Ыдыс аяқ


Slide 1

XVI-XYIII ғғ. Қазақ халқының материалдық мәдениеті (тұрғын үйі, киім-кешегі, ыдыс-аяғы, ұлттық тағамдары және т. б. )

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

Орындаған: Тлеубаева А. Х.

Бт-101

Тексерген: Хибина З. Н.

Ақтөбе, 2023

Slide 2

Мазмұны

Кіріспе

1. Киіз үй

1. 1 Ыдыс аяқ

1. 2 Ұлттық тағамдары

1. 3 Ұлттық киімдері

1. 4 Ұлттық музыкалық аспаптар

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Slide 3

Кіріспе

Жалпы мәдениетті шартты түрде екіге бөлеміз. Ол материалдық (заттай) және рухани мәдениет. Материалдық мәдениетке ұстап көруге болатын заттық дүниелерді жатқызсақ, рухани мәдениетке көзбен көріп ұстауға келмейтін рухани құндылықтарды жатқызамыз. Ұлттық материалдық мәдениетте оның дәстүрлі ерекшеліктері анық көрініс табады. Қазақтың дәстүрлі материалдық мәдениетінің ең бір көрнектісі де көнесі және үлкен бір жетістігі - киіз үй. Бүгінгі таңда киіз үйдің 2 мың жылдан астам тарихы бар екенін ғалымдар дәлелдеп отыр.

Slide 4

Киіз үй

Киіз үй - Орталық және Орта Азия халықтарының негізгі баспанасы; Орталық және Орта Азия халықтарының көшпелі тұрғын үйі.

Ол - көшпенділердің тез жығып, шапшаң тігуге, яғни көшіп-қонуға ыңғайлы үйі.

Көшпенділердің киіз үйі - тарихымыздағы ең алғашқы сәулеттік құрылыс. Киіз үйдің іші қыста жылы, жазда салқын. Сондықтан, шопандар да, туристер де пайдаланады. Киіз үй жер сілкінісінде де ыңғайлы, өйткені ол оңайлықпен бұзылмайды. Қазақстан жер сілкінісінен зардап шеккен елдерге шатырдың орнына киіз үйлер апарып жүрді.

Киіз үй -көктем, жаз және күз мезгілдерінде қоныстан қонысқа көшіп жүру жағдайына қолайлы құрама үй. Оның қабырғасы торлап көктелген керегеден тұрғызылады. Кереге әдетте екі түрлі болады.

Киіз үй кейінгі қола дәуір б. з. б. XII-IX пайда болып, тарихшылардың кейбір ой-пікірлерінше андрондық тұрақ үйлеріне ұқсастығы жақынрақ болғанды. Алайда андрондық үйлері бөренелі тектес лашық үй болған. Сондықтан бұл нұсқаны шындыққа жатқызуға болмайды. Киіз үй жуық шаменен алғанында кейінгі дәуір б. з. б. 8-5 ғасырларда пайда болуы мүмкін. Киіз үй ғұн дәуірінен белгілі. Кейбір ежелгі көшпенділердің мобильді тұрақ үйінің көрсетілімдерін жартасқа салынған суретте сақталып қалған.

Slide 5

.

Киіз үй атаулары :

Абылайша - Керегесіз, уықтан тігілген шағын киіз үй.

Ақ шаңқан үй - Сүттей ақ, аппақ киіз үй.

Ақтағыр - Екі қанатты, екі үзікпен жабылатын шағын киіз үй.

Жаппа - Керегесіз, киізбен жабылған баспана.

Жолым үй - Уыққа киіз жауып, уақытша тігілген шошақ үй.

Қара құрым үй - Киізінің тозығы жеткен, ескі үй.

Қара үй - Киіз үйді кейбір жерде қара үй деп атайды.

Қараша үй - Қоңыр түсті, жыртық, тесік, ескі үй.

Орда - Еңселі, салтанатты киіз үй.

Отау - Ұлға енші беріп, бөлек шығарған киіз үй.

Төңқайма - Бірнеше уықпен ғана көтерген киіз үй.

Ұраңқай - Уық тәрізді сидам ағаштардан басын түйістіріп тігілген киіз үй.

Киіз үй жиһаздары :

Абажа -Ас, тағам салуға, арналып жасалған сандықтың (кебеженің) үлкен түрі.

