Аутизмнің алғашқы белгілері

С. Сейфуллин атындағы Қазақ Агротехникалық зерттеу Университеті

Биология, өсімдектерді қорғау және карантин кафедрасы

Аутизм

Орындаған: Арын Н., 21-12

Тексерген: Айкешов Б. М., PhD

Астана-2024

Кіріспе

Аутизм - ми дамуының бұзылуынан туындайтын және әлеуметтік өзара әрекеттесу мен қарым-қатынастың айқын және жан-жақты жетіспеушілігімен, сондай-ақ шектеулі мүдделермен және қайталанатын әрекеттермен сипатталатын ауытқу болып табылады.

Әлемдегі деректер: Аутизммен ауыратындардың саны 1-2%-ды құрайды.

Қысқаша фактілер: ер балаларда қыздарға қарағанда аутизм 4 есе жиі кездеседі.

Аутизмді ғылыми тұрғыдан сипаттау:

Аутизм - адамдағы нейроқалыпты бұзылыс, ол әлеуметтік қарым-қатынас пен коммуникацияның дамуына әсер етеді.

DSM-5 (психикалық аурулардың диагностикалық және статистикалық анықтамалығы) бойынша аутизмнің критерийлері:

Әлеуметтік өзара әрекеттесудің бұзылуы.

Шектелген және қайталанатын мінез-құлық үлгілері.

Аутизмнің пайда болу себептері

Себептер:

Генетикалық факторлар: Зерттеулер көрсеткендей, аутизм генетикалық мұраға негізделген. Бауырластар арасында аутизмнің кездесуі орташа алғанда 20-30%-ға жоғары.

Қоршаған ортаның әсері: Мысалы, жүктілік кезінде ананың денсаулығына әсер ететін факторлар (қоршаған ортаның ластануы, вирустар, дәрілік препараттар) .

Мидың дамуындағы өзгерістер: Мидың әртүрлі аймақтарының бір-бірімен байланысуындағы мәселелер.

Аутизмнің алғашқы белгілері

Негізгі белгілер:

Әлеуметтік өзара әрекеттесу: көз байланысын ұстамау, басқа адамдардың эмоцияларын түсінбеу, сөздік және сөзсіз қарым-қатынас жасауда қиындықтар.

Қайталанатын мінез-құлық: белгілі бір әрекеттерді жиі қайталау, күнделікті өмірде өзгерістерді қабылдамау, ерекше қызығушылықтар.

Ерте жастағы белгілер: Балалардың сөйлемеуі, басқа балалармен ойнауға қызығушылық танытпау

Диагностика

Диагностика процесі:

Бақылау және тесттер: баланың мінез-құлқын бақылау, арнайы тестілеу құралдары (ADOS - Аутизм диагностикасының бақылау тізімі) .

Мамандар: педиатрлар, нейропсихологтар, психиатрлар диагноз қояды.

Ерте диагностика: 2-3 жаста аутизмнің алғашқы белгілері байқалады.

Аутизм спектрінің түрлері

Аутизмнің бірнеше спектрлік формалары бар:

Классикалық аутизм: балалық шақтағы алғашқы белгілері анық байқалады.

Аспергер синдромы: тілдік дамуы қалыпты, бірақ әлеуметтік қарым-қатынаста және мінез-құлықта қиындықтар бар.

PDD-NOS (Первазивті дамудың спецификалық бұзылысы) : аутизмнің жеңіл белгілері бар, бірақ толыққанды аутизм диагностикасына сәйкес келмейді.

Аутизммен байланысты қиындықтар

Аутизммен ауыратын адамдардың өмір сүруінде кездесетін негізгі қиындықтар:

Әлеуметтік қарым-қатынас: басқа адамдармен қарым-қатынас орнату, достық қарым-қатынас құрудағы қиындықтар.

Коммуникация мәселелері: кейбіреулер мүлдем сөйлемейді немесе сөздік қор шектеулі.

Сенсорлық сезімталдық: кейбір адамдарда жарыққа, дыбысқа, дәмге ерекше сезімталдық байқалады.

Аутизмді емдеу және түзету әдістері

Терапия түрлері:

Қолданбалы мінез-құлық талдауы (ABA) : мінез-құлықты түзетуге бағытталған емдеу әдісі.

Сөйлеу және тіл терапиясы: сөйлеу дағдыларын дамытуға арналған терапия.

Физикалық терапия: моторлық дағдыларды дамытуға арналған терапия.

Сенсорлық терапия: сенсорлық сезімталдықты басқаруға бағытталған емдеу.

Аутизмді қолдаудың әлеуметтік аспектілері

Аутизммен өмір сүретін көптеген адамдар қоғамға маңызды үлес қосып келеді:

Темпл Грандин: аутизммен өмір сүретін әйгілі ғалым және зоолог. Ол өз тәжірибесін сипаттап, аутизмге арналған кітаптар жазды.

Стивен Шор: аутизм мәселелері бойынша кеңесші және профессор.

Қазіргі қоғамдағы аутизмнің орны

Инклюзия және тең құқықтар:

Аутизммен өмір сүретін адамдарға арналған инклюзивті бағдарламалар мен мектептер саны артып келеді.

Қоғамдық стереотиптер: қоғамдағы аутизмге қатысты қате түсініктерді жою жолдары.

Әдебиеттер

Griffiths, A. J. F., Wessler, S. R., Carroll, S. B., & Doebley, J. (2020) . Introduction to Genetic Analysis (12th ed. ) . W. H. Freeman and Company.

Kunz, B. A., & Glickman, B. W. (2018) . The Mechanisms of DNA Damage and Repair. Annual Review of Genetics, 52, 589-616.

Setlow, R. B. (2020) . Radiation and Environmental Mutagenesis. Advances in Genetics, 45, 151-195.

Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Балалардағы аутизм

Аутизммен ауыратын балалардың мінез - құлқындағы сөйлеу, тірек- қимыл дамуының ерекшелігі

Аутизмнің шығу тарихы

Ерте балалар аутизмі синдромы бар балалар психологиясы

Аутизм диагностикасы

Балалық шақ кезіндегі аутизм

Эмоциялық-ерік сферасының бұзылыстары

ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУДЫҢ ТЕЖЕЛУІНІҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ

Ережені жаттаймыз Өмірлерді сақтаймыз!!

Клиникалық өлім

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz