Мұғалімнің теориялық дайындығы

Педагогикалық мамандыққа кіріспе

ІІ Бөлім. Педагогикалық кәсіп және педагог тұлғасы

Тақырыбы: Мұғалімді кәсіби дайындаудағы құзыреттілік тұрғысының мәні

1. “Құзыреттілік”, ”құзыр”, “құзырлылық” ұғымының мәні

2. Педагогтың кәсіби құзыреттлігі, оның құрылымы

3. Мұғалімнің теориялық дайындығы

4. Мұғалімнің практикалық дайындығы

Аврам Ноам Хомский

1928 ж. 7 желтоқсан (85 жас)

«Құзыреттілік» терминін ХХ ғасырдың ортасында Н. Хомский енгізген болатын, алғашында ол ана тілінде нақты тілдік қызметті орындау үшін қажет қабілеттіктер ұғымын берген.

Құзыреттілік (латынның competentis-бейім сөзінен) -қандай да бір оқу пәнін оқыту үдерісінде қалыптасатын білім, білік, дағдылар жиынтығы, сонымен қатар, қандай да бір қызметті орындай алу қабілеттілігі

Орыс тілінің сөздігінде « құзыреттілік» термині «әлдекімнің жақсы хабардар болуы мәселесі төңірегінде» берілген.

Латынның «compete» деген термині «білу», «жасай алу», «дегеніне жету» деген мағыналарды береді. Бұл жалпы алғанда құзыреттіліктің мәнін анықтайды.

Педагогикалық құзыреттілік

Құзыреттілік дегеніміз қызметтегі тұлғаның жеке мүмкіндіктерін, оның белгілі бір мәселені шешуге жағдай жасайтын біліктілігін (білім, тәжірибе) атайды.

Педагогикалық кәсіби құзыреттілік ұғымы.

Педагогтың кәсіби құзыреттілігі деп педагогикалық іс-әрекетті атқару үшін оның теориялық және практикалық дайындығын және профессионализімін атайды. (В. А. Сластенин)

Педагогтың кәсіби құзыреттілігі дегеніміз кәсіби іс-әрекетті орындаудағы мүмкіндіктері

Педагогикалық құзыреттілік

Педагогтың кәсіби құзыреттілігі деп педагогикалық іс-әрекетті атқару үшін қажетті теориялық және практикалық дайындықты атайды және ол мұғалімнің кәсіби профессионализімін сипаттайды. (В. А. Сластенин)

Егер аталған компоненттердің әрқайсысына жеке тоқаталатын болсақ, онда

Педагогтың кәсіби құзыреттілігі ұғымы мұғалімнің жеке мүмкіндіктерін білдіреді, ол педагогикалық ситуацияларды дербес және тиімді шешуге ықпал етеді. Ол үшін мұғалім педагогикалық теорияларды және оны практикада қолдануды білуі керек.

Педагогикалық құзыреттілік мұғалімнің теориялық және практикалық дайындығынан құралады. Олар өз кезегінде педагогикалық іскерліктерге бөлінеді.

Педагогикалық құзыреттіліктің құрылымы

Педагогикалық іскерлік - бұл теориялық білімге негізделген және үйлесімді тұлғаны дамытуға бағытталаған, бірізіді жүзеге асатын автоматтандырылыған әрекеттердің жиынтығы.

(В. А. Сластенин)

Педагогикалық құзыреттіліктің құрылымы

Педагогикалық іскерліктер - мұғалімінің әр түрлі әрекеттерінің жиынтығы, ең бастысы олар педагогикалық іс-әрекеттің қызметіне сәйкес келеді, белгілі бір мөлшерде мұғалімнің жеке психологиялық ерекшеліктерін анықтайды.

(В. А. Мижериков)

Педагогикалық құзыреттіліктің құрылымы

Мұғалімнің теориялық дайындығы.

Мұғалімнің теориялық дайындығы педагогикалық ойлау іскерлігі түрінде көрінеді.

Педагогтың теориялық дайындығына:

Аналитикалық іскерлік;

Болжау іскерлігі;

Жобалау іскерлігі;

Рефлексивті іскерлік кіреді.

