Қазақ облыстары автономиясын құру

Презентация қосу

Алаш Орда үкіметі

Орындаған:Сүлейменова Нұрсұлу 101
топ тарихшы
«Алаш» партиясы
Атауы: АЛАШ

Құрылды: 1917 жыл 21-26
шілде
Идеологиясы Либерализм,
: антикоммунизм

Орталығы: Семей

Баспасы: “Қазақ” газеті
“Айқап” журналы

Таратылды: 1920 жылы 9-
наурыз
Әлеуметтік Капиталистңк даму
негізі: жолына бағыт алған
зиялылар
Қазақхалқын отарлық
Мақсаты: езгіден азат ету;
Автономиялық ұлттық
мемлекет құру

Бағыты: Эволюциялық-
конституциялық жол

Жетекшісі: Әлихан Бөкейханов

А.Байтұрсынов,
Мүшелері: М.Дулатов,
Ш.Құдайбердиев,
М.Тынышпаев,
Ғ.Қарашев,
С.Торайғыров,
Ә.Ермеков
1917 жылы сәуірде Қазақтардың Жетісудағы
облыстық съезі болды. Онда қаралған мәселелер:

Халықты азық-түлікпен жабдықтау;
Өзін-өзі басқару;
Сот ісі;
Салық салу;
Білім беру және ағарту ісі;
Аграрлық мәселе;
Босқындарды Қытайдан қайтару;
Қазақ-орыс қатынасын реттеу.
1917 жылы 27 сәуір-7 мамыр аралығында
қазақтардың Семей облыстық съезі
болды.Онда қаралған мәселелер:

Автономия құру;
Ресейдегі ұлыстардың еркіндігі, теңдігі және
ерекшеліктеріне сәйкес қайта құру
мүмкіндігінберу;
Дала генерал-губернаторлығы және приставтар,
урядниктерді тарату.
1917 жылы 21-26 шілдеде Орынборда
жалпықазақ съезі өтті. Онда қаралған
мәселелер.

Мемлекеттік басқару;
Қазақ облыстары автономиясын құру;
Жер мәселесі;
Халық милициясын құру;
Білім беру;
Сот ісі;
Дін мәселесі;
“Алаш” саяси партиясын құрып, оның
бағдарламасын жасау;
Жетісудың ашыққан халқына көмек
ұйымдастыру;
Құрылтай жиналысын шақыру;
Ақмола облысынан:
1) Айдархан Тұрлыбаев; 6) Рақымжан Дүйсенбаев;
2) Асылбек Сейітов; 7) Мағжан Жұмабаев;
3) Ережеп Айтбаев; 8) Сұлтан-Махмұд Абылаев;
4) Сейілбек Жанайдаров; 9) Садық Мешелбаев;
5) Жұмағали Тілеулин; 10) Салмақбай Күсемісов.

Орал облысынан: Торғай облысынан:
1) Халел Досмұхамедов; 1) Ахмет Байтұрсынов;
2) Жаһанша Досмұхамедов; 2) Міржақып Дулатов;
3) Нұрғали Бимағамбетов; 3) Ахмет Бірімжанов;
4) Сәлімгерей Қаратілеуов; 4) Есенғали Тұрмағамбетов;
5) Ғабдолла Әлімбеков; 5) Әлжан Оразов;
6) Ғабидолла Бердібаев; 6) Тел Жаманмұрынов;
7) Ғүмар Есенғүлов. 7) Сейітәзім Кәдірбаев.

Семей облысынан:
1) Григорий Николаевич Потанин;
2) Әлихан Бөкейханов;
3) Әлімхан Ермеков;
4) Халел Ғаббасов;
5) Мұкыш Поштаев.
Жетісу облысынан:
1) Мұхамеджан Тынышбаев;
2) Ибраһим Жайнақов;
3) Ғабулкәрім Сыдыков;
4) Отыншы Әлжанов;
5) Базарбай Мәметов;

