Ежелгі дәуірде

Презентация қосу

Смағұлов Нұржан Қанатұлы
география пәні мұғалімі
География 9 сынып
ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ГЕОГРАФТАРДЫҢ ЗЕРТТЕУЛЕРІ
9.1.1.1 география ғылымының дамуына үлес қосқан
қазақстандықтардың зерттеулері туралы баяндайды;
ҚАЗАҚСТАН ТЕРРИТОРИЯСЫН ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
КЕЗЕҢДЕРІ
Кезең ОҚИҒАЛАР
Қазақстан территориясы туралы алғашқы мәліметтер
Ежелгі дәуірде
Орта ғасырларда Араб және түркі саяхатшылары қазақ жері туралы құнды деректер
қалдырған. Олар Орталық Азия мен Қазақстан елдерінің табиғаты,
халқы, қалалары, сауда жолдары туралы материалдар жинады.

Орыс саяхатшылары қазақ жері туралы құнды деректер қалдырған.
XVI-XIX ғасыр Қазақстан табиғатын жеке құрамдас бөліктер бойынша зерттеу
кезеңі (геологиялық, гидрологиялық, топырақтық, ботаникалық,
зоологиялық).
Осы кезеңдегі Қазақстан табиғатын зерттеу республика
XX ғасыр экономикасының дамуымен, табиғи ресурстардың жаңа түрлері мен
көздерін іздеумен байланысты.

Қазақстан аумағының жаңа Қ.И.Сәтбаев (1899-1963) Орталық Қазақстанды ұзақ жылдар
дәуірде зерттелуі зерттеуінің нәтижесінде Жезқазғандағы аса бай мыс кенінің қорын
ашуға мүмкіндігін берді.
1939 жылы арнайы География секторы құрылып, оны ғалым Н.Н.
Баранский басқарды. Ол Қазақстанды 5 экономикалық ауданға бөлді.
1946 жылы Қазақстан Ғылым академиясы құрылды.
1950 жылы «Қазақстан» атты монография шығарылды.
Антикалық кезеңдегі (ерте кездегі)
зерттеулер
Геродот (б.з.б. V ғ.) Каспий теңізінің
тұйық алап екені, шығысында шексіз
жазық өңірі жатқаны туралы баяндаған.
Еңбектерінде Жайық, Жем, Еділ өзендері
туралы мәліметтер келтірген.

К. Птолемей (б.з.б. 90-160 ж, ІІ ғ).
Сырдария, Әмудария Каспийге құяды
деген. Арал теңізін (Оксиан) картаға
түсірген.

Страбон (б.з.б. 63-24 ж) Каспий теңізін
тұйық алап емес, Солтүстік мұхиттың
шығанағы деп, ал Арал теңізін
Каспийдің шығанағы деп есептеген.
Сырдария мен Әмудария туралы дұрыс
мәлімет қалдырған.
Әбу Насыр Әл-Фараби қазақ жеріндегі қазіргі
географиялық атаулардың қалыптасуына үлес
қосты, астрономиялық зерттеулері (күн сағат, т.б.)
қазақ жері туралы мағлұматтарды толықтыра
түсті.

Махмұд Қашқаридың «Диуани лұғат ат-түрк»
деген еңбегінің географиялық маңызы зор болды.
Ғалымның қолжазба күйінде сақталған дүние
жүзінің «дөңгелек картасына» қазақ жеріндегі
көптеген нысандарды түсірді. Сонымен қатар ол
Қазақстандағы географиялық атауларды табиғат
жағдайларымен байланыстырып түсіндіруге
тырысты. Қазақстан мен Орта Азия аумағында
болған кейбір тарихи оқиғалар жайында (мәселен,
Ескендір Зұлқарнайын жорығы туралы) құнды
мәліметтер келтіріледі.

Елюй Чу - Цай (1219) мен Чань Чунь (1221)
Іле-Талас өзендерінің аралығындағы елдер
туралы мәліметтер жинаған. Талас, Сырдария
өзендерінің табиғат жағдайларын сипаттаған . Махмуд аль-Кашгари
XVI-XIX ғ Қазақстан территориясын зерттеу
Зерттеуші жыл Зерттеу аймақтары ҒЫЛЫМИ
ЕҢБЕКТЕРІ

П.П. Семенов- 1856- Семенов-Тян-Шаньский (1827- «Первая
Тян-Шанский 1914) Еуропалық ғалымдардың поездка на
1857 ішінде Тянь-Шаньды
зерттегендердің алғашқысы, 1856- Тянь-Шань»
1857 жылдары Орталық және
Солтүстік Тянь-Шаньға Хан-
Тәңірі массивіне дейін барды.

