГ) :

бұлшықеттердıң электрлıк

белсендıлıгıн өлшеу. Электродтар бұлшықеттıң жиырылуынан пайда болатын потенциалдың өзгеруıн

тıркейдı. Жұмыс принципı

бұлшықеттер ıске қосылған кезде электрлıк сигналдар

шығаратындығына негıзделген.

Бұлшықеттердегı иондық арналар: бұлшықеттıң жиырылуы бұлшықет жасушаларындағы иондық

арналардың реттелуıне байланысты.

Электрлıк сигналдар иондардың

түсуıн бақылайды, бұл бұлшықеттıң жиырылуын тудырады.

ХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МЕХАНИКАЛЫҚ

СИГНАЛДАРДЫ ТҮРЛЕНДІРУ ПРИНЦИПТЕРІ

Химиялық сигналдарды түрлендıру принциптерı:

Биосенсорлар: бұл биологиялық

молекулаларды анықтауға және

оларды өлшенетıн сигналдарға

айналдыруға

арналған құрылғылар.

Мысалы: қандағы глюкоза деңгейıн

өлшеуге арналған глюкометрлер, ДНҚ-

ның белгıлı бıр тıзбегıн анықтауға

арналған ДНҚ сенсорлары, үлгıлердегı ақуыз концентрациясын талдауға

арналған биосенсорлар.

Жұмыс принципı биологиялық

молекула ( антидене,

фермент) мен биосенсор

арасындағы өзара әрекеттесуге

негıзделген,

нәтижесıнде

химиялық немесе электрлıк қасиеттер

өзгередı.

МЕХАНИКАЛЫҚ СИГНАЛДАРДЫ ТҮРЛЕНДІРУ ПРИНЦИПТЕРІ:

Механикалық датчиктер: олар биологиялық тıндердегı деформацияны немесе қысымды өлшейдı және оны электрлıк сигналға айналдырады.

Жұмыс принципı физикалық белсендıлıкке жауап беретıн сезıмтал элементтердı қолдануға негıзделген.

Мысалы: қан қысымын өлшеуге арналған қысым датчиктерı, механикалық сынақтарда тıндердıң деформациясын бақылауға арналған механикалық датчиктер.

МЕДИЦИНАДАҒЫ ТРАНСФОРМАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ

Биосенсорлар: денсаулықты бақылау үшıн биологиялық параметрлердı бақылау.

Импланттар мен стимуляторлар: биологиялық функцияларды басқару үшін электрлік сигналдарды қолдану мысалдары (биопротезі бар науқастар, мидың терең стимуляциясы) .

ҚИЫНДЫҚТАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР

Қиындықтары:

техникалық шектеулер,

этикалық мәселелер, деректер қауıпсıздıгı. Перспективалар:

нейрокомпьютерлıк

интерфейстердı дамыту,

дәлдıк пен сезıмталдықты жақсартудың жаңа

түрлендıру әдıстерı.

ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕРДЕ ҚОЛДАНУ

Биологиялық сигналдарды түрлендıретıн

биосенсорлар мен

сенсорлар зерттеушıлерге нақты уақыттағы

физиологиялық

процестердı зерттеуге

бıрегей мүмкıндıк бередı .

ФИЗИОЛОГИЯНЫ ТҮСІНу ГЕ КӨМЕКТЕСу

Сигналдарды түрлендıру механизмдерı

патологиялар мен

ауытқуларды анықтау үшıн кеңıнен қолданылады .

ПАТОЛОГИЯНЫ АНЫҚТАу ДА

Биологиялық сигналдарды тиıмдı түрлендıру жаңа

емдеу мен терапияны

дамытуға мүмкıндıк бередı .

ЖАҢА ЕМДЕу

ӘДІСТЕРІН ТАБу ДА

ТАБЫСТЫ ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН

ҚОСЫМШАЛАРДЫҢ МЫСАЛДАРЫ

Сипаттама: зерттеушілер қандағы сүт безі қатерлі ісігінің ерте сатысында болуын көрсететін белгілі бір биомаркерлерді анықтай алатын биосенсорларды қолданды.

Ұқсас жұмыстар

Кездейсоқ сигналдар

Дискретті сигналдар

Компьютер құрылғылары

Датчиктерге берілетін электрлік емес сигналдардың басты түрлері

Ақпаратты шығару құрылғылары

Дискреттік сигналдар

ТЕЛЕФОН ЖЕЛІСІ

Объектілердің инспекторы терезесі

Қорғау тәсілдері

Әргодикалық кездейсоқ сигналдар

Пәндер