Мемлекеттік орган құрылымы

Презентация қосу

Мемлекеттік басқарудың ұйымдасты
рушылық-функционалдық құрылым
ы
Мазмұны
Мемлекеттік орган мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымының
жүйе құрушы элементі ретінде. Мемлекеттік орган
сипаттамалары:функционалдық,құқықтық,ұйымдастырушылық.
Мемлекеттік органдардың мәртебелік белгілері. Мемлекеттік
басқарудың ұйымдық құрылымына әсер етуші факторлар.
Мемлекеттік органдарды әр түрлі негіздер бойынша
жіктеу:мемлекеттің функциялары,құзыреттер,іс-әрекеттердің
аумақтық масштабы.
Мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымын жасау. Ұйымдық
құрылымның қалыптасуы:сызықтық,функционалдық,сызықтық-
функционалдық,бағдарламалық-мақсаттық,матрицалық. Мемлекеттік
орган құрылымы. Мемлекеттік орган құрылымына қойылатын
талаптар:икемділік,жылдамдық,үнемділік.
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың ұйымдық
құрылымы.
Мемлекет қоғамның маңызды және күрделі саяси институты
ретінде өзінің нақты құрылымы және ішкі салаларды ұйымдастыр
ушылық қызметі бар. Мемлекеттік билікті ұйымдастыру, жалпы б
ұқара халықты басқару үлкен өнер. Осы жерде қоғамда мемлекет
тің арнайы тетіктері қалыптасады. Демек, мемлекеттің функциона
лдық қызметін атқаратын мемлекеттік аппарат – қоғамдағы саяси
билікті жүзеге асыруды қамтамасыз ететін мемлекеттің өзара бай
ланысты органдар жүйесінен тұрады.

Мемлекеттік аппарат дегеніміз – билік жүргізу және мемлек
еттің міндеттерін, функцияларын іс жүзіне асыру үшін кәсіби дай
ындық негізінде құрылған органдардың жүйесі, оның нышандары
: мемлекет қоғамды басқаратын және тек қана қызметпен шұғылд
анатын адамдардан тұрады; мемлекеттік аппарат мекеме мен орга
ндардың байланыс жүйесі; мемлекет органдарының қызметі ұйым
дастырушылық, материалдық және әкімшілік кепілдіктерімен қам
сыздандырлады; мемлекеттік аппарат азаматтардың заңды мүдде
лер мен құқықтарын қорғау үшін құрылады.
«Мемлекеттік басқару жүйесі» және «мемлекеттік басқару механи
змі» түсініктері өзара байланысты және ажырамас әрекетте болад
ы. Мемлекеттік басқару механизмі дегеніміз – қоғамдық жүйеге
бағытталған мемлекеттік билікті жүзеге асыру әдістері мен құралд
арының процесі ретінде мемлекеттік апппарат жүйесінің қызмет е
туі. Яғни, мемлекеттік механизм ұғымына – мемлекеттік билік, ме
млекеттік аппарат, мемлекеттік билікті жүзеге асыру құралдары м
ен әдістері ұғымдары кіреді. Мемлекеттік орган - мемлекеттік ап
параттың бір буыны. Ол – мемлекет атынан белгілі бір мемлекетті
к функцияны жүзеге асыруға бағытталады. Механизм мемлекеттік
басқарудың үш саласының өзара байланысын сипаттайды: ұйымда
стырушылық-құрылымдық (жүйесін), функционалдық (мазмұнын)
және қоғамдық жүйеге қатысты басқарудың өзі болып табылады.
Кез-келген мемлекеттік органның ұйымдастырыушылық құрылым
ы сол орган қызметінің мазмұнын оның қызметімен анықтайтынд
ығы белгілі.
Мемлекеттік аппаратқа қатысты да соны айтуға болады, яғн
и мемлекет механизмі түсінігімен қатар, теория және практика
жүзінде мемлекеттік аппарат түсінігі де кеңінен пайдаланылып
келеді. Мемлекет механизмінің құрылымы мемлекеттік орга
ндардан, мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардан және ме
млекеттік қызметкерлерден, ұйымдық қаржылардан, сондай-ақ
мемлекеттік қызметтерді қамтамасыз етуге қажет ықтиярсыз к
өндіру күштерінен тұрады. Мемлекеттік органдар өкіметтік қы
зметтерін жүзеге асырудың барысында өзара тығыз байланыст
ы болатындығын атап көрсеткен жөн. Мемлекеттік мекемелер
мен кәсіпорындардың биліктік өкілеттіліктері болмайды (әкім
шіліктерді қоспағанда). Олар экономика, білім беру, денсаулы
қ сақтау, мәдениет, ғылым, спорт, және т.б салаларда жалпы әл
еуметтік қызметтерді атқарады. Мемлекеттік қызметкерлер -
бұлар басқару ісімен арнайы түрде айналысатын айырықша то
п құрайтын санаттағы адамдар болып табылады. Мемлекеттік
қызметкерлердің құқықтық жағдайы арнайы заң арқылы ретте
лінеді.
Мемлекет механизмі мынандай органдардан тұрады

