Көкке қараған бидай

Презентация қосу

Бөлім тақырыбы: Адамгершілік – асыл қасиет
Сабақтың тақырыбы: Ахмет Байтұрсынұлы
«Егіннің бастары» мысалы
Оқу мақсаттары: 5Т/Ж1. Әдеби шығарманың жанрына сай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау

Сабақ мақсаты:
Шығарма мазмұнын түсінеді;
Шығарманың фабуласы мен сюжеттік дамуын

сипаттайды;
Тұжырым жасайды.
БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ:

Шығарманы құрылысына талдайды;
Шығарма құрылысына талдай отырып,

сюжеттік дамуын сипаттайды.
МЫСАЛ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ БЕРУ

Орыстың тәржіма еттім мысалдарын,
Әзірге қолдан келген осы бәрім.
Қанағат азға деген, жоққа сабыр,
Қомсынып қоңырайма, құрбыларым.
- Мысалдар аңдар, құстар , хайуанаттар, өсімдіктер іс-әрекеті
мінезі арқылы адам бойындағы мінді, кемшілікті
тұспалдап, әжуа күлкі етеді.
- Мысалдар өлеңмен де, қарасөзбен де жазылады. Осындай
шағын көлемді, оқиғалы, адамға сабақ болатын тағылымдық
шығарманы мысал дейді.
Орыс ақыны И.А.Крыловтың мысалдарын Абайдан соң
А.Байтұрсынұлы да аударып, «Қырық мысал» деген атпен
1909 жылы Петербургте кітап етіп шығарған.
1-тапсырма
«Зерделеп оқу» әдісі арқылы шығарма фабуласына сәйкес шығарма
мазмұнын меңгеру

Дескрипторы:
Өлеңді оқиды;
Мазмұнын меңгереді;
Түртіп алу арқылы өлеңдегі ақпаратты жазады.
Бір адам жас баласын жанына алды, Өзіне өзгелерді теңгермейтін,
Екеуі сайран етіп кетіп қалды. Соншама бұл бидайдың дәні көп пе?»
Қыдырып әрлі-берлі жүрді дағы,
Егінші егін еккен жерге барды. «Айтайын мұның мәнін, балам, саған,
Шырағым, түрін көріп таңданба оған.
Аралап әр егінді қарап жүрді, Өзгесі төмен қарап бүгілгенде,
Кез еді пісіп болған егін түрлі. Ойлама кем екен деп бәрі сонан».
Бастарын дәнге толған төмен салып,
Бидайлар бейне тағзым етіп тұрды. Және де әкесі айтты баласына:
«Сұқтанба құр сорайған қарасына.
Жалғыз-ақ бір бидай тұр көкке қарап, Құдайым өзгесіне дән бергенде,
Бейне бір жалғыз өзін көпке балап. Бұл бидай дәнсіз қапты арасында.
Баланың сол бидайға көзі түсіп,
Білмекке кетті көңіл жөнін сұрап: Бидайлар басы толық иіліп тұр,
Дән берген қожасына сыйынып тұр.
«Құбылып бидайлар тұр басын салып, Басында бұл бидайдың дәні болмай,
Жіберген мырза Құдай нұрға қанып. Кекірейіп, көкке қарап, бүлініп тұр.
«Әй, әке, мұның мәнін түсіндірші,
Бір іске тұрмын өзім қайран қалып. «Елде көп бұл бидайдай адам, - дейді,
Тәкаппар, оны халық, жаман, - дейді.
Бұл Бидай көтеріп тұр басын көкке, -Қалпы емес тәкаппарлық данышпанның,
Қарайды шекірейіп өзі көпке. Тұтынба бұл мінезді, балам», - дейді.
АНЫҚТАМА БҰРЫШЫ:
Фабула дегеніміз – көркем шығармада суреттелген
оқиғаны рет-ретімен жүйелеу, мазмұндау, әңгімелеу
Сұрақ- жауап

1-сұрақ: Өлеңде кімдер туралы айтылады?
Әкесі, баласы, бидайлар
2-сұрақ: Бала әкесіне қандай сұрақ қойды?
Бұл бидай неге басқалардан ерекше басын көкке көтеріп тұр?
3-сұрақ: Әкесі қандай жауап берді?
Бұл бидайдың дәні болмай, кекірейіп, көкке қарап, бүлініп тұр.
4-сұрақ: Саған қандай бидай ұнады? Неге?
Маған дәнін қожасына беріп, иіліп тұрған бидайлар ұнайды, себебі ол тәкаппар емес.
2-тапсырма
«Оқиға тауы» әдісі арқылы өлеңге сюжеттік-композициялық талдау

жасау

Дескриптор:
Сюжеттік дамуға сәйкес оқиғаның басталуы, дамуы, шиеленісуі,

шарықтау шегі, шешімін баяндайды;
Анықтама бұрышы:
Сюжет дегеніміз – өзара жалғасқан оқиғалар тізбегі,

біртұтас желісі.
Сюжеттің жүйелі тұтастығы да, жекелеген сәттері

де, яғни бастамасы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау
шегіне жетуі, шешімі немесе аяқталуы болады.
Ықтимал жауаптар:

Оқиғаның басталуы: Баласы мен әкесінің егіннің басына келуі
Оқиғаның дамуы: Бастары дәнге толған бидайлар
Оқиғаның шиеленісуі: Көкке қараған бидай
Оқиғаның шарықтау шегі: Баласының сұрағы
Оқиғаның шешімі: Әкесінің жауабы
«Төрт сөйлем» әдісі арқылы сабақты қорытындылайық.

Дескриптор:
- Берілген тақырып бойынша өз пікірін айтады;
- Мәтіннен дәлелдеме келтіреді;
- Мысал келтіреді;
- Сыни тұрғыда баға береді, өзіндік тұжырым жасайды.
Қосымша тапсырма

Егіннің бастары мысал өлеңінен үзінді жаттау.
(1-4 шумақ, 5-9 шумақ)

Сабақ аяқталды. Сау болыңдар!

Ұқсас жұмыстар

Мал азығын дайынду технологиясы

Бурабай тарихы

Заттың магниттік қасиеттері. Ақпараттың магниттік жазылуы

Өлеңнен үзіндіні жатқа оқу

Жидек жеміс

Тізбектегі ток күші

Пәндер