Орамжапырақты және пияз тұқымдас көкөністер

Презентация қосу

Орамжапырақты
Сабақтың және пияз
тақырыбы: тұқымдастарды
өңдеу.

Орамжапырақты және
пияз тұқымдастардың
Сабақтың турау формаларын
мақсаты: көрсету, үйрету.
Орамжапырақты және пияз тұқымдас
көкөністер
Қызыл қауданды Түсті орамжапырақ
Орамжапырақтар
Савойлық Брюссель Кольраби
ОРАМЖАПЫРАҚТАР
Орамжапырақтың химиялық
құрамы
• Белок
• Қант
• Минералды
заттар
• С витамині
• Азот
Химиялық құрамы
Аққауданды орамжапырақ Савой және брюссель
тағамдық құндылығы орамжапырағында азотты
құрамындағы қант, заттар 4,8% көп.Азотты
минералды заттар, заттардың жартысын ақуыздар
дәрумендер,ақуыз т.б. алады. Орамжапырақ
мөлшерімен анықталады. көкөністері В1,В2,В3,РР, Е фоли
қышқылы дәрумендердің көзі,
ол ағзаға холистериннің
мөлшерін төмендетуге ,қан аздық
ауруныңы алдын алуға ықпал
етеді.Асқазан жарасын, гастрит
ті емдейтін U дәрумені бар.
Қызыл қауданды Орамжапырақ көкөністердің
орамжапырақ түсі күлгін аурулары. Орамжапырақ
көбінесе сұр және ақ
қызыл түсімен ерекшеленеді.
шірікпен,тамырлы бактериозбен,
Құрамында қант 4,7% С нүктелі некрозбен
дәрумені -60% мг.Бұл зақымданады. Сонымен қатар
орамжапыраұ суыққа төзімді. өсу кезінде құрт және бітемен
Және жақсы сақталады. зақымданады.Сұр және ақ шірік
саңырауқұлақ әсерінен
Савой қатпарлы ашық жасыл
туындайды,нәтижесінде
түсті жапырақтары борпылдақ жапырақтар
қауданымен ерекшеленеді. шырыштанып,бетінде сұр
Бұл орамжапырақта азотты немесе ақ мамық пайда
заттар 3,3% және минералды болады.Нүктелі некроз кезінде
тұздар 1,6% көбірек. жапырақ бетінде сұр немесе
қара майда дақтар пайда
болады.
Пияз тұқымдастары
Пиязды көкөністер
• Пияз түрлері- басты пияз, • Пиязшығының құрамында
порей пиязы, шалот пиязы, 2,4-14% қант, 2-13,9%мг С
батун пиязы, сарымсақ дәрумені, 12-162% мг эфир
жатады. Пияз лалагүл майы, жапырағында 25-47,7%
мг С дәрумені және 1,3-5,9%
тұқымдасына жататын мг каротин бар.Құрамында
біржылдық немесе эфир майлары мен гликозидтер
көпжылдық шөптесін пиязды көкөністерге өткір дәм
өсімдік туысы.Жапырағы мен аромат береді,тәбетті ашып,
шырынды, іші қуыс. тағамның сіңімділігін
жоғарылатады.Құрамында
фитоцидтер
болғандықтан ,бакцеридтік
қасиетке ие.
Пияз баданасының
құрамында (сортына
қарай) 2,4 – 14% қант,
2 – 13,9 миллиграмм С
дәрумені, 18 % құрғақ
зат, 2% шамасында
белок, эфир майы,
жапырағында 25 – 47,7
миллиграмм С
дәрумені және 1,5, - 5,9 %
А провитамині болады
Орамжапырақты және пияз
тұқымдас көкөністерді
турау түрлері:

Сабанша
Квадратшалар
Бөлікшелер
Шабым (қиқым)
Сақина
Жартылай сақина
Текшеше
шабым немесе ұсақ текшеше
Сабанша.

Орамжапырақ
қауданының жартысын
бірнеше бөлікке
кесіп,сабанша ғып
ұсақтап
турайды.Бұқтыру
үшін,борщ(флоттық,сібі
рліктен
басқа),салат,орамжапыр
ақ котлетін дайындауға
пайдаланады
Бөлікшелер.

