Тұтыну және жинақтау

5 тақырып. Тұтыну және жинақтау

Табыс-шығын үлгісі алғышарттары.

Қолда бар табыс

2. Тұтыну және жинақтау. Тұтыну және жинақтау функциялары

3. Инвестиция және оның түрлері. Нақты және жоспарланған шығындар

4. Дж. М. Кейнс мультипликаторы

Мультипликатор әсері: мемлекттік шығындардың өсімі (G) жиынтық сұранысты Δ G көлемінен жоғары деңгейге өсуіне әкеледі.

Нақты жаңалық мультипликатор әсері деп аталады.

Тұтыну дегеніміз -материалдық тауарлар мен қызметтерге жұмсаушы табыстың бір бөлігі.

Тұтыну шығындары - болашақ дамуының көрсеткіші, яғни тұтынушылардың болашақтағы өзгерісімен байланысты іс-қимылы.

Оның бір бөлігі жинақталады, ал жинақтау дегеніміз табыстың жинақталушы бөлігі, ол тұтынуға жұмсалмайды.

Жинақтау (S) = табыс (Y) - тұтыну (C)

Тұтынушы сұранысы ол қолдағы бар табысқа байланысты (У-Т), егер ол жоғарыласа, онда тұтыну көлемі де өседі. С = С ( У- Т )

Тұтыну функциясы жоспарланған тұтыну шығындарымен анықталады және жеке қолдағы бар табыс көлемі де ескеріледі.

Егер өспелі тұтыну көлемі негізінде, табыс көлемінің өсімі зерттелсе, онда

тұтынудың шекті бейімділігі анықталады (МРС) .

МРС көлемі 0 ден 1-ге дейінгі ара-қашықтықта орналасады, ондағы барлық табыс 100 % -ға тең.

Яғни табыс 85 %

МРС = 0, 85, қалғаны 15 % шекті жинақтау бейімділігін көрсетеді МРS = 0, 15.

Тұтыну және жинақтау көлемдері

табыс көлеміне

байланысты.

S =f (s) - жинақтау функциясы C = f (c) - тұтыну функциясы Y = C+S - барлық табыс көлемі

Экономикада жинақтау мен тұтынудың орташа бейімділіктері қолданылады.

Тұтынудың орташа бейімділігі (APC) =

тұтыну (С) / табыс (У) x 100 %;

Жинақтаудың орташа бейімділігі (APS) = жинақтау (S) / табыс (У) х 100% ;

Тұтынудың шекті бейімділігі (МРС) = ΔС/Δ У х 100 %;

Жинақтаудың шекті бейімділігі (МРS) = ΔS / Δ У x 100 %;

ΔS -жинақтау өсімі

Δ У -табыс өсімі

ΔС -тұтыну өсімі.

MPC и MPS көлемдері табыс өсіміне байланысты, сондықтан олардың бір-бірімен байланыстары көрінеді.

MPC + MPS = 1

1- MPC =MPS

1 - MPS = MPC

MPS и MPC табыстан басқа факторлар да әсер етеді:

Баға деңгейі

Салық деңгейі

Байлық деңгейі

Инвестициялар түрлері : Тура инвестициялар; Портфельді инвестициялар ; Білімге жұмасалатын инвестициялар ;

Инвестиция көлемі мемлекеттің экономикалық дамуына үлкен әсерін тигізеді:

-Экономиканың құрылымдық өзгерісіне;

Кәсіпорындардың негізгі қорлары мен жаңа технологиялық өзгерістерге;

Ішкі жұмыссыздық мәселесіне;

Ішкі нарықты сапалы тауарлармен қамтамасыз етуге.

Дамыған елдерде уақытша салық түрінен босату кең тараған (толығымен немесе жартылай), яғни табыс салығынан босатуды салық каникулы деп атайды.

«Мультипликатор» ұғымын 1931 г. ағыл . экон. Р. Кан зерттеген.

Мультипликатор теориясы Дж. М. Кейнстің еңбегінде «Жалпы жұмыспен қамту теориясы, пайыз және ақша» қарастырылды.

Инвестиция мультипликаторы (М1) -

инвестиция өсімінің негізінде ұлттық табыстыңқанша көлемге көбеюін анықтаушы

коэффициент.

Например, сделаны дополнительные инвестиции в размере 6 тыс. тг. на покупку раб. силы. ПСП у нанятых работников равна 2/3, а ПСС- 1/3, т. е из каждой дополнительной единицы дохода 0, 75 потребляется, а 0, 25 сберегается. Тогда, из 6 тыс тг. нанятые работники истратят 4 тыс . тг (6 000х2/3) или 6000/3х2=4 000 тг. Эти деньги получают продавцы, у которых тоже ПСП равна 2/3, т. е. из полученных 4 тыс. тг. они предъявят спрос на товары и услуги на сумму 2666, 6 (4 000х 2/3) или 4000/3х2=2666, 6 тг

Эту сумму получат другие предприниматели, которые в свою очередь истратят 1777, 7 тг. (2666х2/3) или 2666/3х2=1777, 7 тг. и т. д. Видно, что инвестиции в 6 000 тг. вызвали цепную реакцию вторичных, третичных и т. д. Когда расходы прилизятся к нулю, то, сложив их все, получим: 6 000+4000+2666, 6+1777, 7+ …+ =18 000 тг.

Национальный доход равен 18 000 тг., а мультипликатор равен 3.

М1= 18 000 / 6 000 =3.