Эксикоз дәрежесін анықтау

Презентация қосу

«Оңтүстік Қазақстан
Медицина
академиясы» АҚ
«Жұқпалы аурулар және дерматовенерология» кафедрасы

Тақырыбы: ЖТД тәжірибесіндегі балалардағы
шұғыл жағдайлар.

Орындаған: Әсет Б.
Тобы: І-ЖТДҚ-06-23
Қабылдаған:
Садыхова Д.Қ

Шымкент 2023ж.
Жоспары:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
Тағамдық токсикоинфекция кезіндегі шұғыл көмек
Сальмонеллез және дизентерия кезіндегі дұрыс
көмек көрсету шаралары
Эксикоз жағдайында шұғыл көмек көрсету
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Жедел асқазан-ішек инфекциялары

• Жедел ішек инфекциялары жиі
сусыздану және гиповолемиялық шок
немесе айқын токсикозбен
инфекциялы-токсикалық шок
дамуымен ауыр ағымда өтеді, әсіресе
балаларда.
Тағамдық токсикоинфекция
• Этиологиясы: сальмонелла,эширихиялар,
стафилакокк, протей және т.б. Шартты
патогенді микроорганизмдер.
• Бактериялармен инфицирленген және
олардың токсикалық тағамдарды
ЖЕДЕЛ АСҚАЗАН-ІШЕК ИНФЕКЦИЯЛАРЫ
(ЖАІИ)

