Жасушалардың бөлінуі

Жасушалардың бөлінуі. Митоз. Мейоз.

Оқу мақсаты:

Мейоз арқылы гаметалардың түзілуін сипаттау

«гаплоидті» және «диплоидті» түсініктеріне анықтама беру

Жасушалық айналым

Жасушаның жарық дүниеге келуінен келесі еншілес жасушалардың түзілуіне дейінгі тіршілігі.

Интерфаза

Жасушалар өседі

АТФ жинақталады

Органоидтар саны артады

Хромосомалар екі еселенеді

Хромосоманың әрқайсысы екі хромотидтен тұрады

Жасушалардың бөліну үдерісі

Митоз

Барлық эукариоттардың дене жасушасы митоз арқылы бөлінеді

Митоз ағза өсу үшін, тіршілігін жойған жасушалардың орнын толтыру үшін керек

Нәтижесінде хромосомалар жиынтығы өзгермеген, екі еншілес жасуша пайда болады.

Мейоз

Барлық эукариоттардық жыныс жасушалары мейоз арқылы түзіледі.

Аталық және аналық гаметалар түзілу үшін керек.

Нәтижесінде бір аналық жасушадан хромосома жиынтығы 2 есе кеміген 4 еншілес жасушалар түзіледі.

хромосомалар

ДНҚ да табылған генетикалық ақпарат жазылған ұзын жіпше

Жасуша бөлінген кезде хромосомаларды айқаспа түрінде көре аламыз

Хромосомалар бірдей гомологиялық жұп құрайды .

(жыныс хромосомаларынан басқа)

Адам денесінде 23 жұп (барлығы 46)

- Анаңнан қанша, әкеңнен қанша келді?

Митоз фазалары

Профаза

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Мейоз сатылары

Бірінші мейоз:

Профаза

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Екінші мейоз:

Профаза

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Мейоз-I профазасының сатылары

1. Жіңішке жіпшелер сатысы( лептотена)

Хромосомалар жіпшелері екі еселеніп шумақ түзеді.

2. Қосарланған жіпшелер сатысы (зиготена) Гомологті хромосомалар бір-біріне тартылып жақындасады, конъюгация жүреді.

3. Жіпшелердің бір-бірінен алыстау сатысы (диплотена) жақындасқан хромосомалар бір-бірінен ажырайды, хиазмалар түзеді, ұқсас хромосомалар өздерінің үлескілерімен алмасады яғни кроссинговер жүреді.

Конъюгация - сәйкес хромосомалардың жақындасып қосылуы. Кроссинговер - қосылған хромосомалар арасындағы үлескілерімен яғни гендерімен алмасуы.

Конъюгация

Кроссинговер

Мейоз профазасы

Метафаза

Анафаза

Телофаза

Митоздың профазасы

Профаза аяғы

Метафаза

Анафаза

Телофаза басы

Телофаза аяғы

Митоз 1 жасуша 

Неге?

-Өсу, регенерация, даму жүзеге асады

-Соматикалық жасушалар дене жасушалары (2n)

-Еншілес жасушалар ата - ана жасушаларымен бірдей

2 бірдей жасушалар

Meйоз 1 жасуша 

неге?

-Жынысты көбею нәтижесінде гаметалар қалыптасады

-Гаметалар жыныс жасушалары болып табылады (n)

-Еншілес жасушалар ата-ана жасушаларына қарағанда әр түрлі болады

-Генетикалық рекомбинация әртүрлілікті қамтамасыз етеді

4 әртүрлі жасушалар

Mитоз

Ата-ана жасушасы

ДНҚ репликациясы

2 Бірдей еншілес жасушалар

Meйоз

ДНҚ репликациясы

2 еншілес жасушалар

4 еншілес

жасушалар

Аналық жасуша

Meйоз I

Meйоз II

Гомологиялық

хромосомалар

Еншілес хромотида

Мейоз жыныс жасушаларын жасау үдерісі!

Notes: Мейо

Митоз бен мейозды салыстыру

Сипаттама

Mитоз

Meйоз

Ағзада қай жерде жүзеге асады

Бастапқы жасушамен салыстырғандағы хромосомалар саны

Өзгеріс

Митоз

Мейоз

1. Сомалық жасушаларда жүреді

1. Пісіп жетіліп келе жатқан жыныс жасушаларында жүреді

2. Жыныссыз көбею жүзеге асады

2. Жынысты көбеюдің негізі

3. Бір рет бөлінеді

3. Екі бөлімнен тұрады

4. ДНҚ молекулаларының екі еселенуі бөлінудің алдында интерфазада жүреді

4. ДНҚ молекулаларының екі еселенуі бөлінудің алдында интерфазада жүреді, ал екінші бөлінудің алдында интерфаза болмайды

5 коньюгация жүрмейді

5. Конъюгация жүреді

6. Метафазада екі еселенген хромосомалар экватор бойымен жеке тұрады

6. Метафазада екі еселенген хромосомалар жұптасып (биалент) түзіп орналасады.

7. Екі диплоидты жасушалар (соматикалық) түзіледі

7. Төрт гаплоидты жасушалар түзіледі (жыныс жасушасы) түзіледі

Мейоздың маңызы

Жынысты көбеюге қабілетті ағзаларда ұрықтың жасушаларының мейоздық бөлінуі хромосомалардың санын азайтуға әкеліп соқтыратындықтан, әрбір ұрпақтың ішінде хромосомалардың санының екі еселеуінің алдын алады.

Мейоз жаңа гендік комбинациялар пайда болуына мүмкіндік береді (комбинациялық өзгергіштік), генетикалық әр түрлі гаметалар қалыптасады.

Хромосомалар санының азаюы тиісті локустың бір ғана аллельді алып жүретін «таза гаметалар» қалыптасуына әкеледі.

Мейоз жыныс жолымен көбейетін организмдер ұрпақтарының хромосома санының тұрақтылығын қамтамасыз етіп, гаметаларда жаңа гендік комбинациялар пайда болуына мүмкіншілік береді. [

Ұқсас жұмыстар

Митоз ядро бөлінуі цитоплазма бөлінуі

Жасушалардың бөлінуы

Мейоз фазалары

Телофаза митоздың ақырғы сатысы

митоз

АПОПТОЗ НЕКРОЗ

Гемоцитопоэз - қан жасушаларының түзілу процесі

Клетка циклындағы ДНҚ репликациясының орны мен құбылыстары

Үйге тапсырма

Терінің құрылысы туралы

Пәндер