Заң шығарушы органдар. ҚР-да өкілетті органдар екіге бөлінеді

Жоғарғы өкілетті орган – Жергілікті өкілетті орган
парламент; Парламент - дар - облыстық, ауданд
бірден-бір заң шығараты ық, қалалық маслихатта
н орган р

Атқарушы орган

Қазақстанда жоғ Жергілікті атқар
ары атқарушы о ушы органдар -
рган - Үкімет әкімшіліктер

Сот органдары

Жергілікті сотта
Жоғарғы Сот Әскери соттар
р
Әлемнің бәсекеге қабілетті елу мемлекеттің қатарына кіру
контекстіндегі мемлекеттік билік дамуының қазіргі
концепциясының талаптарына жауап беруші, саяси-әкімшілік
және конституциялық реформаларды жүзеге асыру
қажеттілігін, Қазақстан дамуындағы негізгі басылымдарының
бірі ретінде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.
Назарбаев атап өтті. Қазақстан халқына жыл сайынғы
Жолдаудың, халықаралық тәжірибені ескере отырып, әкімшілік
реформаны қарқынды жүргізу, тоғызыншы мәселесінде «2007
жылы біз жүйелік демократиялық реформаларды жүзеге
асыруға кірісеміз. Біз корпаративтік басқару, нәтижелік,
айқындық пен қоғамға бақылауда болу қағидаларына
негізделген мемлекеттік басқарудың сапалы жаңа нұсқасын
құрудамыз. Біздің мақсатымыз - Үкіметтің модернизациясы,
жоғары кәсібилік мемлекеттік қызмет пен басқарудың тиімді
құрылымын қалыптастыру болып табылады».
Қазақстандағы демократиялық процестер мемлекет ерекше
ліктері мен азаматтардың менталитетін ескеру арқылы өз да
му жолына бағдарлануы керек, дегенмен, таңдалған бағытта
ғы әр қадам мұқият тексерілуі қажет. Өйткені, азаматтар ме
н Отан тағдыры туралы сөз қозғалып отыр, мұндағы кез кел
ген қате қымбат шығуы мүмкін».
Мемлекетік билік органдарын саяси-әкімшілік реформалауы
мемлекеттік қызметтің тиімділігін арттыру мақсатында іске
асырылады. Аталған жағдай мемлекеттік қызметтің ашықты
ғы, азаматтардың билік органдарына сенімділігі, белгілі бил
ік органдарының халыққа бұқаралық қызмет көрсету сапасы
н арттырмай мүмкін емес.
Ұйымдық құрылымдардың сызықтық- функционалдық үлгілері
фабрика- зауыттың өндіріс кезінде пайда болады және өндірісті
ң күрделенуі мен сыртқы ортаның “ұйымдық реакциясы” болд
ы. Өндірістің күрделенуі басқару қызметінің мамандануына әке
лді. Жалпы басқару қызметіне сәйкес (жоспарлау, бақылау) ма
манданған және еңбектің деңгейлес мамандануына сәйкес (бас
технолог, бас конструктор т.б) басшылар жауапты сызықтық ба
сшыларға қарағанда, функционалды басшылар тек өндіріс сала
сында немесе стратегиялық бизнес- бөлімшелерінде бақылайды
және тек бір ғана берілген функцияға жауапты болады.
Сызықтық бөлімшелер, әдеттегідей, негізгі өндіріс қызметін ат
қарады және функционалдық бөлімдері ресурстық негізде (кад
рлар, қаржы, шикізат, т.б) құрылады және осының нәтижесінде
негізгі бөлімшелердің қызметтерін қамтамасыз етеді
ХХ- ғасырдың – жартысында сызықтық- функционалдық құ
рылымдар біріккен ұйымдардың сатылы өсуін қамтамасыз етіп
, нәтижесінде олар алып корпорацияларға айналған болатын. Ұ
йымның өсуімен бірге ұйымдық құрылымның сызықтық үлгіле
рі өз кемшіліктерін таныта бастады.
Жалпы сызықтық- функционалдық құрылымдар қоғамның агра
рлық бағытына индустриалды және кейіннен күрделі техникал
