Өндіріс тиімділігі көрсеткіштерінің жүйесі

Тақырып: Өндіріс тиімділігі статистикасы

Жоспар: 1. Өндіріс тиімділігі жөніндегі түсінік 2. Өндіріс тиімділігі көрсеткіштерінің жүйесі. 3. Өндріс тиімділігінің макроэкономикалық көрсеткіштерін сеептеу әдістемесі

Өндірістің тиімділігі дегеніміз - экономика немесе ұйым басқа өнімнің өндіріс деңгейін төмендетпей тауардың қосымша көлемін өндіре алмайтын деңгей сипаттайтын экономикалық термин. Бұл өндіріс мүмкіндігінің шекарасында пайда болады.

Өндіріс нәтижелерінің тиімділік керсеткіштері экономикалық қызмет нәтижесінің шығын немесе ресурстарға қатынасы түрінде есептеледі. Бұған еңбек өнімділігі, капитал кайтарымы, материал сыйымдылығы, өнім бірлігінің өзіндік құны және т. б. көрсеткіштер жатады. Экономикалық қызмет нәтижелері келесідей көрсеткіштерді бейнелейді, яғни оның ішінде: шығару, жалпы косылған құн, жалпы ішкі өнім, жалпы ұлттық табыс, жалпы (таза) пайда.

Шығарылым - есептік кезеңдегі резиденттердің өндірістік қызметінің нәтижесінде жасалған тауарлар мен қызметтердің жиынтық құны.

Экономикалық жалпы қосылған құн - шығарылым мен аралық тұтынудың арасындағы айырма.

Таза қосылған құн - экономикалық жалпы қосылған құн мен негізгі капиталды тұтыну арасындағы айырма.

Жалпы ішкі өнім - есептік кезеңдегі резиденттердің экономикалық аумақтағы қызметінің нарықтық бағадағы сипаты.

Өндіріс нәтижелерінің макроэкономикалық көрсеткіштеріне мыналар жатады:

ЖІӨ мынандай үш әдіспен есептеледі:

Өндірістік әдіс

Бөлу тәсілі

ЖІӨ өндіруші резиденттердің бастапқы табыс көздерінде қалыптасуын сипаттайды.

ЖІӨ =БТөнд-БТ (ЕТ+ТБС+ЖП+ЖАТ)

ЕТ - ішкі экономика секторлары мен қалған әлемнің жұмысшыларының еңбекақысы

ТБС - өндіріске салынатын салықтар;

ЖП - экономиканың жалпы пайдасы;

ЖАТ - жалпы аралас пайда.

Түпкілікті пайдалану тәсілі

ЖІӨ=ТТШ+КЖҚ+Э+СА ТТШ - тауарлар мен қызметтерді түпкілікті тұтынуға жұмсалатын шығын;

КЖҚ - жалпы капитал қоры;

Э - таза экспорт;

СА - ЖІӨ өндірістік әдіс пен түпкілікті пайдалану әдісімен есептеу арасындағы статистикалық алшақтық мөлшері.

Аталған көрсеткіштерден басқа экономикалық қызмет нәтижелерінің тиімділігі көрсеткіштеріне басқа да тиімділік коэффициенттері (К) жатады:

Көндірісте тұтынылған құралдарды = Таза қосылған құн

қолдану тиімділігі Аралык тұтыну +негізгі капиталды тұтыну

Жалпы пайда немесе жалпы аралас табыс

Көндірістегі ақылы еңбекті қолдану, жалдамалы, = + өндірістен басқа таза салықтар қолданбалы еңбекті пайдалану дәрежесінің тиімділігі Жалданбалы жұмыскерлердің еңбекақысы

Таза пайда немесе таза аралас табыс

Кұлттық эконмикалық тиімділігі = Өндіріс шығындары

Ж. Қ. Қ (жалпы ішкі өнім) немесе Ж. Ж. Ж (жалпы өнім)

Кеңбек өнімділігі = Т (жұмыс істеушілердің орташа саны)

Өндірістік тиімділікті өнімділік тиімділік деп те атауға болады. Өнімділіктің тиімділігі де ұйымның максималды қуатта жұмыс істейтіндігін білдіреді.

