Дербес компьютер архитектурасы мен негізгі құрылғылары

«Инженерлік пәндер» кафедрасы

Презентация

Орындаған: Ботпаева А

Тобы:ФӨТҚБ-02-22

Қабылдаған: Жорабек Н

Шымкент 2024

Тақырыбы: Жеке компьютер архитектурасы.

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім:

Компьютердің құрылу негіздері;

Компьютер архитектурасы және құрылымы;

Дербес компьютердің негізгі құрылғылары (жүйелік блок компоненттері) ;

Жадының түрлері (кэш, оперативті, тұрақты жады) .

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Компьютер (англ. computer - есептеуіш), мәліметтерді өңдеуге және есептеулерді жүргізуге және де символдарды басқару арқылы басқа да есептерді орындауға мүмкіндігі бар электронды құрылғы.

Компьютердің құрылу негіздері

Дербес компьютердің құрылысына оның логикалық ұйымдастырылуы, құрылысы және ресурстары жатады. Қазіргі заманғы дербес компьютерлердің құрылысы магистральдік - модульдік принціпке негізделген. Модульдік принціп бойынша қолданушы өзіне қажетті компьютер конфигурациясын жинай алады және оны қалауынша жаңарта алады. Көптеген компьютерлердің құрылу негізі Джон фон Нейман (1945 ж. ) приципіне негізделіп құрылған:

Бағдарламалық басқару принципі - бағдарлама бір-бірінен соң нақты бір тізбекпен автоматты түрде процессор арқылы орындалатын командалар жиынтығынан тұрады.

Жадының біртектілік принципі - бағдарлама және берілген мәліметтер тек бір жадының ішінде ғана сақталады; берілгендерге орындалатын әрекеттерді командаларға да орындауға болады.

Адрестілік принципі - негізгі жады құрылымдық тұрғыдан нөмірленген ұяшықтардан тұрады.

Компьютердің негізгі логикалық түйіндеріне мыналар жатады:

процессор;

желілік шина;

негізгі (оперативті) жады;

дисктік жинақтаушылар;

енгізу және шығару құрылғылары.

Барлық құрылғыларды қосу жүйелік магистральдар (шиналар) арқылы орындалады. Барлық сыртқы құрылғыларды қосу контроллер, адаптер, карталар арқылы жүргізіледі.

Магистраль - электронды схеманы қосатын ұяшықтардан тұратын өткізгішті құрылғы. Ол компьютердің барлық құрылғылары арасында байланыс орнатып, ақпарат алмасуды жүргізеді.

Магистраль көп өткізгішті жолдардан тұратын, көп разрядты үш шинадан тұрады:

1) Адрестік шина - ол арқылы жедел жады ұяшықтарының адресі жіберіледі.

2) Мәліметтер шинасы - ол арқылы жедел жадыдан процессор регистріне және керісінше мәліметтерді көшіру орындалады.

3) Командалық шина - ол арқылы жедел жадыдан процессормен орындалатын командалар келіп түседі. Командалар байттар түрінде ұсынылады.

Контроллер - шеткері құрылғылар немесе каналдар қатынасын орталық процессормен байланыстыратын құрылғы. Шеткі құрылғылар шинаға тікелей емес, ал өздерінің контроллері (адаптері) немесе порты арқылы келесі схема түрінде қосылады:

Конструкторлық тұрғыдан ДК жүйелік блок түрінде болады, оған арнайы қосқыштар арқылы басқа құрылғылар жалғанады. Жүйелік блоктың ішіндегі құрылғылар ішкі құрылғылар деп, ал жүйелік блоктан тыс сыртындағы құрылғылар - сыртқы (шеткері - перифериялық) құрылғылар деп аталады.

Қосымша құрылғылары

Дербес компьютердің негізгі құрылғылары:

Жүйелік блок

Монитор

Пернетақта

Тышқан

Процессордың негізгі сипаттамалары:

тактілік жиілік;

разрядтылық;

жұмыс кернеуі;

кэш-жады өлшемі.

Тактілік жиілік уақыт бірлігінде процессормен орындалатын қарапайым амалдардың санын (тактісін) анықтайды. Қазіргі кездегі процессорлардың тактілік жиілігі МГц-пен өлшенеді (1 Гц бір секундта бір амалды орындаумен сәйкес келеді) . Разрядтылық процессордың бір тактіде өзінің регистрінде қанша бит мәліметті қабылдай және өңдей алатындығын көрсетеді. Кэш-жады - бағдарлама кодын және мәліметтерді уақытша сақтауға арналған жылдам әрекет жасайтын жады.

процессор - бұл ДК-дің орталық блогы (ядросы) - негізгі микросхема;

математикалық сопроцессор - үтірі ауысып отыратын екілік сандармен орындалатын амалдарды жылдамдатуға арналған;

микропроцессорлық жиынтық (чипсет) - компьютердің ішкі құрылғыларының жұмысын басқаратын микросхемалар жиынтығы. Жүйелік тақтаның негізгі қызметтік мүмкіндіктерін анықтайды;

шиналар - компьютердің ішкі құрылғылары арасындағы сигналдармен алмасу орындалатын өткізгіштер жиынтығы;

жедел (оперативті) жады (жедел есте сақтау құрылғысы, ЖСҚ-ОЗУ) - мәліметтерді уақытша сақтау үшін арналған микросхемалар жиынтығы;

Жүйелік тақтада орналасады:

ТСҚ (ПЗУ) (тұрақты есте сақтау құрылғысы) - мәліметтерді ұзақ уақытқа дейін сақтау үшін арналған микросхема;

тактілік импульстер генераторы - жиілігі компьютердің тактілік жиілігін беретін электрлік символдардың тізбегін генерациялайды.

таймер - ағымдағы уақытты автоматты түрде түсіріп алуды қамтамасыз ететін, машина ішіндегі электрондық сағат.

слоттар (Slot) - қосымша құрылғыларды (видео-, дыбыстық карта, ішкі модем, желілік адаптер) қосатын құрылғылар.

сокет (Socket) - микросхема орнатылатын ұяшықтан тұрады.

сыртқы құрылғылар контроллері;

Желілік карта компьютерді компьютерлер желісіне қосуға мүмкіндік береді.

Желілік картаның бірнеше түрі бар. Ethernet, token ring және сымсыз желілерге қатынас құруға арналған тақшалар, ең танымалылары - Ethernet және сымсыз желілер.

Желілік карта