• Жедел ішек инфекциялары ауыр
ағыммен өтеді, себебі нәтижесінде
ағзаның сусыздануы гиповолемиялық
шок немесе айқын токсикоз және
инфекциялық –токсикалық шок дамуы
мүмкін. Бұл асқынулар әсіресе
кішкентай балаларда кездеседі.
Тағамдық токсикоинфекциялар
• Этиологиясы: сальмонелла, эшерихия,
стафилококк, протей және т.б. топтың шартты
патогенді микро организмдері
• Бактериялармен және олардың токсикалық
өнімдерімен инфицирленген тағамдық заттарды
(етті, сүтті, кондитерлік өнімдер) қолдануға
байланысты дамиды .
• Инкубациялық кезең – сапасыз тағам қабылдаған
уақыттан бастап 2 сағаттан 14 сағатқа дейін
аралықты қамтиды.
• Клиникалық көрінісі жедел гастрит, гастроэнтерит,
гастроэнтероколит түрінде өтуі мүмкін
ТТИ. Шұғыл көмек
Дезинтоксикациялық мақсатта:
• Асқазанды сумен немесе 2% гидрокарбоната натрий
ерітіндісімен таза шайынды су шыққанша 10 литрге дейін су
қолдана отырып шаю керек (кішкентай балаларда – әрбір жасына
1 литр су қолдану керек, бірақ су көлемі 10 литрден аспау қажет) .
Асқазанды жуғаннан кейін ішке ішекті әлсіреткіш (слабительные)
дәрілік заттар қолданылады (магния сульфат 25% ер-сі), тазалау
клизмасы
• Регидратационды терапия – ішке тұзды ерітінді (регидрон және
т.б.)
• Инфузионды терапия (айқын дәрежедегі интоксикация, эксикоз
кезінде) – глюкоза-тұзды ерітінділер көктамырға енгізіледі.
Балаларда алғашқы 1-ші сағатта 40 мл/кг салмағына есептеледі
(ААҚ бақылау)
• Госпитализация: жұқпалы аурулар ауруханасына
Сальмонеллез
• Қоздырғышы — Enterobacteriaceae , Salmonella
тұқымынан сальмонеллалар
• Инфекция көзі – үй жануарлары және құстар,
қосымша көздер адам (науқас, тасымалдаушы)
• Таралу жолы: Ұзақ уақыт сыртқы ортада сақталады.
Кейбір өнімдерде (сүт, ет өнімдерінде) тек сақталып
қоймай, сонымен қатар өнімнің сыртқы көрінісін
және дәмін өзгертпестен көбеюі мүмкін. Тұзды және
қақталған тағамдар оларға әлсіз әсер етеді, ал
мұздатқан өнімдердер микроорганизмдердің өмір
сүру уақытын ұзартады.
Сальмонеллез
Инкубациялық кезеңі
• Алиментерлық жолмен жұғу 6 сағаттан 3 тәулікке дейін
• Жанаспалы-тұрмыстық жолмен 3 күннен -8 күнге дейін
Клиникалық түрлері:
• 1) гастроинтестинальды (локализациялық) түрі,
гастриттік , гастроэнтериттік , гастроэнтероколиттік және
энтероколиттік варианттармен жүреді
• 2) жайылмалы түрі тиф тәріздес және септикалық
варианттармен жүреді
• 3) бактерия тасымалдаушы : жедел, созылмалы және
транзиторлы
• 4) субклиникалық түрі
Асқынулары: инфекция-токсикалық шок, жедел бүйрек
жетіспеушілігі, ТІҚҰ (ДВС)-синдром
Сальмонеллездің гастроинтестинальды түрі (жедел
гастрит, гастроэнтерит немесе гастроэнтероколит)
(96-98% жағдайда кездеседі)
• Жеңіл түрі – субфебрильді дене t , 1 рет құсу, тәулігіне 5 ретке
дейін болатын сұйық нәжістің 1-3 күнге созылуы, сұйықтықтың
жоғалтылуы дене салмағының 3% дейін
• Орташа ауыр түрі- дене t 38-39°С дейін 4 күнге созылады,
қайталамалы құсу, тәулігіне 10 ретке дейін болатын сұйық нәжістің
7 күнге дейін созылуы; тахикардия, АҚҚ (АД) төмендеуіу, эксикоз I-
II дәрежесі
• Ауыр түрі – жоғары қызба ( 39°С жоғары), ұзақтығы 5 күнге және
одан да көп күнге созылады, айқын интоксикация. Бірнеше күн көп
реттік құсықтың болуы; сұйық нәжіс тәулігіне 10 реттен асады, көп
мөлшерде, сулы, сасық иісті, шырыш аралас жасыл түсті. Балшыққа
ұқсас нәжіс. Аталған сипаттағы нәжістің болуы 7 күнге және одан да
көп күнге созылады. Бауырдың, көк бауырдың үлкеюі, терінің және
склераның сарғаюы. Тері цианозы, тахикардия, АҚҚ төмендеуі.
Олигурия, жедел бүйрек жетіспеушілігі . Сұйықтықты жоғалту дене
салмағының 7-10% дейін
Дизентерия
• Қоздырғышы- шигелла бактерисы
• Инфекция көзі- науқас адам және бактерия
тасымалдаушы . Дизентериямен науқас
сырқаттың бастапқы сатысында өте қатерлі, кейде
инкубациялық кезеңнің соңғы кезінде аталған
науқастар қауіпті болып табылады.
• Тасымалдау жолы. Тағамдық өнімдер, су,
тұрмыстық заттар ластанған кезде жұғады
КЛИНИКАСЫ
• Инкубациялық кезеңі 6 сағаттан 7 күнге дейін
• Басталуы жедел, дене t жоғары сандарға дейін
жоғарлауымен, интоксикациядан, іштің төменгі
аймағындағы ауру сезімінен басталады. Ауру сезімі
әсіресе сол жақ іш аймағынан орналасады, әсіресе
дефекация алдында күшейіп, тенезмдар пайда болады.
• Іштің пальпациясы кезінде тоқ ішектің түйілуі және ауру
сезімі күшйеді, әсіресе ауру сезімі сигма тәрізді ішек
аймағында күшейеді.
• Кіші дәрет жиі, нәжіс сипаты бастапқы кезде қалыпты
болады, кейіннен шырыш және қан аралас сипаттағы
нәжіс пайда болады. Ал соңына қарай тек аз көлемде
шырыш, қан қалдықтарымен бөлінеді.
• Сырқаттың ұзақтығы 1-2күннен 8-9 күнге дейін
• Асқынулары : тік ішектің шырышты қабатының сыртқа
шығып тұруы, ішектің тесілуі, инвагинациясы дамиды.
ДИАРЕЯ КЕЗІНДЕГІ ШҰҒЫЛ КӨМЕК АЛГОРИТМ ТІЗБЕГІ

Жедел диарея

Жеңіл ағымы Ауыр ағымы

Төсек режимі, Жалпыраенимациялық
Эпидемияға қарсы іс - шаралар
Көп су ішу іс-шаралар

Өмірдің маңызды функцияларын Диурезді қалпына келтіру
Симптоматикалық терапия мониторинг жүргізу (регидратация)

Дифференциалды диагностика, госпитализация

Аурудың жедел басталуы; қызба,
Қанды диарея;
наркомания; гомосексуализм; Аурудың жай дамуы, алкоголизм, іш
қартты жас;
жақында антибиотиктермен емделуі, айдайтын дәрі ішу және т.б.
жедел іш
туберкулез