Абдыра - Киім - кешек, әр түрлі бұйымдар салатын үлкен сандық.

Ағаш төсек - Жату үшін пайдаланылатын үй жиһазы.

Адалбақан - Киім және тағы басқа үй мүліктерін ішуге арналған жиһаз.

Асадал - Тамақ пен ыдыс - аяқ сақтауға арналған үй жиһазы.

Бөгіре - Кішкене қол сандық (шай жабдықтары үшін) .

Жағылан - Былғарыдан істелген сандық.

Жозы - Жерге отырып, тамақ ішуге арналған аласа үстел.

Жүкаяқ - Жүк астына қоятын төрт аяқты бұйым.

Кебеже - Ас, тағам салуға арналып, ағаштан жасалған үлкен сандық.

Сандық - Әр түрлі бұйым салуға арналып, ағаштан не металдан жасалатын үй жиһазы.

Slide 6

Киіз үй жабдықтары :

Аяқбау- Көшер кезде уықтардың аяқ жағын буып байлайтын жіп.

Бақан - Киіз үй тіккенде, шаңырақ көтеруге, үзіктер мен түніктерді көтеріп жабуға керекті ашалы ағаш.

Бас арқан - Киіз үйді желден, дауылдан сақтау үшін, туырлықты бастыра, қазықтарға байлайтын ұзын арқан.

Басар - Қатты жел тұрғанда, киіз үйдің үстінен бастыра, қазықтарға байлайтын ұзын арқан.

Басқұр - Керегелердің бастарын тартып, үйді айналдыра байлайтын жалпақ бау.

Белбеу - Киіз үйдің туырлығын кереге бастыра тартатын ұзын арқан.

Белдеу - Туырлықты айналдыра буатын арқан.

Дөдеге - Сән үшін үзіктің шетіне айналдыра бастыратын өрнектелген киіз.

Жел арқан - Киіз үйдің жел жағына байлайтын арқан.

Жалбау - Дауылды жел болғанда, шаңырақты тартып, байлайтын бау.

Құр - Киіз үйдің керегелері менуықтарын және үзіктің ішкі жағын байлайтын ені 2-3 елідей тоқып немесе есіп жасалған жалпақтау бау.

Тегеріш - Киіз үй керегесі, уығын сыртынан қысып, айналдыра ұстайтын әрі сәндік қызметін атқаратын жалпақ бау.

Туырлық - Уықтың орта тұсынан керегенің үстін жабатын киіз.

Түндік - Киіз үйдің шаңырағын жабатын киіз.

Уыққап - Көшкенде, сынбас үшін, уықтардың екі басына кигізілетін киіз.

Үзік - Уықтың үстіне жабылатын киіз.

Отағасы міндетті түрде шаңырақты көтереді, отанасы мен абысын-ажындар, сіңілілер уықтарды қадайды, ал кішкентай балалар уықтың көзіне бау өткізеді. Әже-апалар мосы құрып, ошақ қойып, қазан асып, киіз үй жиһаздарын орналастырады. Киіз үй - отбасының берекесі.

Slide 7 Slide 8

Ыдыс аяқ

"Ыдысын көріп - асын іш, шешесін көріп - қызын ал» деген қазақ қағидасында өте зор пәлсапалық, тәрбиелілік және әлеуметтік терең ой жатыр. Демек, ұлт тұрмысы өмір салтында ас сақталатын ыдыс-аяқтарға да ерекше көңіл бөлінген. Оған жоғарыда айтылған екі ауыз мәтелдің өзі куә болып тұрған жоқ па? Ата-бабалар мен шеберлер асқа пайдаланатын ыдысты тек таза заттардан, яғни емен, қайың, арша, тағы басқа берік ағаштардан, жылқы, ешкі терілерінен, шойын, болат, алтын, күміс сияқты металлдардан ғана жасаған.

Қазан - Оның басқа ыдыстарға қарағанда қазақ өмірі мен мәдениетінде алатын орны мүлде жоғары. Өйткені ол күнделікті тіршілік құралы. Қазақ дастарханына түсетін тағамдардың барлығы да (қымыздан басқасы) алдымен осы қазаннан өтеді. Халық жай ғана қазан демей оны «қара қазан» деп қастерлеп айтады.

