Карбонилді қосылыстардың формулалары

Презентация қосу

11-сынып Химия

Карбонильді
қосылыстардың құрылысы
және номенклатурасы
Сабақ мақсаттары:

• Альдегидтер мен кетондардың
функциональды топтарының
құрылысын білу;
• Альдегидтер мен кетондардың
құрылымдық формулаларын
құрастыру және оларды Теориялық
және қолданбалы химияның
халықаралық одағы (IUPAC) бойынша
атау.
Карбонилді қосылыстардың құрылысы

Молекуласында оксо- немесе карбонил тобы
бар қосылыстар альдегидтер және кетондар
деп аталады.
Егер карбонил тобы бір радикалмен және
сутекпен байланысса, ондай қосылыстарды
альдегидтер деп атайды. Альдегидтердің
жалпы формуласы:

Ескерту: құмырысқа альдегидінде
(формальдегид) карбонил тобы екі сутекпен
байланысқан.
Карбонилді қосылыстардың құрылысы

Карбонил тобы екі бірдей немесе әр түрлі
радикалдармен байланысқан қосылыстарды
кетондар деп атайды. Олардың жалпы
формуласы:

Карбонил тобы байланысқан радикалдардың
өзгешеліктеріне қарай альдегидтер мен
кетондар қаныққан, қанықпаған, цикілді
және ароматты болып бөлінеді.
Карбонилді қосылыстардың байланыс
ерекшелігі
Карбонил тобындағы көміртек атомы
гибридтенеді. 3 байланыс бір жазықтықта
жатады. Көміртек атомының гибридтенбеген 2p
орбитальі жазықтыққа 90 бұрыш жасап
перпендикулияр орналасады, ол оттегінің 2p
орбитальімен жазықтықтың екі жағынан
бүйірлері арқылы қиылысып, әлсіз байланыс
түзеді.

Оттегі атомының электртерістілігі көміртек
атомынан үлкен болғандықтан, байланыстың
полярлылығы оттек атомына бағытталады.
Карбонилді қосылыстардың формулалары
Карбонильд Альдегид Кетон
і
қосылыстар
Молекулал
ық Ескерту: формальдегидтің молекулалық
формуласы формуласы CHO түрінде жазылу керек.
Егер, COH түрінде жазылса спирттерге
жатады.
Құрылыс немесе немесе
формуласы

Дисплей
формуласы

Склед
формуласы
Қаныққан карбонилді қосылыстардың
номенклатурасы мен изомериясы

Тривиальды номенклатура бойынша
альдегидтер өздері тотыққанда түзілетін
қышқылдардың атымен аталады. Мысалы,

Жүйелік номенклатура бойынша қаныққан
көмірсутектердің атына –аль деген қосымша
қосылып аталады. Нөмірлеуді альдегид
тобынан бастайды. Мысалы,
Қаныққан карбонилді қосылыстардың
номенклатурасы мен изомериясы

Кетондарды атау үшін рационалдық және
жүйелік номенклатура қолданады.
Рационалдық номенклатура бойынша алдымен
карбонил тобымен байланысқан радикалды
атайды, содан кейін «кетон» деген сөзді
қосады. Жүйелік номенклатура бойынша
қаныққан көмірсутектің атына –он деген
жалғау қосып, карбонилдегі оттекпен
байланысқан көміртек атомының орнын
көрсетіп айтады. Нөмірлеу карбонил тобына
жақын жақтан басталады. Мысалы,
Қаныққан карбонилді қосылыстардың
номенклатурасы мен изомериясы

Альдегидтердің изомериясын көмірсутек
радикалдарының құрылымы анықтаса,
кетондардың изомериясын көмірсутек
радикалдарының құрылымы және карбонил
тобының орыны анықтайды. Мысалы,
Қанықпаған карбонилді қосылыстар

Егер карбонил тобы қанықпаған
радикалдармен байланысса, онда мұндай
альдегидтер мен кетондарды қанықпаған
деп атайды. Сонымен қатар қос байланыс
карбонил тобымен қатар болуыда мүмкін.
Мысалы,

Немесе арасында бір немесе бірнеше метил
топтары болып, қашық орналасуы мүмкін
Мысалы,
Қанықпаған карбонилді қосылыстар

Қанықпаған карбонилді қосылыстардың
маңызды өкілдері қосарланған альдегидтер
мен кетондар болып табылады. Оларға
акролеин және кротон қанықпаған
альдегидтері, сонымен бірге қанықпаған
кетондардан метилвинилкетон жатады.
Ароматты карбонилді қосылыстар

Егер альдегидтік тобы бензол сақинасымен
немесе бүйір тізбектегі көміртек атомымен
байланысса, ондай қосылыстар ароматты
альдегидтер деп аталады. Бірінші топтағы
альдегидтерге бензой альдегиді
(бензальдегид), ал екінші топқа
фенилсіркеальдегиді (фенилацетальдегид)
жатады.
Екі бензол сақинасы карбонил тобымен
байланысса ароматты кетондар, ал бір
радикал ароматты, екінші радикал
алифатты болса майлы ароматты кетондар
деп аталады.
Карбонилді қосылыстарды атау
OжаттығуларыCH3 O

CH2 CH 2 C CH CH 2 C
CH 3 CH 2 CH 2 H CH3 CH 2 CH 2 H

Гексанал 5-
ь метилгексаналь
O
O
C H
CH2 C
CH2 H

3- Циклогексанкарбальдеги
фенилпропональ д
Карбонилді қосылыстарды атау
O жаттығулары
C
3 H

4 6

Бензолкарбальдег
4-
ид/бензальдегид
гидроксобутаналь

2-метилбутаналь Бутаналь
Карбонилді қосылыстарды атау
O
жаттығулары O
CH3 C CH2
C CH2 CH2 CH CH3
CH3 CH2 CH3
CH2
CH3

Петанон-2
4-этилгексанон-3
немесе
метилпропилкето
н
O O

CH3 C CH3
CH CH3
CH2 CH2
CH3

Диэтилкето
3- н
изопропилциклопентанон
Карбонилді қосылыстарды атау
жаттығулары

3,3-
диметилгептанон-2
3,4-
диметилпентанон-2

3,4-
3-этилпентанон- диметилпентаналь
Карбонилді қосылыстарды атау
жаттығулары
Сабақ аяқталды!
Келесі
жүздескенше!

Ұқсас жұмыстар

Кетондар

Органикалық қосылыстардың жіктелуі

Альдегидтердің химиялық касиеттері

Негіздердің химиялық формулалары

Натрий оксиді

Этерификация реакциясында Гидролиздену реакциясы

Глюкозаға тән қасиеті

Негіздердің қышқылдармен әрекеттесуі

Моносахаридтердің құрылымындағы және химиялық қасиеттеріндегі ерекшеліктер

Элементтердің валенттілігін жазу

Пәндер