Орамжапырақтың ұсақ
қауданын ұзына бойына екі
бөлікке,содан сон радиусы
бойынша бірнеше бөлікке
кеседі.Оларды
пісіруге,бұқтырып
бөктіруге,алдын-ала пісіріп,
қуыруға пайдаланады.
Квадратшалар (шаршылар
немесе шашки).

Алдымен орамжапырақты
жолақтарға (таспаларға) 2-2,5
см етіп кесіп,кейін
көлденеңінен шаршыларға
турайды.Щи,флоттық және
сібірлік борщ,турам
ет,көкөніс көжесін,бұқтырып
көбейту үшін пайдаланады.
Шабым немесе ұсақ
текшешелер

Орамжапырақты алдын-ала
сабаншаға ұсақтап турайды да
қолмен не куттерде
шабады.Оларды тартымдар
дайындау үшін пайдаланады.
Гүл шоғын сақтай отырып
түсті орамжапырақтың
сабағын басының
тарамдалуынан төмен 1-1,5
см жерінен кесіп алады да
жасыл жапырақтарынан
арылтады. Басының
шіріген және қарайған
жерлерін үккішпен не
пышақпен тазалап, жуады.
Түсті орамжапырақтан
құрт табылған жағдайда
аздап тұздалған сумен
жуып алады.
Пияз тұқымдас көкөністер. Пиязды құрамында қант, эфир
майлары, фитоцидтердің болуымен бағалайды.
Шалқан басты пиязды сорттап, төменгі бөлігін, түбіршегі
мен мойнын кесіп алып тастайды, содан кейін құрғақ
қабыршағын түсіріп, салқын суда жуады. Ірі кәсіпорындарда
пиязды тазарту үшін арнайы сору шкафы орнатылады. Ол
эфир майларын сорып шығарады. Пиязды термиялық
әдіспен де тазартады. Онымен пиязды термоагрегатты 1200-
1300 С температурада күйдіреді де, жуғыш-тазартқыш
машинамен тазалап, қолмен толық тазартуды аяқтайды.
Пиязды термиялық өңдеудің алдына тақап турайды. Себебі
ол тез солып, эфир майлары тез ұшып кетеді. Пиязды
төмендегідей формаларда турайды.
Сақина. Басты пиязды
қалыңдығы 1-2 мм етіп
көлденең турайды да
сақиналарға бөледі. Кәуап
дайындауға, майы көп
пісіргіде қуыруға
пайдаланады.
Жартылай сақина
(сабанша). Пиязды білігі (осі)
бойымен екі жартыға не төрт
бөлікке кеседі. Кесілген бетін
төмен қаратып салып,
қалыңдығы 1-2 мм етіп
ұсақтап турайды. Көжелер,
тұздықтар, винегрет
дайындауға қолданады.
Бөлікшелер. Өңдеу кезінде
түбіршек бөлігін қалдыра
отырып турауға ұсақ
пиязшықтары
пайдаланады.Бұл жағдайда
турау формасын сақтау
қолайлы келеді. Пиязшықты
ұзынынан екіге кесіп,
радиусы бойымен 3-4 бөлікке
бөледі. Жас орамжапырақтан
жасалған щи, турам ет,
пештің қақпақты ыстық
қуысында пісірілетін сиыр
етін, «орысша» бүйрек
дайындайды.
Өте ұсақ (окрошка)
текшешелер.
Пиязды ұзына бойына екі
бөлікке кеседі.Қалыңдығы 1-
3 мм етіп жалпақтап турайды
да көлденеңінен
текшешелерге кеседі.Жарма
көжелер, харчо, тәуліктік
көже, турам ет дайындауға
пайдаланады.
Көк пияздан тамыршаларын
кесіп алып, солған,
сарғайған, шіріген
қауырсындарын түсіреді.Ақ
бөлігін тазартып, салқын
суда ұстайды және мол
сумен бірнеше рет жуып, ақ
бөлігін сумен шаяды.
1-тапсырма.