Қазан шойыннан жарты шар үлгісінде құйылады, ұстауға қолайлы төрт құлағы болады. Сыйымдылығына қарай көлемі әртүрлі болады. Ең үлкені он екі қарыс қара қазан немесе тай қазан дейді. Қазан басындағы ас пісіретін адамды (әйел, еркек) қазаншы дейді. Қазан кәдімгі үш бұтты ошаққа немесе жерошаққа асылады. Бетіне қақпақ жабылады. Отырықшы жерде арнайы қазандыққа орнатылады. Көшпелі елде қазан қирамас үшін оған қалың кенеп, киізден арнаулы қазанқап жасалады. Оттан көтеріп алғанда қол күймес үшін және күйе жұқпас үшін тұтқыш қолданады.

Slide 9

Ошақ - Қазан асуға арналған қасиетті тұрмыс құралдарының бірі. Оны қастерлеп «қазан-ошақ» деп киелі ыдысқа қосақтап айтады. Ошақсыз қазан асылмайды. Ошақтың үш түрі бар. Біріншісі - темір ошақ. Ол нақышталып, бедерленген шеңберден, қазан түбін алақанымен көтеріп тұратын қарғашадан және үш бұттан (аяқтан) тұрады. Иегіне шығыршық орнатады. Бұрын мұндай ошақтарға ат арқандаған. Екіншісі - жер ошақ, яғни жерден екі, үш, төрт бұрыштап қазады. Үшіншісі - тас ошақ. Оны көш, еру кездерінде тастан қалап жасай береді.

Саба - Қымыз құюға арналған, ел ішінде кең таралған кәделі ыдыстардың бірі. Ол жылқы терісінен жасалады. Сабаны жасау үшін теріні жидітіп түгін сыпырып, көкетін алып, тазартып илейді. Дайын теріні талдың қабығымен бояйды. Содан соң әркім өзіне қажетті сыйымдылық мөлшерінде (шамамен 100 литр) төрт бой етіп пішіп, түбін кең, аузын арлау етіп шуда жіппен тігеді. Жоғары байлау үшін саба аузына бау тағады. Осылайша саба дайын болғаннан кейін ішін жуып-шайып, айран құйып, бірнеше күн қояды.

Slide 10

Мес - Қымыз, шұбат, айран тағы басқа сусын құюға және сақтауға арналған тері ыдыс. Ол бітеу сойылған ешкі (серке) терісінен жасалады. Оны жасаудың жолы былай: терінің жүнін, шелін алып, илеген соң талдың қабығымен, қынамен бояйды және ыстайды. Ішіндегі сусынды кесе, аяққа құюға ыңғайлы болу үшін мес аузына асықты жіліктің екі басын кесіп өткізіп қояды. Мес - жолаушыларға, көшіп-қонушыларға, бақташыларға сусын құйып алып жүруге өте ыңғайлы ыдыс.

Торсық - Сусын құюға арналған тері ыдыстың местен кішірегін «торсық» деп атайды. Бұл да қымыз, айран сияқты сусын құюға, алып жүруге ыңғайлы ыдыс. Торсықтың мүйізторсық, өркешторсық, жанторсық деп аталатын бірнеше түрлері болады.

Slide 11

Бұлқыншақ - Бұл - сусын құюға арналған тері ыдыс. Оны жасау үшін жылқының сан терісін шашасына дейін бітеу сойып алады да саба әзірлегендей жолдардан өткізеді. Сан жағына сопақшалау етіп тері тігеді, ол пайдаланғанда астыңғы жағына келеді. Аузына ағаштан, тоздан тығын жасалады.

Бұлқыншақ - ердің қасына, кереге басына ілуге, жаяудың иығына асуға ыңғайлы ыдыс.

Астау - Жоғарыда айтылғандай қатты ағаштардан тұтас ойылып жасалады. Ол табақтай емес ұзыншалау, сопақ, екі жағынан ұстауға лайықталып ернеу қойылады. Бұл ыдыс қазіргі күндерде көп қолданылмайды. Сондықтан мұны музейден ғана көруге болады. Астаумен ерте кезде ет салып тартқан.

Slide 12

Зерен - Қымыз, шұбат құятын қадірлі ыдыс. Көлемі де, сырты да шараға ұқсас болады. Қатты ағаштан ойылып жасалады. Шұңғыл, жиегі қалың, бүйірі тіктеу келеді. Жиегінен, бүйірінен ойып, сәнді ою-өрнек жасалады. Орнықты болу үшін жалпақ, шығыңқы түбі болады.