Фергана облысынан: Сырдария облысынан:
1) Қыңыркожа Хашеков; 1) Мұстафа Шоқаев;
2) Ғабдулрахман Оразаев; 2) Санжар Аспандияров;
3) Жәмшид Кәрібеков; 3) Әзімхан Кенесарин;
4) Ерғұлай Ағабаев; 4) Садық Өтегенов;
5) Серікбай Акаев; 5) Әлмұхамет Көтібаров;
6) Вадим Шабкин; 6) Хұсаин Ибраһимов;
7) Әлімхан Төре 7) Дуалқарнин;
8) Ибраһим Қасымов

Амудария бөлімінен:
1) Мұстафа Шоқаев;
2) Ғабдуләсім Мәмбиев;
3) Ғайсы Қашқымбаев.
1917 жылдың 21 қараша күні «Қазақ» газетінде жарияланған Алаш
партиясы бағдарламасының 10 бөлімдік жобасы

“Алаш” партиясы – әділдікке жақ, нашарларға жолдас,
жәбірлерге жау;
Дінді мемлекеттен бөлектеу;
Сот ісін қазақ тілінде жүргізу;
Әскери қызметті өз жерінде атқару;
Жұмысшыларды заңмен қорғау.
Оқудың жалпыға бірдей және ақысыз болуы;
Жиналыс, сөз, баспасөз еркіндігі;
Жерді алдымен жергілікті халыққа беру.
9- ТАРАУ. «Ғылым-білім үйрету» жөнінде

оқу ордаларының есігі кімге де болса ашық, ақысыз болуы;
жұртқа жалпы оқу жайлы; бастауыш мектептер ана
тілінде оқылады;
қазақ өз тілінде орта мектеп, университет ашуға;
оқу жолы өз алдына автономия түрінде болуы;
үкімет оқу ісіне кіріспеуі;
мұғалімдер-профессорлар өзара сайлаумен қойылуы;
ел ішінде кітапханалар ашылу туралы айтылады.
газет шығаруға, кітап бастыруға еркіншілік.
1917 жылғы 5-13 желтоқсанда
Орынбор қаласында ІІ жалпықазақ
съезі өтті. Съездегі қаралған аса
маңызды мәселелер:

1. Қазақ-қырғыз автономиясы;
2. Милиция құру;
3. Ұлт кеңесі;
4. Оқу мәселесі.
Съезд бірауыздан мынадай қарар
қабылдады:

I.
II. Егер III.Түркістан
Алашорданың
Түркістан қазақтары IV.Түркістан
Жалпықазақты
қазақтары Алаш қазақтары
қ халық кеңесі
Алаш автономиясын Алаш
өзі құрылған
автономиясын а бір ай автономиясы
күннен бастап
а бір ай мерзімінде на бір ай
бір ай мерзім
мерзімде қосылмай, ішінде
ішінде
қосылмаса, Алашорда қосылған
Түркістан
Алашорданың автономия жағдайда
өлкесінің
халық кеңесі жарияламаға Алашорданы
барлық
қалған қазақ н жағдайда ң халық
қазақтарын
облыстарының әрбір кеңесіне
Алаш
бөрі атынан облыстың бірінші
автономиясын
ресми түрде халқына өз мүмкіндік
а қосу
автономия калауы болғанда
мүмкіндігін
жариялауға бойынша Алаш
анықтауға
міндеттенеді. әрекет етуге автономиясы
міндеттенеді.
рұқсат етіледі. н
жариялауға
құқық
АЛАШ ЗИЯЛЫЛАРЫ: ӘЛИХАН БӨКЕЙХАНОВ,
АХМЕТ БАЙТҰРСЫНОВ,МІРЖАҚЫП ДУЛАТОВ
ӘЛИХАН БӨКЕЙХАНОВ
(1866—1937)
• 1905 жылдан бастап Ресей конституциялық-демократиялық партиясының (кадеттер)
мүшесі
• 1905 жылы Әлихан Бөкейханов Семей облысы қазақтарының атынан 1-ші Мемлекеттік
думаға депутат болып сайланды

• 1906 жылы Омбыдан шығатын кадеттік «Голос степи», «Омич» және «Иртыш»
газеттерінде, 1908 жылы Санкт-Петерборда жарық көрген меньшевиктік
«Товарищ», кадеттік «Речь», «Слово» гәзеттерінде редакторлық қызмет атқарды.

