Спорттық жарыстар жүйесі

Презентация қосу

№ 4 дәріс тақырыбы: Спорттық жарыстар жүйесі

1. Спорттағы сайыстар пәнінің, жеңімпазды анықтау ерекшеліктерін есепке ала
отырып, спорт түрлері неше топқа бөлінеді?
2. Спорттың циклдік, ациклдік, аралас түрлеріне спорттың қай түрлері
жатады? Спорттық жарыстардың жіктелуі неше нұсқалардан тұрады? Оларға
сипаттама беріңіз.
3. Спортшыларды даярлау жүйесі белгілі спорт маманы Л.П. Матвеевтің
пайымдауынша және Н.Г. Озолиннің пікірі бойынша неше компоненттен тұрады?
4. Спорттағы жеке коэффициентті анықтау әдісі мен статистикалық берілген
мағлұматтардың математикалық талдауына сипаттама беріңіз.
5. Спорттық нәтижелердің механикалық экстраполяциялау әдісі мен
сараптамашылық (эксперттік) бағалау әдісі қай салада және қалай
қолданылады?
6. Күшті спортшылардың сипаттамасын модельдеу неше деңгейде іске
асырылады? Олардың модельдік сипаттамасын жасақтау және құрастыру
барысында кәсіби маңызы бар қанша сипатты белгілер бар? Олардың барлығына
сипаттама беріңіз.
7. Спорттың қоғамдағы түрлері мен қызметтері туралы концептуалдық
көзқарас деп нені білдіреді?
Спорт түрлері спорттық сайыстардың пәні ретінде – спорттың
кейбір түрлері болып табылады.
Олардың әрқайсысы іс-қимылдардың ерекше құрамымен,
спорттық күресті жүргізу тәсілдерімен және жарыс
ережелерімен сипатталады. Спорттың көптеген түрлері
әртүрлі сипатты белгілермен жіктеледі.
Олардың 7 нұсқасы бар
Спорт түрлерінің жіктелуі
Сипатты белгілері Спорт түрлері
Жарысу пәні Дене қимылы қасиеттерінің шектегі көрінуіндегі спорт
түрлері: қозғалу амалдарын басқару дағдысымен, қарудан
нысаналарды тигізумен, модельді-құрастырушылық және
қарсыласты абстактті-логикалық жеңумен
Жеңімпазды анықтау Құралдық бағаланатын бірқатар жаттығулардан тұратын,
өлшеу-құралдық, спорттың визуалды бағалау түрлері
Қимыл-әрекет Спорттың циклдік, ациклдік және аралас түрлері
құрылымы
Қимыл-әрекет Спорттың салыстырмалы түрдегі қарапайым және күрделі-
күрделілігі координациялық түрлері
Айналысушылардың Әйелдер немесе ерлер қатысатын спорт түрлері
жынысы
Айналысу мүмкіндігі Спорттың жазғы ж
не қысқы түрлері
Олимпиадалық Олимпиадалық (жазғы мен қысқы) және олимпиадалық емес
ойындарға қатынасы спорт түрлері
Қарсыласты абстрактілі-ақыл-
ойлық (логикалық) жеңу сипатымен
сайыстардың негізгі мазмұны Адамның ең жоғарғы шекте дене
анықталатын спорт түрлері. Оларға қимылы қасиеттерін сипаттайтын
шахмат, дойбы, тоғыз құмалақ, спорт түрлері. Оларға келесі спорт
нарды, домино және т.б. жатады. түрлері жатады: бокс, күрес
түрлері, жеңіл атлетика, ауыр
атлетика және басқалары;

Техникалық жүргізу құралдарын
Сайыстар пәнінің басқаруды құрайтын, оташылық
ерекшеліктерін (операциялық) негіздегі спорт
есепке ала отырып, түрлері. Олардың құрамын авто-
олар 5 топқа мото-велоспорт (шайтанарба)
бөлінеді: түрлері және т.б. құрайды;

Қимыл-қозғалыс белсенділігі арнайы
спорттық мылтықтан нысанаға дөп
Спортшының үлгілік- тигізу шарттарымен қатаң түрде
құрастырушылық (конструкторлық) шектелетін спорт түрлері. Оларға
іс-қызметінің нәтижелерін оқпен ату, стендке ату, садақпен ату
салыстыратын спорт түрлері. Оларға және басқалары жатады;
авиа,-көліктік модельдік спорт
түрлері жатады;
Жеңімпазды анықтау ерекшеліктерін есепке ала
отырып, спорт түрлері 3 топқа бөлінеді:

Спортшының көрсеткен
нәтижелері құрал-жабдықтар Спортшының көрсеткен
арқылы өлшенетін спорт нәтижелері сырт көзбен көру
түрлері. Оларға жеңіл (визуалдық) арқылы өлшенетін
атлетика, жүзу, шаңғы спорт түрлері. Оларға спорттық
спорты және осы секілді ойындар, жекпе-жек түрлері –
басқа да түрлер жатады; бокс, күрес және т.б. жатады;