Шара - Бұл - қымыз құюға арналған ыдыс. Кей жерлерде тегене деп те атайды. Қымызды дастарханға апарғанда сабадан осы шараға құйып апарады. Оның ішіне 10-15 литр қымыз сияды.

Slide 13

Тегене - Қымыз құюға арналған қадірлі ыдыстардың бірі. Қатты ағаштан жиегі тік әрі қалың шабылады. Ағаштың өзінен шеңбер, яғни құлақ шығарады. Кейде темір, жез құлақтар қағылады. Сүйекпен, күміспен безендірілген тегененің іші кең әрі шұңғылдау болады.

Табақ - ет салынып тартылатын ағаш ыдыс. Мұны емен, қайың сияқты кепкен қатты ағаштарды әуелі қайнатып алып шабады. Іші шұңғылдау, жалпақ ернеулі, жиекті, дөңгелек, ағашы қалыңдау болып келеді. Көлемі үлкен-кішілі болып жасала береді.

Аяқ - Ағаштан ойылып жасалатын ас құйылатын, сыйымдылығы 1 литрдей шұңғыл, дөңгелек ыдыс. Оның орнықты түбі, жиегі тік, жұқа болады. Көбінесе қымыз, шұбат құйылып, сыйлы кісілерге ұсынады. Сыртын оюлап түрлі-түсті сырмен сырлайды. Балаларға лайықталған шағын түрін тостаған дейді.

Slide 14

Ұлттық тағамдары

Бауырсақ - шай, қымыз, шұбат ішкенде дастарқанға салады. Бауырсақты жоғары немесе бірінші сортты бидай ұнынан пісіреді. Оны қамырды ашытып та ашытпай да дайындауға болады.

Салма - ұннан дайындалатын тамақ түрі. Салманың аты әр жерде әртүрлі: салма, кеспе, жайма, шелпек, нарын, үзбе т. б. Салманы сорпаға, не суға қатты етіп қамырдан дайындайды. Дәмді болуы үшін оның қамырына бір-екі жұмыртқа салған жөн. Қамырды оқтаумен жұқалап жайып, одан соң пышақпен жіңішкелеп кесіп, не болмаса қолмен үзіп, қайнап тұрған сорпаға пісіріледі.

Slide 15

Қаттама нан - нанның өте дәмді түрі. Май, жұмыртқа, сүт құйып, қатты етіп иленген қамырды жұқалап жайып, жайманың бетіне май жағады, оны оқтауға орап, пышақпен бірнеше етіп бөліп, әр бөлікті қайтадан жаяды. Бөлшектелген нан қазанда қыздырылған майға пісіріледі.

Таба нан - табаға пісірілген нан.

Slide 16

Тандыр нан - тандырға пісірген нан.

Талқан - қуырылған бидайдан, арпадан, жүгеріден ұнтақтап дайындалады. Ерте кезде талқан дайындаудың екі тәсілі болған. Бірі - қол диірменге тарту, екіншісі - келіге түю. Талқан аса дәмді әрі құнарлы тамақ. Оны майға, кілегейге, қаймаққа араластырып жеуге де, шайға салуға да болады.

Slide 17

Жент (қоспа) - қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын өте дәмді тағам. Жент былғау шеберлікті талап етеді. Ақталған тарыны келіге түйіп (немесе диірменге салып) ұнтақтайды. Оған құмшекер, ұнтақталған ірімшік салып араластырады. Содан соң, қазанға жылқының майын құйып ысытып, жаңағы араластырған тары мен ірімшікті салып, оттың болмашы табында араластырады. Жент майды бойына сіңірген соң, ыдысқа салынып, салқын жерге қойылады.

Айран - ұйытылған сүт. Оны қаймағы алынған сүттен де, қаймағы алынбаған сүттен де ұйытуға болады. Ол үшін сүтті 5-10 минут қайнатып, қанжылым қалыпқа түскенше суытады. Содан соң ұйытқы (ашытқы) қосып араластырады да, ыдысты жақсылап бүркеп тастайды. Ол 1-2 сағат аралығында ұйып болады. Ұйыған айран ашып кетпеуі үшін оны бетін ашып салқын жерге қояды. Айранды сусын ретінде, тағам ретінде де пайдалануға болады.

