Өсімдіктер фотосинтезі

Дәріс 5

Фотосинтез туралы жалпы ұғымы және маңызы

1. Фотосинтез туралы жалпы ұғым және оның маңызы. 2. Фотосинтез туралы ілімінің даму тарихы 3. Фотосинтезге сыртқы орта әсері

Жоспар

1. Фотосинтез туралы жалпы ұғым және оның маңызы

Фотосинтез - тек хлорофилі бар өсімдіктерге ғана тән және көмірқышқыл газын жинақтаудың басқа қарапайым түрлерінен пайда болған процесс.

Өсімдіктердің жасыл клеткаларында әртүрлі органикалық қосылыстар синтезделеді, олардың ішіндегі көбірегі қант заттары. Мұндай органикалық қосылыстардың синтезделуін - фотосинтез деп атаймыз.

Фотосинтез

-жасыл өсімдіктердің ұлпаларында хлорофилдің қатысуымен бейорганикалық заттардан жарықта органикалық зат түзу процесі

Фотосинтезді алғаш зерттеуші ғалымдары Д. Пристли, Я. Ингенхауз, Ж. Сенебье, Н. Соссюр және неміс химигі Ю. Майер болды. Осы ғалымдардың зерттеулеріне қарай 1840 жылы француз ғалымы Ж. Буссенго фотосинтез формуласын құрды.

1877ж. Р. Пфеффер бұл процессті фотосинтез деп атады

1842ж. Р. Майер жасыл өсімдіктердің күн энергиясын химиялық заттарға айналдыратынын зерттеген.

19 ғасырдың 2-жартысында К. А. Тимирязев күн сәулесі энергиясы фотосинтез процесінде хлорофилл арқылы сіңірілетінін анықтады.

Фотосинтез туралы ілімінің даму тарихы

Фотосинтез ашылу уакыты 1771 - 1772 жж. Д. Пристли

1972ж. ЮНЕСКО шешімімен «Фотосинтез жылы» болды.

Фотосинтез энергиясы 1 жыл ішінде жасалуы көмірге карағанда 100 есе көп

155 млрд. т. Органикалық заттарды (жалпы мөлшерінен 95%) жыл сайын -өсімдіктер жасайды, олар 200 млрд. т. СО2 сіңіріп, 145 млрд. т. О2 бөліп шығарады

Жер бетіндегі 90-93% Оттегі фотосинтез нәтижесі

Қоректену түрлері

Жапырақ - оптикалық жүйе

Күн энергиясы электромагнитті толқындар құрады

40-45% осы энергия 380 - 720 нм құрайды және көрінетін жарыққа жатады

Қысқа толқындар - ултракүлгін радиация

Ұзын толқындар - инфрақызыл радиациялар

Хлоропласт пигменттерінің жарықты сіңіру спектрі 380-700 нм Фотосинтетикалық активті радиация (ФАР) деп аталады

Строение хлоропласта

Главными автотрофами на Земле являются зеленые растения, клетки которых содержат хлоропласты.

Фотосинтезге сыртқы орта әсері

Фотосинтез қарқындылығы - жапырақтың 1 шаршы дециметр ауданының 1 сағатта СО2 сіңіруі

Жарық - фотосинтезге әсер ететін негізгі фаторлардың бірі

Жарыққа байланысты өсімдіктерді: жарықсүйгіш және көлеңке өсімдіктері деп жіктейді

Фотосинтезге Оттегі әсері орасан зор. Оттегінің фотосинтезді тежеуін Варбург эффектісі деп атайды.

Температура әсері: субтропиктер мен тропиктерде фотосинтез +5 - +7, қоңыржай белдеуде 0, кейбір қылқан жапырақтыларда -2 -3, кейді -15 температурада фотосинтез бастап жүреді.

Минералды қоректену фотосинтезге тікелей әсер етеді. Ол субстртатты және регуляторлы роль атқарады. Азот, магний, фосфор, кальций, темір, кобальт, күкірт, марганец, хлор т. б.