Олардың әрқайсысы арнайы
қажетті құрал-жабдықтармен
өлшенетін, спорттық
жаттығулардан тұратын спорт
түрлері. Оларға көпсайыстың
барлық түрлері жатады. Қазіргі
кезде көпсайыс түрлерін заманауи
құрал-жабдықтармен өлшенеді.
Спорттың
психологиясы жаттығу
мен бәсекелестік
жағдайында жеке
тұлғалар мен
ұжымдардың
психикалық
белсенділігінің
Спорттық іс-шаралар
үлгілерін
өте ерекше: ол басқа зерттейді.
әрекеттерден
айтарлықтай
ерекшеленеді,
біріншіден,
мақсаттарға, Спорттық
екіншіден, оларға қол
ерекшеліктерге не
жеткізу жолымен.
кіреді? Спортшыларға
ерекше қасиеттерді,
білім мен дағдыларды
және физикалық және
рухани күштердің
шиеленісуі мен
бәсекелестікке
Ол психологияның бөлімдерін
Спорттық командалар
ажыратады: спортпен
немесе топтар арасында шұғылдану және тәрбиелеу;
байланыс өте ерекше және спортшыларды физикалық,
оларды басқару үшін техникалық және тактикалық
арнайы білім мен дағды даярлау; спортшының,
қажет, сондықтан спорт жаттықтырушының,
психологиясы жалпы спорттық командалардың
психологиялық білім (топтың) жетекшісі, спорттық
ережелерін ескереді, бірақ команданың психологиясы,
психодиагностика және спорт
негізінен өз зерттеулерінің
психогигиенасы
нәтижелері бойынша психологиялық ерекшеліктері
сипатталады. және т.б.
Спорт қызметінің заңдылықтары
Дене жаттығулары біршама өзіндік ерекшеліктері бар-спорттық қызмет деп аталатын адам
қызметінің жеке бір түріне айналады. Спорттық қызмет әдетте:

1)
1) арнайы
арнайы дене
дене жаттығуларын
жаттығуларын орындағанда
орындағанда әртүрлі
әртүрлі формада
формада көрінетін
көрінетін бұлшық
бұлшық етет
белсенділігімен,
белсенділігімен, споттық
споттық қызмет
қызмет барысында
барысында адам
адам денесін
денесін қажетті
қажетті мөлшерде
мөлшерде шынықтырады.
шынықтырады.
5)4)
6)
5)4)
6) спорттық
дереу
дене
дереу
дене
2)
2) 3) спорт
және
спорттық
жәнетаңдаған
жарыстар
көрінген
рухани
3) спорт
таңдаған
көрінген
таңдаған
таңдаған рухани спорт
сапалы
жарыстар
сапалы кезінде
түрінде
күштердің
спорт
күштердің
түріндегі
түріндегі әсіресе,
өтежетістікке
сипатымен,
кезінде
түрінде
сипатымен,
дене
дене шиеленіскен
жоғары
үлкен
әсіресе,
жоғары
жаттығуларын
жаттығуларынүлкен
орындаужетуге сипатқа
ұмтылумен;
жауапкершілік
көрінуімен
өтежетістікке
шиеленіскен
жетуге арнайы
сипатқаиеәдеттер
ұмтылумен;
жауапкершілік
көрінуімен
үшін жоғары
орындау арнайы болатын
техниканы
үшін жоғары белгілі
сезімімен және
иеәдеттербір
менспорттық
болатын
сезімімен белгілі
меңгеру
техниканы және
мен
меңгеру дене
барынша
бір
мен
ол күрес
дағдылардың,
тиімді
спорттық
дене
барынша күрес
дағдылардың,
спортшыдан
мен ол тиімді
спортшыдан
моторлы
арнайы және қабілеттердің
жаттығуларында
нәтижелерге
жүйелі жаттығуды
моторлы қабілеттердің
арнайы және жаттығуларында
нәтижелерге және
жүйелі жаттығудыжәне
дамуымен,
өте
пен
талапрекордтарға
дамуымен,
өте
пен
талап жоғары
жүйелі
етеді, оларды
рекордтарға
жоғары
жүйелі
етеді, нәтижеге
жаттығулар;
жаттығу
оларды қол
үнемі
нәтижегежеткізуге
барысында
жаттығулар;
жаттығу қол
үнемі жетуге
жоғары
ол
жеткізуге
барысындажетуге
жоғары
ол бағытталады.
бағытталған;
денгейде
белгілі бір ұстап
қимылдарды
бағытталады.
бағытталған; тұру;
меңгереді.
денгейде ұстап тұру;
белгілі бір қимылдарды меңгереді.
Қимылды үйрету мен жетілдірудің психикалық негіздері
Жаттығу деп - меңгерілген дағдылар, білімдер мен тәсілдерді пысықтап, жетілдіруге
бағытталған дайындық кезеңін айтамыз. Жаттығудың негізгі міндеті- әдістерді жекелей
және топтық тәсілдік қимылдарды жетілдіру, денешынықтыру дағдыларын, психологиялық
процестерде дамыту, адамгершілік және ерік-жігерді тәрбиелеу болып табылады.
Үйрету мен жаттықтыру процесінің тәрбиелік мәні де бар. Ол спортшылар бойында-
талпынушылық, көшбасшылық, шешім қабылдағыштық, балылдық, жігерлік,
достық, жолдастық, ұжымдық сезімдерді тәрбиелеуге қажетті мотивация
қызығушылықтың идеалдық өмірлік көзқарастың пайда болуына жағдай жасайтындай
құрылуы керек. Уйрету, жаттығу және тәрбиелеу процесінде спортшы.ның өсуі, жетілуі іске
асады.
Спорттық жетілу - бұл психологиялық дағдылар мен дене қабілеттерінің барынша дамуы
және спортшы жеке басының жағымды қасиеттері арқылы спорттық шеберліктің жоғары
денгейін қамтамасз ететін педагогикалық процесс.
Спорттық жетілу процесі кезінде мына төмендегідей психологиялық талаптарды сақтау
міндетті: барлық ианымдық және басқа процестердің (сезіну, түйсіну, жады, ойлау т.б.)
белсенділігін арттыру; назардың қажетті қасиеттерін (интенсивті, тұрақтылық және т.б.)
күшейту, назарды бір нсанада екіншісіне тез аудару қабілетіне үйрету, оның тұрақтылығын
арттыру әдістерін пайдалану; ерік-жігер күштеріне ынталандыру қабілетін дамыту; спортқа,
оқу-жаттығу процесіне тұрақты қызығушылықты арттыру; жоғары адамгершілік,
интеллектуалды және эстетикалық сезімдерді тәрбиелеу; спортшы жеке басының
ерекшеліктеріне сәйкес келетін іс-әрекеттің ең тиімді жолдарын табуға көмектесетін
(спорттық іс-әрекеттің түрлерін қалыптастыру; ағымдағы нәтижелердің есебі мен бақылау
сынақтарын кеңінен қолдану.
Өзі таңдаған спорт түрінің әдістері
мен жаттығу тәсілдерін үйрену.

Адам ағзасының мүмкіншілігін
жетілдіру жолында алға қойған
мақсаттарды орындау.

Жаттығулардың
мақсаттары Психиканы кемелдендіру, дұрыс
орындалу үшін тәрбие алу, мінез-құлықты
алдымен мынадай қалыптастыру, спорт саласындағы
мәселелер шешілуге озық жетістіктерді үнемі
тиісті: пайдаланып отыру.

Ілімге сүйене отырып
жаттығуларды пайдалы
ұйымдастыра білу.

Жаттығулардың тиімділігін арттыру үнемі жақсы
бапта болу. Осы мәселелердің жиынтығы
жаттығулардың мазмұнын байытады, жоғары
көрсеткіштерге жол ашады.
Жарыс пен жаттығудың психологиялық ерекшеліктер
Жарысқа психологиялық дайындық жүйесі спортшының жарысқа психологиялық
дайындығын қалыптастыруды шешетін бірқатар міндеттерді біріктіреді. А.Ц.Пуни жасаған
жарысқа психологиялық дайындықтың жобалық жоспарында осы жүйе берілген.
а) жарыстың шарттары туралы ақпараттар жинау;

б) жарыс алдындағы спортшының жаттыққандық деңгейінің бағалануы мен өзін-өзі
бағалау;

в) жарысқа қатысудағы мақсаттары мен міндеттерінің қойылуы;

г) жарыста өнер көрсету мотивтерін актуальдандыру;

д)алдындағы ақыл-ой қызметін бағдарламалау;

е) спортшының өз мүмкіндіктерін іске асыруға сенімділік сезімін қалыптастыру;

ж) оптимальды эмоциональды жағдайды қалыптастыру;

з) максимальды еріктік күштерге дайындықты көбейту және оларды жарыс жағдайында
ашып көрсету дағдысы;

и) жарыс жағдайындағы психологиялық қалыпты өзіндік реттеу тәсілдерін меңгеру.
Спорттық іс-шаралар өте ерекше: ол
басқа әрекеттерден айтарлықтай
ерекшеленеді, біріншіден, мақсаттарға,
екіншіден, оларға қол жеткізу жолымен.