Slide 18

Қымыз - биенің сүтінен дайындалатын денсаулыққа шипалы әрі жұғымды сусын. Қымыз қазақ халқының ұлттық тағамдарының ішіндегі ең құрметті дастарқан дәмінің бірі. Сары қымыз дертке шипа, денеге күш. Қымыз негізінен жылқы терісінен тігіліп, әбден - тобылғы түтінінің ысы сіңген сабада не болмаса ағаш күбіде ашытылады. Қымыздың ашытқысы «Қор» деп аталады. Дәкеге түйген қорды сабаға не күбіге салып, оның үстіне бір шелектей жаңа сауған салқын саумалды құйып, ыдыстың сыртын жылылап орап тастайды. Қор езіліп саумалға тегіс тарағанда саумалдың дәмі қышқылданады. Сөйтіп, жаңа қор жасалады. Жаңа қордың үстіне салқындатылған (әйтпесе қымыз ірімтектініп кетеді) саумалды құйып, әр жолы саумал құйылған сайын піспекпен жарты сағаттай пісіп араластырып отырады.

Қаймақ - сиырдың, қойдың, ешкінің пісірілген сүтінің бетіне жиналатын маңызы (майлы құрамы) . Пісірілген сүтті бетін ашып салқын жерге қойса, сүт салқындаған сайын оның бетіне қабыршақтанып қаймақ жиналады. Қаймақ қалыңдығы сүттің құнарлығына (нәріне) байланысты. Сонымен бірге сүттің пісірілуіне де байланысты болады.

Slide 19

Құрт - малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақтауға арналған тағам. Сабаға сүтті жинап, сүт ашығаннан кейін піседі, сүт іркітке айланып, майы бетіне қалқып шығады. Майын бөлек алып тұздап қарынға салады да, іркітті қазанға суы сарқылғанша қайнатады. Құрт қайнап жатқан кезде қазанның түбін, ернеуін қырып, әлсін-әлсін араластырып отырады. Құрт қайнап, әбден қоюланған соң, қапқа құйып, керегенің басына немесе ашаға іліп, сары суын ағызады. Құрт қапта бір тәулік тұрған соң, суы әбден сарқылып, құрғайды. Бұдан кейін құртты қаптан алып, сықпалап бөліп, шиге, тақтаға қолмен сықпалап өреге жайып кептіреді. Содан кейін құртты кептіру үшін әр түрлі формаға келтіреді.

Сары май - сиырдың, қойдың, ешкінің сүтінен алынады. Сары май ірі қараның не серкенің терісінен тігілген саба, торсықта не болмаса ағаш күбіде дайындалады. Шикі сүттен ұйытатын айранды, қатықты, кейде іріген сүт пен шикі сүттің өзін сабаға не күбіге құйып, әбден толған кезде піседі. Іркітің пісуі жеткен кезде май ыдырап бөлек шығады. Бірден екі үш қабат мәрліге салып, бүктейді де қолмен сығымдап майды сүзеді. Сүзгіден тазарып шыққан майды суық суға салып, іркітінен арылтып, тоңазытады. Сонан кейін жайпақ ыдысқа салып, қолмен мытып, алақанмен шапалақтап суын шығарады. Содан кейін тұздап, ыдысқа салады.

Slide 20

Уыз - жаңа төлдеген малдың желініне жиналатын қою сүт. Уыз «сары уыз», «ақ уыз» деп екіге бөлінеді. Сары уыз әрі қою, әрі желім сияқты жабысқақ болады. Ақ уыздың өңі сары уызға қарағанда ақшыл, әрі сұйықтау келеді. Сары уызды төлдің өзіне емізіп, ақ уызды сауып алып пайдаланады.