Н.А. Северцов 1857- Н.А. Северцов (1827-1885) «Путешествие
по
1857-1867 жылдары Арал Туркестанско
1879 теңізін, Сырдарияның му краю»
төменгі ағысын және
Қаратау жоталарын зерттеді.
XVI-XIX Қазақстан территориясын зерттеу
И.В. XIX И.В. Мушкетов (1850-1902)
Мушкетов ғ Тянь-Шань мен Жоңғар «Түркестан»
Алатауының кұрылысын
зерттеген. Әулиеата (қазіргі
Тараз) қаласының маңын,
Ыстықкөлді зерттеді. Сонымен
қатар Ілені, Күнгей және
Теріскей Алатауды бірнеше
жерден басып өткен.
Л.С.Берг 1862- Л.С.Берг (1876-1950) Солтүстік Геоботаника
Қазақстандағы тұзды көлдерді,
1914 Арал теңізін зерттеген. Берг
Арал теңізі мен Балқаш көлі
балықтарын зерттеді. Алынған
ғылыми мәліметтері оның үш
томдық «КСРО және көрші
елдер тұщы су балықтары»
(1948–49) деген кітабына енді.
XVI-XIX ғ Қазақстан территориясын зерттеу
Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов (шын
есімі Мұхаммед Қанафия; 1835, Қостанай
облысы, Сарыкөл ауданы, Құсмұрын жері
— 10 сәуір 1865, Көшентоған, Жетісу) —
қазақтың ұлы ғалымы, XIX ғасырдың
екінші жартысында Қазақстанда туған
демократтық, ағартушылық мәдениеттің
тұңғыш өкілдерінің бірі, шығыстанушы,
тарихшы, фольклоршы, этнограф, географ,
ағартушы.
1835-1865 Жоңғар Алатауы мен Іле өңірін
зерттеген. Балқаш пен Алакөлдің
ұқсастықтарын дәлелдеген. Орталық Азия
мен Шығыс Түркістанның карталарын
жасаған. Оның редакциясымен «Балқаш
көлі мен Алатау жотасы аралығының
картасы», «Құлжа қаласының жобасы»,
«Ыстықкөл экспедициясының
қорытындысына қосымша карта» т.б.
дайындалған.
Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов
https://shoqan.kz/kz/bio/bio-exp/
Қазақстан аумағының жаңа дәуірде зерттелуі

Қазақстан аумағының жаңа дәуірде
зерттелуі Қ.И.Сәтбаев (1899-1963) Орталық
Қазақстанды ұзақ жылдар зерттеуінің
нәтижесінде Жезқазғандағы аса бай мыс
кенінің қорын ашуға мүмкіндігін берді.
Минералды шикізатқа бай, Сарыарқа, Кенді
Алтай сияқты аймақтарға ерекше назар
аударды. Жер бедері мен климаты зерттеліп,
климаттың аудандастырылуы жасалды. 640-
тан аса ғылыми еңбектері бар.

•1920 жылы Қазақстанда зерттеу қоғамы
құрылды.
•1939 жылы арнайы География секторы
құрылып, оны ғалым Н.Н. Баранский
басқарды. Ол Қазақстанды 5 экономикалық
ауданға бөлді.
•1946 жылы Қазақстан Ғылым академиясы
құрылды. Қаныш Имантайұлы Сәтбаев
•1950 жылы «Қазақстан» атты монография
шығарылды.
Современная Казахстанская география
Әлия Сәрсенқызы Бейсенова (25 наурыз
1932 жылы Қарағанды облысы, Жаңаарқа
ауданы, Жаңаарқа кентінде туған) —
қазақстандық ғалым, География
ғылымының докторы, профессор.
Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері.
Қазақстанның мемлекеттік сыйлығының
иегері. Қазақстан Республикасының
Ұлттық ғылым академиясының академигі.
Қазақстан Білім Беру ісінің Құрметті
Қызыметкері. «Ы.Алтынсарин» атындағы
төсбелгінің иегері. Ш.Уалиханов атындағы
сыйлықтың лауреаты. Қазақ КСР Еңбек
сіңірген мұғалімі. Қазақстанның физикалық
географиясы, экологиясы, дүниежүзінің
экономикалық және әлеуметтік
географиясы бойынша жалпы білім беретін
мектептер мен жоғары оқу орындарына
арналған оқулықтар мен оқу әдістемелік
құралдардың, монографиялардың т.б
ғылыми зерттеу еңбектерінің, ғылыми Әлия Сәрсенқызы Бейсенова
мақалалардың авторы.
Контурлық картамен жұмыс
1.Ш. Уалиханова (1856,1858, 1859)
2. П.П. Семенова-Тян-Шанского (1856-1857гг.)

Ұқсас жұмыстар

Оқушыларды шешендік өнерге бейімдеп оқыту

Ежелгі Мысыр мәдениеті

ЕЖЕЛГІ ИРАН СӘУЛЕТ ӨНЕРІ

Шешендік өнер

Эгей мәдениеті

Гомер дәуірінің мәдениеті

Философияның қалыптасуы

Классикалық кезең. Антикалық философия

Классикалық кезең

ИТАЛИЯ

Пәндер