Аутизмнің алғашқы белгілері

Презентация қосу

С.Сейфуллин атындағы Қазақ Агротехникалық зерттеу Университеті
Биология,өсімдектерді қорғау және карантин кафедрасы

Аутизм

Орындаған: Арын Н., 21-12
Тексерген: Айкешов Б. М., PhD

Астана-2024
Кіріспе

Аутизм — ми дамуының бұзылуынан туындайтын және әлеуметтік өзара
әрекеттесу мен қарым-қатынастың айқын және жан-жақты жетіспеушілігімен,
сондай-ақ шектеулі мүдделермен және қайталанатын әрекеттермен
сипатталатын ауытқу болып табылады.
Әлемдегі деректер: Аутизммен ауыратындардың саны 1-2%-ды құрайды.
Қысқаша фактілер: ер балаларда қыздарға қарағанда аутизм 4 есе жиі
кездеседі.
Аутизмді ғылыми тұрғыдан сипаттау:
• Аутизм – адамдағы нейроқалыпты бұзылыс, ол әлеуметтік қарым-қатынас
пен коммуникацияның дамуына әсер етеді.
• DSM-5 (психикалық аурулардың диагностикалық және статистикалық
анықтамалығы) бойынша аутизмнің критерийлері:
• Әлеуметтік өзара әрекеттесудің бұзылуы.
• Шектелген және қайталанатын мінез-құлық үлгілері.
Аутизмнің пайда болу себептері

Себептер:
• Генетикалық факторлар: Зерттеулер көрсеткендей, аутизм генетикалық
мұраға негізделген. Бауырластар арасында аутизмнің кездесуі орташа
алғанда 20-30%-ға жоғары.
• Қоршаған ортаның әсері: Мысалы, жүктілік кезінде ананың денсаулығына
әсер ететін факторлар (қоршаған ортаның ластануы, вирустар, дәрілік
препараттар).
• Мидың дамуындағы өзгерістер: Мидың әртүрлі аймақтарының бір-бірімен
байланысуындағы мәселелер.
Аутизмнің алғашқы белгілері

Негізгі белгілер:
• Әлеуметтік өзара әрекеттесу: көз байланысын ұстамау, басқа адамдардың
эмоцияларын түсінбеу, сөздік және сөзсіз қарым-қатынас жасауда
қиындықтар.
• Қайталанатын мінез-құлық: белгілі бір әрекеттерді жиі қайталау, күнделікті
өмірде өзгерістерді қабылдамау, ерекше қызығушылықтар.
• Ерте жастағы белгілер: Балалардың сөйлемеуі, басқа балалармен ойнауға
қызығушылық танытпау
Диагностика

Диагностика процесі:
• Бақылау және тесттер: баланың мінез-құлқын бақылау, арнайы тестілеу
құралдары (ADOS – Аутизм диагностикасының бақылау тізімі).
• Мамандар: педиатрлар, нейропсихологтар, психиатрлар диагноз қояды.
• Ерте диагностика: 2-3 жаста аутизмнің алғашқы белгілері байқалады.
Аутизм спектрінің түрлері

Аутизмнің бірнеше спектрлік формалары бар:
• Классикалық аутизм: балалық шақтағы алғашқы белгілері анық байқалады.
• Аспергер синдромы: тілдік дамуы қалыпты, бірақ әлеуметтік қарым-
қатынаста және мінез-құлықта қиындықтар бар.
• PDD-NOS (Первазивті дамудың спецификалық бұзылысы): аутизмнің жеңіл
белгілері бар, бірақ толыққанды аутизм диагностикасына сәйкес келмейді.
Аутизммен байланысты қиындықтар

Аутизммен ауыратын адамдардың өмір сүруінде кездесетін негізгі
қиындықтар:
• Әлеуметтік қарым-қатынас: басқа адамдармен қарым-қатынас орнату, достық
қарым-қатынас құрудағы қиындықтар.
• Коммуникация мәселелері: кейбіреулер мүлдем сөйлемейді немесе сөздік
қор шектеулі.
• Сенсорлық сезімталдық: кейбір адамдарда жарыққа, дыбысқа, дәмге ерекше
сезімталдық байқалады.
Аутизмді емдеу және түзету әдістері
Терапия түрлері:
• Қолданбалы мінез-құлық талдауы (ABA): мінез-құлықты түзетуге
бағытталған емдеу әдісі.
• Сөйлеу және тіл терапиясы: сөйлеу дағдыларын дамытуға арналған терапия.
• Физикалық терапия: моторлық дағдыларды дамытуға арналған терапия.
• Сенсорлық терапия: сенсорлық сезімталдықты басқаруға бағытталған емдеу.
Аутизмді қолдаудың әлеуметтік аспектілері
Аутизммен өмір сүретін көптеген адамдар қоғамға маңызды үлес
қосып келеді:
• Темпл Грандин: аутизммен өмір сүретін әйгілі ғалым және зоолог.
Ол өз тәжірибесін сипаттап, аутизмге арналған кітаптар жазды.
• Стивен Шор: аутизм мәселелері бойынша кеңесші және
профессор.
Қазіргі қоғамдағы аутизмнің орны

Инклюзия және тең құқықтар:
• Аутизммен өмір сүретін адамдарға арналған инклюзивті бағдарламалар мен
мектептер саны артып келеді.
• Қоғамдық стереотиптер: қоғамдағы аутизмге қатысты қате түсініктерді жою
жолдары.
Әдебиеттер

1. Griffiths, A. J. F., Wessler, S. R., Carroll, S. B., & Doebley, J. (2020).
Introduction to Genetic Analysis (12th ed.). W. H. Freeman and Company.
2. Kunz, B. A., & Glickman, B. W. (2018). The Mechanisms of DNA Damage and
Repair. Annual Review of Genetics, 52, 589-616.
3. Setlow, R. B. (2020). Radiation and Environmental Mutagenesis. Advances in
Genetics, 45, 151-195.
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Балалардағы аутизм

Аутизммен ауыратын балалардың мінез - құлқындағы сөйлеу, тірек- қимыл дамуының ерекшелігі

Аутизмнің шығу тарихы

Ерте балалар аутизмі синдромы бар балалар психологиясы

Аутизм диагностикасы

Балалық шақ кезіндегі аутизм

Эмоциялық-ерік сферасының бұзылыстары

ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУДЫҢ ТЕЖЕЛУІНІҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ

Ережені жаттаймыз Өмірлерді сақтаймыз!!

Клиникалық өлім

Пәндер