Ірімшік - сиырдың, қойдың, ешкінің сүтінен қайнатып әзірленетін сүт тағамы. Ірімшік - ақ ірімшік, кызыл ірімшік деп екіге бөлінеді. Ақ ірімшікті дайындау үшін ыдысқа құйылған шикі сүттің үстіне азырақ айран құйып, сүтті ірітеді. Одан соң іріген сүтті отқа қойып қайнатады. Ірімшіктің сары суы бөлінген кезде оны шыптаға сүзеді. Ақ ірімшікке сары май, қаймақ, кілегей сияқты майлы тағамдарды қосса дәмді әрі құнарлы ас болады. Ақ ірімшікті шыптаға орап сүзіп алғаннан кейін жұқалап тіліп, өреге жайып кептіреді. Қызыл ірімшікті дайындағанда қазанға құйылған жылы сүтке мәйек немесе үлкен қойдың ұлтабарына уыз толтырып кептірген ұйытқы салып, сүттің бетін қымтап жауып қояды. Жарты сағат тұрғанда сүт ұйып дірілдеп тұрады. Содан кейін мәйекті сүттен алып, қазан астына от жағып қайнатады. Қайнай бере бауыр сияқты дірілдеп тұрған ұйыған сүтті «қылыш» деп аталатын арнаулы ағашпен шақпақтап тіледі. Ірімшіктің өңі біртіндеп қызара береді. Реңі қан қызыл түске еніп, сары суы қойылған кезде қазанды оттан түсіріп салқындатады да, одан соң шыптаға салып сүзеді. Сүзілген қызыл ірімшік бір-біріне жабыспай жеке-жеке бытырап тұрады. Қызыл ірімшікті де өреге жайып кептіреді. Оның аса жағымды өзіндік дәмі болады.

Slide 21

Қазақша ет (бесбармақ, бешбармақ) асқанда ең алдымен жіліктеп бұзылған етті адам санына қарай мөлшерлейді. Тойға немесе қонақ асыға көбінесе қой сойылады. Асуға дайындалған етті жуып-шайып тазалап, қазанға салады да, ет батып тұратындай етіп суық су құяды. Содан кейін қазанды қатты жанған отқа қойып, сарқылдатып қайнатады, бетіне шыққан қанды көбігін алып тастап, шамалап тұз, 1 бас пияз салып отын басады да, 1-1, 5 сағат ет әбден піскенше шымырлатып қайнатады. Ет әбден піскен соң табаққа сорпасынан бөлек қотарып алып, тартылған табақтың санына қарай мөлшерлеп тұздық әзірлейді.

Қазы - жылқы етінің кәделі мүшелердің бірі. Ол жылқының қабырғалары мен белдемелерінің етегіне жиналатын аса шұрайлы, майлы ет. Қазы жасау үшін екі бұғана қабырға, екі тілше қабырғадан басқа қабырғалар алынады. Қазыны ішекке тығады. Әр қос қабырғалардың ішкі жағындағы шеміршегін кесіп тастайды. Ішекке тығу үшін қабырғалардың арасын ажыратып тіліп, әр қабырғаға май мен етін тең етіп бөледі. Қазыны ішекке тығар алдында тұздап, 2-3 тәулік тұзын бойына сіңіріп қояды. Содан кейін 1-2 сағат суық суға салады. Содан кейін ішекке тығып, екі басын біріктіріп байлайды. Содан соң сырыққа немесе керілген жіпке 8-10 сағат іліп, жел қақтырады.

Slide 22

Қарта - жылқы етінің ең кәделі мүшелерінің бірі. Жылқы сойғанда ең алдымен қартаны ішіндегісінен босатып, айналдырады да, салқын суға жуып тазалайды. Қартаны дәміне келтіру үшін тұздайды, бұрыш сеуіп, пияз турап қосады. Бұдан соң ыстап сүрлеуге арналған қартаны бойына тұзын сіңіріп, салқын жерге (1-2 градус) 1-2 күн қояды. Қартаны 12-18 сағат бойы түтінге ыстайды. Содан кейін 12-15 градус температурада 2-3 күн сақтап кептіреді. Қартаны пісіру үшін салқын суға жуып, қазандағы жылы суға салып, отты баяулатып әбден піскенше 1, 5-2 сағат қайнатады. Қартаны асқан етке қосып береді.


Ұқсас жұмыстар
Қыз бала Қыз бала
Тыйым сөздердің түрлері
Тұлғаны қалыптастырудағы қазақтың ырым-тиымдарының алатын маңызы
Зертханалық шыны ыдыстарды дезинфекциялау
Қазақтың ырым тыйым сөздері
Бизнес жоспар Coffee House
Қолөнер мен кәсіптер
Сәндік қолданбалы өнер
СӨЗ ҚАЗЫНАСЫ
Тұрмыстық қолданыстағы сөздер
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz