Жердің ішкі құрылымы

Презентация қосу

ОБЛЫСЫ, МЕКТЕБІ

ҒЫЛЫМИ ЖОБА:
«Жер шары және оны зерттеу»

Орындаған:
Тексерген:

жылы
• Жобаның мақсаты:
-жер планетасы, сондай-ақ оның құрылымы туралы білімді тереңдету және
бекіту.
• Міндеттері:
-жер шары туралы жалпы мағлұмат алу
-жер шары туралы зерттеулерді меңгеру
-жердің пішінін, өлшемін, қозғалысын білу
Өзектілігі: жердің біздің мекеніміз екендігімен анықталады, бірақ
біз ол туралы өте аз білеміз. Әрбір адам біздің туған планетамыз
туралы, сондай-ақ Жердің құрылымы туралы ең көп білімге ие
болуы керек.
Нәтижелері:Ғылыми жобада көтерілген әңгімелер оқушылардың
білім көкжиегін одан әрі дамыта түсері анық.
КІРІСПЕ
■ Адамды әрдайым қоршаған әлем қалай жұмыс істейді және онда
қандай орын алады деген сұрақ қызықтырды. Мыңдаған жылдар
бойы аспанда болған құбылыстар туралы ақпараттың біртіндеп
жинақталуы болды. Ғарыш кеңістігінде еркін, ешқандай тірегі жоқ
шар ретінде Жер туралы түсінік ежелгі әлем ғылымының ең үлкен
жетістіктерінің бірі болып табылады.
■ Египетте өмір сүрген грек ғалымы Эратосфен (б.з. д. 276 – 194) жер
көлемінің алғашқы дәл анықтамасын жасады деп саналады.
Эратосфенді өлшеуге негізделген Идея өте қарапайым: жердегі
меридиан доғасының ұзындығын сызықтық бірліктермен өлшеу және
бұл доғаның толық шеңберінің қай бөлігін құрайтынын анықтау.
■ Жер-Күн жүйесінің күннен кейінгі үшінші планетасы. Ол жұлдыздың
айналасында эллиптикалық орбитада орташа жылдамдығы 29.765
км/с, орташа қашықтығы 149.6 млн.км, 365.24 тәулікке тең. Жердің
спутнигі бар-Ай Күнді орташа 384400 км қашықтықта айналып
өтеді.Планетаның өз осі бойынша айналу кезеңі 23 сағ 56 мин 4.1 сек.
Өз осінің айналасында айналу күн мен түннің өзгеруіне, ал осьтің
қисаюы мен күннің айналуы жыл мезгілдерінің өзгеруіне әкеледі.
Жер шары дегеніміз не?

■ Жер, Күннен үшінші Күн жүйесінің үлкен планетасы.
Жер жер планеталарының тобына жатады, оған
Меркурий, Венера және Марс кіреді. Жерді көбінесе
осы топпен, сондай-ақ аймен салыстырады, өйткені
олардың шығу тегі, құрылымы мен эволюциясы
бірдей. Ғаламдағы бірегей, мүмкін жалғыз табиғи
жағдайлардың арқасында (бұл күмәнді болса да)
органикалық өмір пайда болған және дамыған
орынға айналды.
■ Жердің жалпы ауданы 510 млн.кв.км-ге тең. Жер
қыртысы әртүрлі қыраттар мен ойпаттардан тұрады.
Жердің шамалы ғана бөлігін 29 % құрлық, ал 71 %
дүние жүзілік мұхит сулары алып жатыр. Мұхит
әлемінің орта тереңдігі – 3800 м болса, құрылықтың
мұхит суларының орташа деңгейінен орташа биіктігі –
875 м-ге жуық. Жоғарыда көрсетілген шамалар
құрылық бетінің аумағы жалпы жер бетінің
аумағынан, ал оның биіктігі мұхиттың тереңдігінен
біршама аз екенін көрсетеді. Сол себептен жер беті
үшін шамамен дүние жүзілік мұхит және теңіз
суларының тыныш жағдайына сәйкес келетін деңгей
беті алынады.
Жердің ішкі құрылымы

Жердің ішкі құрылысы туралы мәліметтер әлі жете зерттелмеген аса күрделі тақырып болып
табылады. Жер қойнауына қарау ғана емес, тіпті құрлықтағы ең терең ұңғымалар 10
шақырымдық шекараны әрең жеңеді, ал су астында шөгінді қақпақты кесіп өтіп, базальт
іргетасына 1,5 км-ден аспайды. Медицинадағыдай, рентген сәулелері адамның ішкі мүшелерін
көруге мүмкіндік береді, сондықтан планетаның ішектерін зерттеу кезінде сейсмикалық
толқындар көмекке келеді. Сейсмикалық толқындардың жылдамдығы олар өтетін тау
жыныстарының тығыздығы мен серпімді қасиеттеріне байланысты. Сонымен қатар, олар
әртүрлі типтегі тау жыныстары арасындағы шекаралардан шағылысады және осы
шекараларда сынады.
Жердің құрамы, құрылысы, қасиеттері жөніндегі мәліметтер — жер қыртысының үстіңгі
қабаттарын тікелей бақылау, серпінді толқындардың таралу жылдамдығына негізделген
сейсмикалық әдістер арқылы алынған жанама деректер. Жер бетінің жер сілкінісі кезіндегі
тербелістерінің жазбаларына сәйкес-сейсмограммалар-жердің жер қойнауы үш негізгі
бөліктен тұратыны анықталды. Олар жер қыртысы, қабық (мантия) және ядро.
■ Жер қыртысы деп- литосфераның жоғарғы қабаты , жер
бетіндегі барлық сулар - гидросфера , жерден 20 шақырым
биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабатын және бүкіл тірі
ағзалардың өмір сүру аймағын айтамыз.
■ Жердің келесі қабаты — мантия (гр. mantion—жамылғы). Ол
жер қыртысынан жұқа Мохоровичич қабаты арқылы бөлініп
жатыр, оны 1909 жылы югославиялық сейсмолог А.
Мохоровичич анықтаған. Мантия жоғарғы (900 км-ге дейін)
және төменгі (900—2900 км) мантияға бөлінеді. Мантия жер
көлемінің 83%-ын, жалпы салмағының 67%-ын құрайды.
■ Мантиядан төмендегі, 2900-ден 6371 км аралығында
орналасқан Жердің ішкі өзегін ядро деп атайды. Құрылымы
жағынан ядро бірін-бірі көмкере орналасқан екі бөліктен
тұрады. Күшті жер сілкінулер нәтижесінде Жердің ішкі өзегі
арқылы өтетін сейсмикалық толқындардың таралу сипатын
зерттеген америкалық геофизиктер Р. Кохе мен Л. Штихруде
ішкі ядроның біртұтас қатты темір шар екендігі туралы болжам
жасаған.
Жердің ішкі құрылымын зерттеу әдістері
Жердің ішкі құрылымын зерттеу әдістерін екі топқа жатқызуға болады. Біріншісі-геологиялық әдістер.
Екіншісі-геофизикалық әдістер.
Геологиялық әдістерге мыналар жатады:
-Гравиметриялық.Нашар зерттелген аймақтар үшін өте қолайлы. Жердің тартылуын өте дәл өлшеу
арқылы тау жыныстарының тереңдігі мен пішінін анықтауға болады. Гравиметриядағы өлшем бірлігі -
итальян ғалымы Галилео Галилейдің есімімен аталған Гал (1 см / с2).
-Сейсмикалық.Күш қолдану кезінде пайда болатын тербелістерге және олардың жүру уақытына
байланысты Жердің ішкі құрылымының суреті жасалады.
-Магниттік.Геомагниттік өрістің өзгеруін бақылау нәтижелері бойынша кен орындарын табуға болады.
-Ғарыштық әдіс.Ғарыштық геодезияның міндеттерінің бірі - Жердің, Айдың және планеталардың пішінін
спутниктік өлшеулер көмегімен зерттеу.
1958 жылы Жердің жасанды серігі ұшырылғаннан бері геодезияға жаңа міндеттер қойылды, бұл орбитада
Жердің жасанды серіктерін бақылау және Жер бетіндегі нүктелердің кеңістіктік координаттарын анықтау,
геодезиялық тірек желісін құру.
Жердің жасанды серіктерінің нақты орбиталарының Кеплер формулаларымен есептелген ауытқуларының
әсері Жердің гравитациялық өрісі туралы түсінікті нақтылауға мүмкіндік береді.
-Геометриялық әдіс. Астрономиялық-геодезиялық әдіс градус өлшеуді қолдануға негізделген, оның мәні-
меридиан доғасының сызықтық мәндерін және әр түрлі ендіктерде параллельді анықтау.
-Электрлік.Пайдалы қазбаларды іздеу табиғи және жасанды электромагниттік өрістерді зерттеу арқылы
жүзеге асырылады. [3]
Геофизикалық әдістер жердің жоғарғы бетін зерттеуге арналған.
Жердің пішіні, мөлшері және қозғалысы
Пішіні бойынша жер эллипсоидқа жақын, полюстерде тегістелген және Экваторлық аймақта созылған.
Жердің орташа радиусы 6371,032 км.
Жер Күнді орташа жылдамдықпен 29,765 км/с жылдамдықпен эллиптикалық, айналмалы орбитаға жақын,
Күннен орташа қашықтық 149,6 млн. км.бір орбиталық кезең 365, 24 күн.
Эклиптика бойынша күн қозғалысының біркелкіностьстігі:
Апогей 1-5 қаңтар, жұлдыздар арасында қозғалу тәулігіне 61'.
Перигей шілде айының басында, тәулігіне 57'.
Жердің өз осі бойынша айналуы орташа бұрыштық жылдамдықпен жүреді 7,292115·10-5рад / с, бұл
шамамен 23 сағ 56 мин 4,1 с кезеңге сәйкес келеді. айналу осі эклиптикалық жазықтыққа 66° 33' 39
"бұрышпен қисайған (шамамен 23°26' экваторлық жазықтық пен эклиптика арасындағы көлбеу 1983
жылдың 1 қаңтарынан бастап қабылданды, көлбеу 23° 26' 29 дейін төмендеген кезде". Прецессия мен
нутацияның әсері оның 21°55' - 24°18 ' аралығында өзгеруіне әкеледі). Күннің айналасындағы жердің бұл
көлбеуі мен жылдық айналымы жердің климаты үшін өте маңызды жыл мезгілдерінің өзгеруіне, ал оның
айналуы күн мен түннің өзгеруіне әкеледі. Тыныс алу әсерінен Жердің айналуы тұрақты түрде (өте баяу
болса да —бір ғасырда 0,0015 с-қа) баяулайды. Күн ұзақтығының шамалы тұрақты емес өзгерістері де бар.
Географиялық полюстердің орналасуы 434 тәулік кезеңімен 0,36 " амплитудасымен өзгереді. Сонымен
қатар, олардың кішігірім маусымдық қозғалыстары бар.
ҚОРЫТЫНДЫ
Мен бүгінгі жобамда мақсат пен міндеттерді анықтадым. Осы зерттеулерді келешекте
сабақта, сабақтан тыс күнделікті өмірде қолдануды мақсат етемін. Бірақ Жер зерттелуі
бітпейтін ерекше планета. Сондықтан кез-келген жан Жер туралы білуге талпынысы,
қызығушылығы болғаны жөн деп ойлаймын.
Біз планетамыздың қазіргі жағдайымен таныстық. Біздің планетамыздың және бүкіл
планеталық жүйенің болашағы, егер күтпеген ештеңе болмаса, айқын көрінеді. Жақын
болашақта күн энергиясының ағынында үлкен өзгерістер болады деп күтудің қажеті жоқ. Мұз
дәуірі қайталануы мүмкін. Адам климатты өзгерте алады, бірақ қателесуі мүмкін. Кейінгі
дәуірлерде континенттер көтеріліп, төмендейді, бірақ процестер баяу жүреді деп үміттенеміз.
Кейде жаппай метеориттердің құлауы мүмкін. Бірақ сонда да жер планетасы өзінің заманауи
келбетін сақтайды.
Сонымен Жер-Күн жүйесіндегі планеталардың бірі және оның қыртысы әр түрлі қыраттар мен
ойпаттардан тұрады. Жердің шамалы ғана бөлігі (20%) қүрлық, ол 71%-ын дүниежүзілік
мұхит алып жатыр.

Ұқсас жұмыстар

Жердің ядросы туралы түсінік

Жер қабатының геологиясы

Жердің құрылысы

Физикалық құбылыс Химиялық құбылыс

Бірінші жұлдыздардың пайда болуы

Жер бедері және оны пландар мен карталарда бейнелеу

Шөгінді тау жыныстары

Биосфера құрылымы

Электронды тахеометрлар

Географиялық қабық және табиғат кешендері

Пәндер