• 1909-17 жж. «Дон егіншілік банкі» бөлімшесінде жұмыс істеді.
• 1911-14 «Қазақ» гәзетін ұйымдастыруда және оның жалпы ұлттық деңгейге
көтерілуіне зор еңбек сіңірді.

• Әлихан қазақ тарихындағы тұңғыш саяси ұйым Алаш партиясын ұйымдастыруға
кіріседі. Артынша,1917 ж. желтоқсанында бүкіл қазақтардың құрылтайында Алаш
аутономиясы жарияланып, Ә. Бөкейханов сол алғашқы Қазақ республикасының тұңғыш
төрағасы (президенті) болып сайланады.

• 1919 жылы большевиктер өкіметінің бұрынғы алашордашыларға жасаған кешірімнен
кейін Ә. Бөкейханов қалған өмірін ғылыми зерттеушілікке арнады.
АХМЕТ БАЙТҰРСЫНОВ
(1872-1937)
• 1895—1909 ж. Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы уездеріндегі мектептер мен орыс-қазақ
училищелерінде мұғалімдік қызмет атқарады
• 1909 ж. патша үкіметінің саясатына наразылық білдіргені үшін Семей түрмесіне
жабылып, 1910 ж. жер аударылды

• 1912 ж. Оқу құралы. Қазақша алифбасы Орынборда жарық көреді
• 1913 ж. Орынборда «Қазақ» газетін ұйымдастырып, 1917 жылдың аяғына дейін оның
редакторы болды. Патша үкіметі құлатылғаннан кейін ұлт-азаттық қозғалыс күшейеді

• 1918-19 жж. Алаш Орда қатарында болады
• 1919 ж. маусымның 24 Қазақ өлкесін басқаратын Әскери-революциялық комитеттің
мүшелігіне тағайындалады

• 1922-25 жж. Қазақстан Халық ағарту комиссариаты жанындағы ғылыми-әдеби
комиссияның төрағасы, Халық ағарту комиссары, Бүкілресейлік ОАК-ның, ҚР ОАК-нің
мүшесі, Түркістан Компартиясы ОК-нің органы «Ақ жол» газетінде қызметкер
• 1925-29 ж. Қазақ халық ағарту институтында (Ташкент) және ҚазПИ-де оқытушы болды

• 1929 ж. маусымында қамауға алынып өзі Архангельск облысына жер аударылған, ал жұбайы
мен қызы Томскіге жіберілген
• 1937 ж. тамыз айында Ахмет Байтұрсынұлы тағы да қамауға алынған, алты айдан
соң, желтоқсанның 8 «халық жауы» есебінде атылған.
МІРЖАҚЫП ДУЛАТОВ
(1885—1935)
• 1902-1911 жылдары Торғайда, Қызылжарда мұғалім
• 1911-1918 жылдары «Айқап» журналында , « Қазақ » газетінде
қызметкер

• 1917-1918 жылдары «Алаш» партиясын, Алаш автономиясын,
Алашорда үкіметін құрушылардың бірі болып, Қазақ мемлекетін
құру ісіне белсене атсалысты

• 1920-1928 жылдары « Ақжол » газетінде ( Ташкент қаласында )
редактор, Семейде сот қызметкері, Орынбор қазақ ағарту
институтында оқытушы, Қазақ мемлекет баспасында саяси
редактор, «Еңбекші қазақ» газетінде жауапты хатшының
көмекшісі

• 1928 жылы желтоқсанда репрессияға ұшырып, 1935 жылы айдауда
жүріп қайтыс болды
• 1988 жылы 4 қарашада ақталды

Ұқсас жұмыстар

Түркістан автономиясы

Алаш қозғалысы, ұлт зиялылары

Алаш автономиясымен мен Қоқан автономиясының құрылуы және қызметтері

Қазан төңкерісі және Қазақстанның саяси өмірі

Алаш және Түркістан автономиясы

Қазақ автономиясы

Алаш қозғалысы және ІІ жалпықазақ съезі

Алаш және қазақ халқының дамуы

Ресей империясының қоныстандыру саясаты

Қазақстанда кеңес өкіметі орнауының ерекшелігі

Пәндер