ШЫЛАУДЫҢ БАСҚА СӨЗ ТАПТАРЫНАН АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ

Презентация қосу

ШЫЛАУ
ШЫЛАУ – ТОЛЫҚ ЛЕКСИКАЛЫҚ МАҒЫНАСЫ ЖОҚ,
СӨЗ БЕН СӨЗДІ, СӨЙЛЕМ МЕН СӨЙЛЕМДІ БАЙЛАНЫСТЫРАТЫН,
СӨЗГЕ ҚОСЫМША МӘН ҮСТЕЙТІН КӨМЕКШІ СӨЗДЕР.
ШЫЛАУДЫҢ БАСҚА СӨЗ
ТАПТАРЫНАН АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ:
1. Шылаудың толық лексикалық мағынасы болмайды;
2. Шылау сөйлем мүшесі бола алмайды;
3. Шылау сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырады;
4. Шылау толық мағыналы сөздің жетегінде қолданылып, оған
қосымша мән үстейді;
5. Шылаулар түрленбейді, яғни көптелмейді, септелмейді,
тәуелденбейді, жіктелмейді
Шылау

септеулі жалғау демеулі
к лық к
Септеулік
шылау

Атау септік:
сайын, үшін,
арқылы, секілді, Барыс септік:
сияқты, тәрізді, Шығыс септік: Көмектес
шейін, дейін, септік: қатар,
сықылды,
таман, тарта, соң, әрі, кейін, бірге, қабат,
туралы,
жуық, қарай, бұрын, бері, гөрі қоса.
жайында,
салым, таяу.
жөнінде, жайлы,
шақты, шамалы,
қаралы.
Жалғаулық
шылау

Талғаулықты: ә
Ыңғайластық: лде, біресе, Қарсылықтық:
Себеп-
мен, бен, пен, кейде, яки, бірақ, алайда,
салдарлық: себ
менен, бенен, бірде, я, не, дегенмен,
ебі, өйткені,
пенен, да, де, немесе, әйткенмен,
сондықтан, сол
та, те, және, болмаса, не сонда да,
себепті.
әрі. болмаса, я әйтпесе.
болмаса.
Демеулі
к шылау
Сұраулық:
ма, ме, ба,
бе, па, пе 5.
(мы, мі, 2. Болымсыз 6.
бы, бі, пы, Күшейткі 4. дық немес Нақтылау
пі). ш: -ақ, -ау, Болжалды е қарсы мәнді:
Мысалы, -ай, 3. Шектік қ: мәнді қой (ғой),
әсіресе, - (тежеу): салыстыру
барасың -мыс, - -
да, -де, - :
ба? – ғана міс. ды,ді,ты,ті
та, -те.
барамысы (қана) тек. түгіл, .
Мысалы, Мысалы,
ң? келесің Мысалы, те тұрсын,
бе? – к қана, болыпты- тұрмақ. Мысалы,
Осы-ақ,
келемісің? досым-ай, сен ғана. мыс, өмір сол ғой,
Мысалы,
көріп пе қарағым- сүріпті- айтқан-
ең? – міс. Ол түгіл, ды,
ау, Тілек
көріппісің? те келді. сен көрген-ді.
айтып па тұрмақ.
ең?
айтыппыс
ың?
1. Қай сөзде «-ды» нақтылау мәнді демеулік шылау болып тұр?
А) Қараған(ды) жер В) Ол көргенін айтқан(ды)
С) Бала қаз(ды) қуды. Д) Әуелі қатты қысыл(ды)
Е) Бар(ды) бағалай біл.

2. «Оның кітабы соғыс туралы ма екен?» -сөйлемінде қандай шылаулар
қатысқан?
А) жалғаулық-демеулік В) септеулік-демеулік
Д) жалғаулық-септеулік Д) демеулік-септеулік Е) септеулік-жалғаулық

3. Нақтылау мәнді демеулікті тап.
А) ма,ме,ба,бе В) –ақ,-ау,-ай,да С) –ды,-ді,ғой,қой
Д) түгіл,тұрсын,тұрмақ Е) ғана,-мыс,-міс

4. Бірыңғай септеулік шылаулар қатарын көрсет.
А) әрі,бері,гөрі В) не,я,да С) –ды,-мыс,-ау
Д) мен,бен,пен Е) қой,ғана,ше
5. Шылауға тән емес ерекшелікті тап.
А) Толық лексикалық мағынасы болмайды. В) Түрленбейді.
С) Адамның әр түрлі көңіл-күйін білдіреді. Д) Сөйлем мүшесі бола алмайды
Е) Сөзді байланыстырады,не сөзге қосымша мән үстейді.

6. Күшейткіш демеулікті тап.
А) Оның сөзінен өкініш те,ыза да сезіледі.
В) Біз де естіп,қуанып жатырмыз. С) Жайдақ суды ит те,құс та жалайды.
Д) Айып менде екені рас. Е) Екі-үш күнде әзер жеттік.

7. Шектеу демеулігін тап.
А) Бұрын бір шал болыпты-мыс. В) Ол үйіне ерте келген-ді.
С) Қоңырау соғылып қалса ше? Д) Ол түгіл мені таныған жоқ.
Е) Мен-ақ сабаққа бармадым.
8. Ыңғайластық жалғаулықты тап.

А) Бұдан әрі оның тыңдауға шамасы келмеді.

В) Ол тәрбиелі әрі жігерлі. С) Ол Маратқа да алма берді.

Д) Тек кейде бұршақ жауады. Е) Сол сияқты балалар өте көп.

9. Себеп-салдар шылауды тап.

А) Бүгін ерте келдік,бірақ жарыстан қалып қойдық. В) Ол кеше көп
ойнаған,сондықтан бүгін демалды.

С) Олар біресе ойнайды,біресе отырады. Д) Біз кешке сабақ оқимыз және тамақ
жейміз.

Е) Олар не бүгін келеді,не ертең келеді.

10. Қай сөйлемде үш түрлі шылау қатысқан?

А) Марат та,Сәкен де сабақта жоқ. В) Ертеңге дейін барып қалармын.

С) Олар туралы бұдан кейін де еститін шығармыз. Д) Қызым, сабаққа дейін
тамағыңды ішпедің бе?

Ұқсас жұмыстар

Тізбектелген сабақтар топтамасының орта мерзімдік жоспары

Шылау Жалғаулықтар Септеуліктер Демеуліктер

Шылаулар Шылау сөздер

Мәтінмен жұмысы

ДЕМЕУЛІК ЩЫЛАУЛАР

Баяндауыштың жасалу жолдары

Тыныс белгілерінің қолданылуы. Тыныс белгілерінің қосымша қызметі

Етістік туралы түсінік

Тіл мәдениеті

Ақыл ой интелекуалдық олимпиадасы

Пәндер