Инфекциялық стационар Терапия стационары Хирургиялық стационар
Эксикоз
• Құсық массасымен көп мөлшерде сұйықтық
және электролиттер жоғалту нәтижесінде
дамиды
• Инфекциялық агентпен шақырылған
өзгерістер нәтижесінде дамыған
перифериялық қанайналым бұзылыстары
үдемелі метаболизмдік бұзылыстарға алып
келеді
Эксикоз дәрежесін анықтау
Дәрежесі I дәрежесі II дәрежесі III дәрежесі
Жалпы жағдайы Мазасыз Мазасыз немесе Ұйқышыл, әлсіз,
ұйқышыл, жанасқан терісі сыйпағанда
кезде тітіркенгіш салқын, ылғалды,
акроцианоз, кома

Шөлдеу сезімі Көп сұйықтық Көп сұйықтық ішеді Сұйықтық ішпейді
ішеді
Баланың еңбегі Өзгермеген Аздап жоғалады Төмен түскен

Кө алмасы Өзгермеген «Жұмсақ» Қатты төмен түсіп
кеткен
Ауыздың Ылғалды Құрғақтау Өте құрғақ
шырышты
қабаты
Тері қатпары Бірден жоғалады Баяу жоғалады 2 сек көп уақыт
ішінде қайта орнына
келеді

Пульс Қалыпты Жылдам, әлсіз Өте әлсіз, анықталуы
қиын
Жүрек тондары Шулы Тұйықталған Тұйық
Эксикоздың клиникалық критерилері
I дәрежесі. Эксикозбен, шөлдеу сезімімен, терінің және көзге
көрінетін шырышты қабатының аздаған құрғауымен,
жеткілікті диурезбен сипатталады
II дәрежесі. Әлсіздік, үлкен еңбектің және көз алмасының төмен
түсуі, тері тургорының төмендеуі, терінің және көзге көрінетін
шырышты қабатының құрғауымен, ентігумен,
тахикардиямен, олигоуриямен, тері жамылғысының
өзгерісімен (мрамор тәріздес , цианоз)
III дәрежесі. Сананың тежелуімен, анорексиямен,
арефлексиямен, тырысумен сипатталады. Беті үшкірленген,
үлкен еңбегі және көз алмасы өте қатты төмен түскен, тері
тургоры өте төмендеген. Тыныс алуы жиі, беткей; тахи-
немесе брадикардия. Анурия, Ішек парезі.
Ағзадағы сұйықтықты патологиялық жоғалту
• Ауру басталған уақыттан бастап өткен уақытқа қарай, құсудың
немесе диареяның басымдылығына карай, температуралық
реакция сипатына , ТЖ және т.б реакцияларды ескере отырып
дегидратация түрін анықтауға болады.
• Аурудың алғашқы уш күнінде салмақ жоғалту , негізінен ағзадағы
су есебінен жүреді.
• Ауру ұзақтығы ары қарай созылған кезде ағза тұздардан,
белоктан, майдан айырыла бастайды
• Гипертермия және ентігу де сұйықтықтың жоғалуына және
қанның жылдам қоюлануына алып келеді
• Құсу бірінші кезекте тұздардың (натрий, хлор), судың, қанның
тез қоюлануына алып келеді
• Сұйық нәжіс – судың, калий тұздарының жоғалуын дамытады
Жасуша ішілік дегидратация (судың
жеткіліксіздігі, гипертоникалық )
• Плазманың осмостық концентрациясының жоғарлауы .
Жасушалар ішіндегі сұйықтық қан тамыр ішіне
өтетіндіктен, жасуша ішілік сусыздану дамиды.
• Гипернатриемия (бір жастағы балаларда жиі
гипонатриемия кездеседі)
• Сұйықтықты жоғалту дене салмағының 10 % аспау қажет
• Тері құрғақ, жылы, шырышты қабаттары құрғақ
• Афония, «құрғақ» жылау
• Гипертермия, тахикардия
• АҚҚ қалыпты немесе жоғары
• Олигоурия
Жасушадан тыс дегидратация (тұз жеткіліксіздік, гипотоникалық )