ық өндірістерге көшу кезінде маңызды роль атқарады.
Соған сәйкес қазіргі мемлекеттік аппараттың қызметі мы
надай қағидалармен реттеледі: демократиялық – мемлеке
ттік аппарат халықтың мүддесін қорғап, соны іске асыруғ
а міндетті. Халықтың мемлекетті басқару процесіне қатыс
удың демократиялық жолдары, олардың сайлауға қатысу
ы, халықтың өкілдері мемлекеттік аппаратты құрады, азам
аттардың құқықтары мен бостандықтарына мемлекет кепі
лдік береді. Қазақстан Республикасының Конституциясын
ың 3 бабында «Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы –
халық. Халық билікті тікелей республикалық референдум
және еркін сайлау арқылы жүзеге асырады, сондай-ақ өз б
илігін жүзеге асыруды мемлекеттік органдарға береді»,-де
п атап көрсетілген Халық мемлекеттік органдардың қызм
еттері мен атқаратын функцияларын өкілетті және тікелей
демократияның тетіктері арқылы бақылай алады
Конституциялық - Қазақстан Республикасының Конституциясын
ың 14 бабында «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік ж
ағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына
, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты, немесе кез-келген
өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды
», - деп тең құқықтық идеясы өз шешімін тапқан. Яғни мемлекетт
ік органдарды қалыптастыруды және олардың құрамында барлық
халықтардың қызмет істеуіне тең құқықтың болуы.
Заңдылық – мемлекеттік басқарудың ең негізгі талаптарының бі
рі. Барлық мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдардың жә
не азаматтардың ҚР Конституциясын, оған сәйкес қабылданған б
арлық нормативтік құқықтық кесімдерді бұлжытпай орындаулар
ы қажет.
Адам және азамат құқықтарының тиімді қорғалуын мемлекет
тік органдардың, лауазымды адамдардың қамтамасыз етуі – ме
млекеттік лауазымды адамдары, қызметкерлері нормаларды жоға
ры этикалық дәрежеде орындауы қажет. Қазақстан Республикасы
халықаралық құқықтың негізгі қағидаларын мойындай отырып, а
дам құқығын қорғауды ең басты құндылықтар қатарына көтерді
Билікті бөлу – билік өзінің бөліну қағидасына сәйкес заң
шығарушы, атқарушы және сот билігі болып бөлінеді. Олар
бір-бірінің қызметтерін тежемелік және тепе-теңдік жүйе
арқылы бақылап отырады.
Кәсібилік – мемлекеттік органдар қызметіне тек ғана білікті
және басқару өнерін жетік меңгерген білімді мамандарды
тарту. Елімізге ісіне берілген, кәсіби даярланған, басшылық
шешім қабылдау аясында бәсекеге түсе алатын қазіргі
менеджерлерден тұратын мемлекеттік аппарат қажет..
Мемлекет аппаратының ішкі құрылысы – қатаң тәртіпті,
қабылданған шешімдерінің орындалуы немесе орындалмауы
үшін қатаң жауап беруі. Халықтың мемлекеттік органдарға
және лауазымда адамдарға үлкен сеніммен қарайтындықтан,
қабылданған шешімдері үшін жауап берулері ең басты талап
болып табылады
Мәслихат – ол белгілі бір аумақ халқымен сайланатын орган
. Жергілікті өкілді орган (мәслихат) – облыстың (республикал
ық маңызы бар қаланың және астананың) немесе ауданның (о
блыстық маңызы бар қаланың) халқы сайлайтын, халықтың е
ркін білдіретін және Қазақстан Республикасының заңнамасын
а сәйкес оны іске асыру үшін қажетті шараларды айқындайты