Спорттық ерекшеліктерге:
Спорттың психологиясы спортшылардың ерекше
жаттығу мен бәсекелестік қасиеттерді, білім мен
жағдайында жеке тұлғалар дағдыларды және физикалық
мен ұжымдардың психикалық және рухани күштердің
белсенділігінің үлгілерін шиеленісуі мен
зерттейді. бәсекелестікке (жаттығуға)
дайындығы кіреді.
Кедергілер мен қиындықтар
Кедергілер деп мақсатқа жетуді қиындататын сыртқы орта мен қызметтің обективті
жағдайлары аталады. Анығырақ айтсақ, оларға: жеңіл атлет жүгірудегі барьер, шаңғы
жарысындағы көтерілу, слалом трассасындағы «жабық қақпалар» және т.б. дене
жаттығуларын орындау кезінде жүріп өтетін әр түрлі кедергілер жатады. Шындығында адам
қандай да бір дене жаттығуын орындағанда, кңістік, уақыттық, күштік сияқты қозғалыстың
сыртқы құрылымдық категорияларынан көрінетін белгілі бір кедергілерінен жүріп өтеді.
Қиындық әдетте, керекті мүмкіндіктердің қажетті резервтері жетіспегенде спортшыда
пайда болатын ішкі қиналыс. Спортшының мүмкіндіктері деп оның дене, техникалық,
тактикалық, психологиялық, моральдық және идеялық дайындығы және де денсаулығы білім
мен әдістердің, қасиет пен дағдылардың, әдет пен нанымдардың деңгейі аталады. Қиындық
спорттық қызметтің сыртқы және ішкі жағдайларынан туындайтын, олардың белгілі бір ара
қатынасын айқындайтын ұғымды білдіреді. Сөйтіп, осы ара қатынастың сандық және
сапалық мінездемесі бойынша қиындықтар деңгейі мен мазмұнына қарай ажыратылады.
Қиындықтың биодинамикалық түріне: денелік техникалық және тактикалық түрлері кіреді.
Биодинамикалық қиындықтар кедергілерді жүріп өтерде спортшыға қай нәрсенің қиын, ауыр
соғатындығын көрсетеді.
Ұйымдастырушы еріктік күштер кедергілерді жеңудің психикалық қиындықтары
байқалғанда, психикалық өзін-өзі реттеу әдістерінің басқа тобын пайдаланғанда білінеді.
Олар: бейтаныс, бірақ эмоциональды тартымды объектіге қарау; қосымша қимылдарға, енді
болатын қозғалыстарға назар аудару; видеомоторлық дайындық, әдісті, тәсілді бақылау,
тыныс алуды реттеу, қарсыласын бақылау, тактикалық мәселелерді шешу т.с.с. жатады.
Сонымен, спорттағы еріктік күш - бұл кедергілерді жеңуде адамның күшін және қызметін
ұйымдастырушы және жұмылдырушы психикалық және дене мүмкіндіктерінің сапалы
ширығуы.
Осы дәріс бойынша сұрақтар:
1. Спорттағы сайыстар пәнінің, жеңімпазды анықтау
ерекшеліктерін есепке ала отырып, спорт түрлері неше топқа
бөлінеді?
2. Спорттың циклдік, ациклдік, аралас түрлеріне спорттың қай
түрлері жатады? Спорттық жарыстардың жіктелуі неше
нұсқалардан тұрады? Оларға сипаттама беріңіз.
3. Спортшыларды даярлау жүйесі белгілі спорт маманы Л.П.
Матвеевтің пайымдауынша және Н.Г. Озолиннің пікірі бойынша
неше компоненттен тұрады?
4. Спорттағы жеке коэффициентті анықтау әдісі мен
статистикалық берілген мағлұматтардың математикалық
талдауына сипаттама беріңіз.
5. Спорттық нәтижелердің механикалық экстраполяциялау әдісі
мен сараптамашылық (эксперттік) бағалау әдісі қай салада және
қалай қолданылады?
6. Күшті спортшылардың сипаттамасын модельдеу неше деңгейде
іске асырылады? Олардың модельдік сипаттамасын жасақтау және
құрастыру барысында кәсіби маңызы бар қанша сипатты белгілер
бар? Олардың барлығына сипаттама беріңіз.
7. Спорттың қоғамдағы түрлері мен қызметтері туралы
концептуалдық көзқарас деп нені білдіреді?

Ұқсас жұмыстар

Тимбилдинг терминіне анықтама

ЗАМАНАУИ СПОРТ ТҮРЛЕРІ

Дене шынықтыру - спорт қатынастары субъектілерін ынталандыру құралдары

ТУРИСТІК КӨПСАЙЫСТАҒЫ ЖАРЫСТАР ЖӘНЕ ТӨРЕШІЛЕР

Дайындық міндеттері және жүктеме деңгейі

Төменгі сөреден жүгіру техникасы

Пәндер