• Электролиттердің азаюы плазма осмолярлығының төмендеуімен және қан
тамырдағы сұйықтықтың клетка ішіне енуіне алып келеді.
• Айналымдағы қан көлемі төмендейді, қанның реологиялық құрамы өзгереді.
• Гипонатриемия, гипокалиемия
• Науқастың жағдайы өте ауыр
• Салмақтың азаюы 10 %-дан асады
• Кенет әлсіздік, науқас тежелген, адинамия
• Гипотермия
• Тері тургоры төмендеген, үлкен еңбегі төмендеген; терісі салқын, мрамор
тәріздес
• АҚҚ төмен, пульс жиі, жіп тәріздес
• Гипотония, гипорефлексия
• Ішек парезі тән
• Олигоанурия
Изотоникалық дегидратация
• Эквивалентті судың және иондардың азаюымен сипатталады
• Изотоникалық сусызданудың жеңіл дәрежесі метаболикалық
бұзылыстармен және ішектік эксикоздың жиі кездесетін
түрімен сипатталады.
• Калий және натрий концентрациясы қалыптыжағдайда
болады
• Жиі бет-әлпеті үшкірленген; үлкен еңбегі және көз алмасы
төмен түскен
• Шөлдеу сезімі орташа дәрежеде
• Жүрек тондары тұйықталған, тахикардия
• АҚҚ қалыпты немесе жоғары
ЭКСИКОЗ КЕЗІНДЕГІ ШҰҒЫЛ КӨМЕК ТІЗБЕГІ
• Сусызданудың I – II дәрежесінде – глюкоза-тұзды
ерітінділермен оральді регидратация (регидрон және т.б.) 50
мл/кг бала салмағына, шай, су, күріш қайнатпасы ½ - 1 шай
қасықпен әр 5- 10 мин сайын
• Сусызданудың II – III дәрежесінде - 5% глюкоза ерітіндісін,
натрий хлориді 0,9% көктамыр ішіне инфузиялау. Инфузия
жылдамдығы балаларда ересектермен салыстырғанда аздау -
30 мл/кг енгізудің бірінші сағатында.
• Коллоидты ерітінділер (реополиглюкин, реомакродекс)
сұйықтықтың ¼ бөлігінен көп болмауы тиіс және АҚК 10-20
мл/кг мөлшермен толықтырғаннан кейін ғана енгізілуі тиіс
• Госпитализация: жағдайының ауырлығына байланысты,
ерте жастағы балаларды жұқпалы аурулар бөлімшесіне
Эксикоз дәрежесіне сәйкес енгізілетін
сұйықтық көлемі

Эксикоз Енгізілетін сұйықтық көлемі
дәрежесі
пероральді көк тамырға

I 100 ( 3 айға дейін– 0 (3 айға дейін -20-
80) 30)
II 60- 50 40- 50
III 40- 20 60- 80
Қорытынды
Қорытындылай келе, кез-келген аурулар
кезінде, дер кезінде шұғыл көмек көрсету
арқылы біраз асқынулардың алдын алуға
болады. Сондықтан да, қандай ауруда қандай
көмек көрсету керектігін білген абзал.
Пайдаланылған әдебиеттер
• Әміреев С.Ә, Темірбеков Ж.Т. Эпидемиология. Т.1. Жалпы
эпидемиология. – Алматы: Ғылым, 2000.- 551 б.
• Әміреев С.Ә., Момынов Т.Ә., Черкасский Б.Л., Оспанов К.С.
Жұқпалы аурулардың стандарттық анықтамасы және атқарылатын
шаралар алгоритмдері. 1 т. Алматы, 2009.
• Амиреев С.А. Эпидемиология. 2 т. Алматы, 2002.
• Черкасский Б.Л. Руководство по общей эпидемиологии –
М.:Медицина, 2001. – 560 с.
• Покровский В.И., Пак С.Г., Брико Н.И. и др. Инфекционные болезни
и эпидемиология. Учебник для медицинских вузов. 2-е издание.-М.-
ГЭОТАР.-МЕД, 2007.- 816с.
• Белозеров Е.С., Иоанниди Е.А. Курс эпидемиологии: Учеб. пос. для
леч. и пед. фак. медвузов // Элиста: Джангар, 2005.-136с.

Ұқсас жұмыстар

Холера

Балалардың жедел ішек инфекциялары

Көмірсу алмасудың диагностикасы

Уыттану дәрежесі

Өсіңкілік қатардың түрлері

Оқушылардың білім, білік дағдыларын есепке алу және бағалау

Өсімдіктердің негізгі ауруларын есептеу

Бауырлық ісіну

Мал шаруашылығы өнімдерінің ауыр металл тұздарымен ластануын

Кәсіпкерлік аясындағы бәсеке мен бәсекеге қабілеттілік

Пәндер