Ахмет Байтұрсынұлы - Қазақ лингвистикасының негізін қалаған ғалым

Презентация қосу

Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік
Қазақстан педагогикалық университеті

Ахмет Байтұрсынұлы-Қазақ
лингвистикасының негізін
қалаған ғалым
Қабылдаған: Арынбаева Д. Ж.
Орындағандар: 1701-33 топ.
Досбаева Айгерім, Ажмамбет
Ұлжалғас, Мұхан Ақбота
Жоспар
• Ахмет Байтұрсынұлы
• Өмір белестері
• Лингвистика
• Алаш қайраткері
• Айшықты ойлар
Ахмет
Байтұрсынұлы
(1873—1938) — ақын,әдебиет зерттеуш
ғалым,түркітанушы,публицист,педагог
аудармашы,қоғам қайраткері.
Өмір белестері
• Ахмет Байтұрсынұлы 1872 жылы Торғай
уезінің – қазіргі Қостанай облысы,Тосын
болысында дүниеге келген.
Қазақтың ақыны, әдебиет зерттеуші ғалым,
түркітанушы,публицист, педагог,
аудармашы, қоғам қайраткері.Қазақ
халқының 20 ғасырдың басындағы ұлт-
азаттық қозғалысы жетекшілерінің бірі,
мемлекет қайраткері, қазақ тіл білімі мен
әдебиеттану ғылымдарының негізін салушы
ғалым, ұлттық жазудың реформаторы,
ағартушы, Алаш-Орда өкіметінің мүшесі.
• Ең алдымен, қазақ балаларының ана
тілінде сауатын ашып, әрі қарай қазақ тілінде оқуын
жалғастыруға көп күш жұмсаған ағартушы. Ағартушылы
мақсаты – өз алфавитін жасау, оқулықтар жазу. Осы
мақсатты орындау үстіне ол қазақ тілін, оның дыбыстық
жүйесі мен грамматикалық құрылысын баяндап, талдап –
танытқан зерттеуші әрі сол зерттеулерінің негізінде
«Әліппе», «Маса», «Қырық мысал» атты оқулықтарын
жазған.
Лингвистика

Ахмет Байтұрсынұлы қазақ фонологиясымен
графикасын 1910 жылдардан бастап зерттей бастады
[10]
. Ол қазақ зиялыларының латындандыруға қарсы
пікір білдірген бейресми көшбасшысы болды: оның
пікірінше, қазақ тілінің латын графикасына өтуіне
«еш қажеттілігі жоқ» деп жазған. Латын әліпбиінің
басты минусы ретінде, Ахмет Байтұрсынұлы қазақ
фонемаларына «қолайлы таңбалардың жоқ болуы»
деп түсіндірді. Сонымен қатар, ол араб жазуын латын
жазуына қарағанда тезірек және оңай оқуға болады
деп сенді
Ахмет
Байтұрсынұлы-
Алаш
қайраткері
Байтұрсынұлы Алаш партиясыбағдарламасын
даярлаған шағын топтың құрамында болды.
Алаш Орда құрамын бекіткен 2-жалпықазақ
съезі Оқу-ағарту комиссиясын құрып, оның
төрағасы етіп Байтұрсынұлын бекітті. 1919
жылы наурызға дейін Алашорда үкіметінің
Торғай облысы бөлімінің мүшесі болды.
Байтұрсынұлы 1919 жылы наурызда Алашорда
үкіметі атынан Мәскеуге Кеңес үкіметімен
келіссөзге аттанды, осы жылғы шілдеде
РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесі мен Қазақ
әскери-революциялық комитеті төрағасының
Пайдаланылған әдебиеттер:
o Шығармалары/Ахмет Байтұрсынұлы.- Алматы: «Өлке»
баспасы,2013;
o Ахмет Байтұрсынұлы: Зерттеу – эссе. – Алматы:
«Арда», 2007;
o Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы,
2002;
o “Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. —
Алматы: «Арунаи Ltd.»
o ЖШС, 2010 жыл;
o Тіл тағылымы (қазақ тілі мен оқу – ағартуға қатысты
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Ахмет Байтұрсынов - ағартушы

Қазақ тіл біліміндегі мәтінтанымдық көзқарастар

Ғалымдардың фонетикаға қатысты зерттеулері

А.Байтұрсынов

Тәуелсіз Қазақстан тарихнамасында Алаш қозғалысына байланысты еңбектерді талдау(Әлихан Бөкейхан, Мұстафа Шоқай, Ахмет Байтұрсын, Мыржақып Дулат және т. б. )

Досмұхамедов және қазақ терминологиясы

Қазақ ұлттық зиялылары

Өлеңді жаттау

АХМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ

XIX ғасырдағы және XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің ақындары

Пәндер