н және олардың жүзеге асырылуын бақылайтын сайланбалы о
рган. 2001 жылдың 23 қаңтарында қабылданып, 2010 жылдың
8 сәуірінде өзгерістер мен толықтырулар енгізілген «Жергілік
ті мемлекеттік басқару туралы» Заңына сәйкес олардың құзы
реттеріне жататыны:
Тиісті аумақты дамыту жоспарларын, экономикалық және әле
уметтік бағдарламаларын, жергілікті бюджетті және олардың
атқарылуы туралы есептерді бекіту, соның ішінде қаладағы а
удан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық
(селолық) округ әкімдері іске асыратын (әрбір қаладағы аудан
, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (село
лық) округ бойынша жеке-жеке) бюджеттік бағдарламаларды
бекіту;
Жергілікті атқарушы орган (әкімдік) – облыст
ық (республикалық маңызы бар қаланың, астан
аның), ауданның (облыстық маңызы бар қаланы
ң) әкімі басқаратын, өз құзыреті шегінде тиісті
аумақта жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзе
ге асыратын алқалы атқарушы орган. Бұл Қазақ
стан Республикасының атқарушы органдарыны
ң бірыңғай жүйесіне кіреді, тиісті аумақтың мү
ддесімен және даму қажеттілігімен ұштастыра о
тырып, атқарушы биліктің жалпы мемлекеттік с
аясатын жүргізуді қамтамасыз етеді.
Әкім – Қазақстан Республикасының Президенті мен
Үкіметінің тиісті аумақтағы жергілікті атқарушы органды
(оны құрған жағдайда) басқаратын және өзіне сеніп
тапсырылған аумақта мемлекеттік саясаттың жүргізілуін,
бүкіл орталық атқарушы органдарының аумақтық
бөлімшелерінің келісімді жұмыс істеуін, тиісті бюджеттен
қаржыландыратын атқарушы органдардың қызметіне
басшылықты қамтамасыз ететін, Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік басқару
өкілеттігі берілген, тиісті аумақтың әлеуметтік-
экономикалық дамуының жай-күйіне жауапты өкілі. Ол,
әрине облыстарда, республикалық маңызы бар қалада және
астанада ірі лауазымды тұлға болып табылады, оны
Премьер-Министрдің ұсынуы бойынша Республика
Президенті қызметке тағайындайды және босатады.
Мемлекеттік басқару - бұл мемлекеттің қоғамдағы ұйымдас
тырушылық - реттеушілік және қызметтік функцияларын ор
ындау мақсатындағы заңдық, атқарушылық, соттық және ба
сқа да биліктік қызметтерін жүзеге асыруы болып табылады
.
Мемлекеттік басқару теориясының мазмұны- қоғамды басқ
ару институты ретіндегі мемлекеттің маңызды функциялары
н, оларды жүзеге асырудың заңдылықтары мен қағидаларын
оқып үйрену, басқарудың негізі ретіндегі мемлекеттік саясат
ты ғылыми негіздеу.
Мемлекеттік басқару теориясының пәні – қоғамды басқару
дың саяси құқықтық институты ретіндегі мемлекеттік билік
органдарының қызметін және қалыптасатын саяси құқықтық
, әлеуметтік қарым-қатынастарды талдау болып табылады

Ұқсас жұмыстар

Мемлекеттік орган мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымының жүйе құрушы элементі ретінде

Атқарушы органдардың қызметін қаржыландыру

СЕРТИФИКАТТАУ ЖҮЙЕЛЕРІ

Қазақстанның қаржы мониторингі

Мемлекет функцияларын жүзеге асырудың негізгі сипаты

ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Қорғаныс министрлігі

Құқықтық қатынастардың субъектілері

Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заң

Жапонияның сайлау жүйесі

Пәндер