1. Келесі орамжапырақты көкөністерді өңдеудің технологиялық жүйелілігін
жалғастырыңыз:
ақ қауданды орамжапырақ : жоғарғы жапырақтарын алады →
түрлі-түсті орамжапырақ : сабағын бөліп алады →
2. Орамжапырақты тұздалған суға неге қояды?____________________________________
_______________________________________________________________________________
3. Келесі пияздық көкөністерді өңдеудің технологиялық жүйелілігін жалғастырыңыз:
Басты пияз: сұрыптайды → түбін кеседі →
Жасыл пияз: түптерін алады →
Сарымсақ: бас жақтарын және түбін кеседі →
2-тапсырма.Сұрақтарға жауап беру.

1.Орамжапырақты көкөністерді ата?
2. Орамжапырақтың химиялық құрамы туралы анықтама
беріңіз?
3.Орампарықтың қандай турау түрлері бар.атауларын ата?
4. Орамжапырақтан сабаншаны қалай
турайды,ұзындығы,қалыңдығы қанша?
5. Орамжапықтан шашки қанша см,не үшін пайдаланады?
6. Орамжапырақтан бөлікшені қалай турайды?
7.Орамжапырақтан ұсақ текшешелер немесе шабым ды не үшін
қолданады?
8. Пияздың турау түрлерін ата?
9.Пияздан сақина,жартылай сақинаның қалыңдығы неше, не
үшін қолданады?
10.Көк пияздың қанша турау түрі бар, аттарын ата, не үшін
қолданады?
Кесудің қарапайым түріндегі орамжапырақ пен пияздың турау түрлерінің
мөлшерлері мен аспаздық пайдалануын көрсетіп 1.1. кестені толтырыңыз.

Кесудің Көкөністер Мөлшерлері Аспаздық пайдалануы
қарапайым
түрі

Сабанша
(Салыстыр. Айырмашылығы
неде?)

Венн диаграммасы арқылы орамжапырақтың
сабанша мен шашки турау түрлерінің
айырмашылығы мен ұқсастығын салыстыр.
Венн диаграммасы арқылы пияздың сабанша
мен жарты сақина турау түрлерінің
айырмашылығы мен ұқсастығын салыстыр.
Семантикалық кесте бойынша
өз ойларын айтады
көкөністер сабанша шашки бөлікше Өте ұсақ
(окрошка)
текшешелер.

Аққауданды
орамжапырақ

Қызылқауданды
орамжапырақ
брокколи
савойлық
Түсті
гүлді
Басты пияз
Батун пиязы
Шалот пиязы
Көк пияз
«Жинақтау»
(Алынған ақпарат негізінде қорытынды жасау, жүйелеу)

«Топтастыру»
стратегиясы бойынша
«Орамжапырақ пен
пияздың турау
түрлері» туралы
ойларын жинақтайды.
«Жинақтау»
(Алынған ақпарат негізінде қорытынды жасау,
жүйелеу)

«Полиглот» ойыны. Білім алушылар бүгінгі сабақ бойынша
жаңа сөздерді үш тілде жазып беріңіздер?

Орамжапырақ түрлері-
Аққауданды орамжапырақ-
Қызылқауданды орамжапырақ-
Савойлық- гүлді- түсті-
Брюссельдік- кольраби-
Басты пияз- көк пияз сарымсақ-
дәрумендер- шабым- квадратша
Шалот пиязы- фитоцид-
6-тапсырма
«Еркін жауап» стратегиясы. Инсерт кестесі арқылы
тамыржемістілерді өңдеу, турау түрлері,аспаздық
пайдалануы туралы жинақтаңыз,
қорытындылаңыз?

Мен білемін Мен Мен үшін Сұрағым бар
білдім жаңалық

Ұқсас жұмыстар

Түйнек жемістілер

Ақ қауданды капутаны көшетсіз әдіспен өсіру

Тамыр түйнектілерді және балауса картопты сараптау

Күріштің гүлшоғыры

Сингапур асханасы

Маринадталған жемістер

Көкөністер

Көкөністердің жыныстық жолмен көбеюі

Шие - вишня

Орамжапырақ

Пәндер