Негізгі өнімдер

Экономикалық өндіріс тиімділігі дегеніміз субъектінің максималды қуатқа жеткен деңгейіне жатады.

Өндірістік мүмкіндіктің шекарасын белгілеудің айналасындағы экономикалық тиімділік орталықтарының тұжырымдамасы.

Сондай-ақ, аналитиктер өндіріс тиімділігінің әртүрлі түрлерін теңдеуді қолдана отырып өлшей алады:

Шығу жылдамдығы ÷ Стандартты шығу жылдамдығы x 100.

Экономикада өндірістік тиімділік концепциясы өндірістік мүмкіндіктің шекарасын белгілеудің айналасында орналасқан. Экономисттер мен операциялық талдаушылар, әдетте, экономикалық операциялық тиімділікті зерттеу кезінде қуаттылықты пайдалану және шығындарды қайтару тиімділігі сияқты кейбір басқа қаржылық факторларды да қарастырады.

Тұтастай алғанда, экономикалық өндірістің тиімділігі дегеніміз - барынша үнемді өнімді шығару үшін барлық ресурстар толық пайдаланылатын максималды қуаттылық деңгейі. Өндірістің максималды тиімділігінде кәсіпорын басқа өнімнің өндірісін төмендету арқылы қосымша қуаттылық мүмкіндіктерін алу үшін өзінің өндіріс портфелін түбегейлі өзгертпестен ешқандай қосымша қондырғыларды шығара алмайды.

Жалпы, өндірістің максималды тиімділігіне қол жеткізу қиын болуы мүмкін. Осылайша, экономикалық көптеген жеке құрылымдар ресурстарды пайдалану, өндіріс қарқыны мен өндірілетін тауарлардың сапасы арасындағы тепе-теңдікті міндетті түрде толық қуатында өндіруді көбейтпей-ақ табуға тырысады. Операциялық менеджерлер өндірістің максималды тиімділігіне жеткенде, портфельдік өндірісті түбегейлі өзгертпестен көп тауар шығару мүмкін емес екенін есте ұстауы керек.

Өндірістік мүмкіндіктің шекарасы өндіріс тиімділігінің экономикалық тұжырымдамасында орталық болып табылады. Теориялық тұрғыдан айнымалылар бір мезгілде өндіру арқылы қол жеткізуге болатын максималды өндіріс деңгейлерін көрсететін х және у осі бойынша диаграммаға енгізілген. Осылайша, өндірістің максималды экономикалық тиімділігі шекараның өндірістік мүмкіндігінің барлық нүктелерін қамтиды.

PPF қисығы әрбір тауар үшін максималды өндіріс деңгейін көрсетеді. Егер экономика немесе ұйым басқа тауар өндірісін төмендетпестен көп тауар жасай алмаса, онда өндірістің максималды деңгейіне жетті.

Өндірістің мүмкін болатын шекарасы (PPF) дегеніміз не?

Іскери талдауда өндіріс мүмкіндігінің шекарасы (PPF) - бұл екі өнім өндіруге болатын мөлшердің өзгеруін бейнелейтін қисық, егер олардың екеуі де оларды өндіруге арналған бір ақырлы ресурстарға тәуелді болса.

PPF экономикада да шешуші рөл атқарады. Мұны кез-келген ұлттың экономикасы ең жақсы тиімділік деңгейіне жететін кезде ғана өндіруге және қажеттіліктің қалған бөлігінде басқа халықтармен сауда-саттық жасау кезінде жететіндігін көрсету үшін қолдануға болады.

PPF сонымен қатар өндіріс мүмкіндігінің қисығы немесе трансформация қисығы деп аталады.