Аналитикалық іскерлік төмендегі іскерліктерден құралады:

Педагогикалық құбылыстарды талдай алу;

Зерттейтін құбылыстарға сәйкес пед. теорияларды, заңдылықтарды анықтау;

Пед. құбылыстарды дұрыс болжай алу;

Негізгі пед. міндеттерді құрастыру;

Міндеттерді тиімді шешу жолдарын анықтау

Мұғалімнің теориялық дайындығы.

Болжау іскерлігі құралады:

Білім берудің мақасаты мен міндеттерін анықтау;

Оларға жету үшін әдістерді таңдау;

Мүмкін болатын кедергілерді білу, оларды жою жолын білу;

Білім беру процесіне қатысушылардың уақыты мен күтілетін шығынадарды болжау;

Білім беру процесіне қатысушылардың өзара әсерлесу мазмұнын жоспарлау

Болжау іскерлігі болжау объектісіне байланысты үш топқа бөлінеді:

ұжым дамуын болжау

тұлға дамуын болжау

педагогикалық процесті болжау

Жобалау іскерлігі құралады:

Оқыту және тәрбие жолдарын нақтылау;

Оларды кезеңдер бойынша негіздеу;

Іс-әрекет түрлері мен мазмұнды жоспарлау;

Жобалау іскерлігі құралады:

Білім беру процесінің құрылымын, формаларын анықтау;

Оқушылармен жеке жұмысты жоспарлау;

Ата-аналармен, қоғаммен байланыс орнатуды жоспарлау.

Рефлексивті іскерлік педагогтың өзіне бағытталған бақылау-бағалау іс-әрекетін жүзеге асыруда қолданылады.

Рефлексия - өзімізді, әрекеттерімізді талдауға бағытталған теориялық іс-әрекеттің ерекше түрі.

Рефлексия латынша өткенге қайта оралу дегенді білдіреді.

Мұғалімнің практикалық дайындығы

Мұғалімнің практикалық дайындығы оның сыртқы іскерліктері арқылы, яғни байқауға болатын әрекеттері арқылы анықталады.

Мұғалімнің практикалық дайындығы.

Мұғалімнің мобилизациялық іскерлігі бағытталады:

Оқушылардың оқуға деген зейінін аудару және тұрақты қызығушылығын дамыту;

Оқу дағдыларын қалыптастыру, оқу іс-әрекетін ғылыми ұйымдастыру тәсілдерін үйрету;

Оқушылардың белсенділігін, шығармашылықтарын қалыптастыру;

Ынталандыру және жазалау әдістерін тиімді қолдану.

Ақпараттық іскерлік - оқу материалын түсіндіру, оны алу және өңдеу әдістерімен байланысты қолданылады.

Ақпараттық іскерлікті қолдану барысныда ақпарат көздері білім беру процесінің мақсаты мен міндеттеріне сәйкес өңделеді.

Ақпараттық іскерлік төмендегі қабілеттерде көрінеді:

Пәннің ерекшелігіне, оқушылардың дайындығы, өмірлік тәжірибесі, жас ерекшеліктерін ескере отырып оқу материалын түсіндіруде;

Әр түрлі әдістерді қолдана отырып, оқу ақпаратын беру процесін дұрыс ұйымдастыруда;

Дамытушы іскерлік құралады:

Оқушының жақын даму аймақтарын анықтау;

Оқушылардың таным процесін, сезімдерін, еріктерін дамыту үшін проблемалық ситуациялар құрастыру;

Танымдық дербестікті, шығармашылықты ынталандыру;

Жекелеген қабілеттерді дамытуға жағдай жасау

Бағыттаушы іскерлігі -

тәрбиеленушілердің адамгершілік құндылықты ұстанымдарын және дүниетанымын қалыптастыруға бағытталып, оқу іс-әрекетіне және ғылымға деген тұрақты қызығушылығын, тұлғаның әлеуметтік маңызы бар қасиеттерін дамыту мақсатында бірлескен шығармашылық іс-әрекетті ұйымдастырудан құралады.