МЫРЫШ ҚОСЫЛЫСТАРЫ

Презентация қосу

Мырыш, кадмий, сынап және
олардың қосылыстары:
химиялық және физикалық
қ аси еттерı (Zn, Cd, Hg)
Ауада мырыштың сырты оксидпен
немесе негıздı карбонатпен қапталады.
Ол қабыршақ оны әрı қарай тотығудан
қорғайды. Мырыш сумен
реакцияласпайды, өйткенı оның сыртын
бıрден түзıлген гидроксид қорғап
тұрады.
Мырыш қышқылдарда да, сıлтıлерде
де еридı. Ол оның амфотерлıк
қасиетıн көрсетедı. Мысалы:
Zn + 2HCl = ZnCl2 + H2↑
• Өндıрıлетıн мырыштың
жартысынан көбı темıрдıң
бетıн қаптауға жалатуға
(тотығудан қорғау үшıн)
жұмсалады, ал қалған ы
құй малардың құрамын да, ()
гальван и калық элемен т
жасауға, мырыш
қаң ылтырын жасауға,
металлурги яда
(қолдан ылады
МЫРЫШ
ҚОСЫЛЫСТАРЫ

Мырыш сульфидı – ZnS мырыш
табиғатта кездеседı. Қолдан
алынғаны ақ түстı болады. Суда
• Мырыш гидроксидı Zn(OH)2
ерıмейдı, ıс жүзıнде литопон деген
мырыштың ерıмтал тұздары ақ бояу құрамына кıредı: BaS +
мен сıлтıлер арасындағы ZnSO4→ BaSO4 + ZnS
реакцияда түзıледı: ZnS радиотехникада
• Zn2+ + 2OH- = қолданылады. Кристалдық ZnS- ке
↓ Zn(OH)2 азғана активатор (Cu, M n, Te т.б.)
қосса, шамалы сәуленıң әсерıнен
• Өзı көлемдı, ақ түстı тұнба.
жарқырайтын қасиетке ие болады.
•Бıрақ амфотерлı қасиетı Осындай бояуларды сағаттың
болғандықтан қышқылдарда циферблатына, басқа шкалаларға
да, сıлтıлерде де еридı, жағуға пайдаланады.

мысалы: Zn(OH)2 + H2SO4 =
ZnSO4 + 2H2O Zn(OH)2 +
2NaOH = Na2ZnO2 + 2H2O
Кадмий – ақ түстı, жылтыр, пышақпен кесıлетıн жұмсақ, созылғыш металл.
Каймийдıң көп қасиетı мырышқа ұқсас болғандықтан мырышпен аралас, мырыш
кендерıнде кездеседı. Сондықтан алынған мырышта әуелгı кезде әрдайым кадмий
болады.
Мырыштағы кадмийдı ажыратып алу үшıн, бұларды фракциялап айдайды, қайнау
температураларының айырмашылығы (140°С) фракциялауға мүмкıншıлıк бередı. Бұл
екı
металды ажыратудың тағы бıр тәсıлı – мырыш ұнтағын күкıрт қышқылында
ерıтедı де, белсендıлıк қатарындағы орындарына сай кадмийдı мырышпен
ағыстырып шығарады.
Кадмий судан сутектı ығыстырып шығарады:
Cd + 2HOH ↔ Cd(OH)2 + H2↑
Сıлтıлерде ерıмейдı, қышқылда
еридı:
Cd + 2HCl = CdCl2 + H2↑
Бұл реакция ептеп қыздыруды қажет етедı, өйткенı
кадмий мырыштан белсендıлıгı кемдеу элемент
(мырыш тың электродтық потенциалы – 0,76 В,
кадмийдıкı – 0,40 В). Азот және күкıрт
қышқылдарымен тотыға әрекеттеседı.
Кадмий гидроксидı ерıмтал тұзымен сıлтı
арасындағы алмасу реакциясында түзıледı,
Zn(OH)2 сияқты борпылдақ ақ тұнба, аммиак
ерıтıндıсıнде аммиакат түзе еридı.
Cd(OH)2 + 6NH3=[Cd(NH3)6](OH)2
Cd(OH)2 негıздıк қасиетı өте басым қосылыс,
қышқылдық қасиетı Zn(OH)2 –ден анағұрлым кем.
Концентрленген сıлтı ерıтıндıсıмен араластырып ұзақ
қайнатқанда гидроксидтı кадматтар K2[Cd(OH)4],
Ba2Cd(OH)6] т.б. түзıледı.
Сынаптың қосылыстары. Сынап металдардың
көпшıлıгıн ерıтıп амальгама түзедı. Амальгама да
құйма, сонда кейбıр амальгамалар металдың
сынаппен интерметалдық қосылысы болып
табылады Төрт металл
M n, Fe, Co, Ni амальгама түзбейдı.
Сынап сырт қарағанда 1 және 2 валенттı, соған
сәйкес Hg2O – сынап (I) оксидı (қара түстı), HgO –
сынап (II) оксидı (қызыл түстı) дейдı. Бıрақ шын
анықтығына келгенде Hg2O қосылыстардағы
сынаптың атомдары да екı валенттı екен, бıрақ
валенттıлıгıнıң бıреуı өзара байланысуына
жұмсалады.
Сынап (II) оксидı HgO – медицинада қолданыла
Сынапта, бıр қызығы, гидроксид жоқ, тұздарын
сıлтıмен әрекеттестıрсек гидроксидтıң орнына
оксидтерı түзıледı:
[Hg2](NO3)2
+ 2NaOH = ↓[Hg2]O + 2NaNO3 +
H2O Hg(NO3)2 + 2NaOH = ↓HgO + 2NaNO3 +
H2O
•Бıр валенттı сынап хлоридı [Hg2]Cl2, дисынап (I) дихлоридı
мұны каломель деп атайды, ақ түстı, суда ерıмейтıн ұнтақ зат,
оны алу үшıн: [Hg2](NO3)2 + 2NaCl = [Hg2]Cl2 +
2NaNO3
• дисынап (I) дихлоридı не болмаса
• HgCl2 + Hg = [Hg2]Cl2
• Каломель медицинада ıштı тазалайтын дәрı ретıнде
қолданылады

Ұқсас жұмыстар

Бейорганикалық дәрıлıк заттар

Куміс айна реакциясы

МЫРЫШ САБАҚТЫҢ ҰСТАНЫМЫ

Хром тобына Темір тобына

Мырыш - ІІБ топ элементі

Топырақтың ауыр металдармен ластануы

Микроэлементтердің адам организміндегі рөлі

Адам өмірінде кездесетін химиялық элементтер

Электролиттік әдіс

d - элементтердің сонымен қатар Cr, Mo, W қосылыстарының медицина мен фармация қолданысындағы химиялық негіздер туралы түсінік

Пәндер