Алмаспайтын амин қышқылдары

Презентация қосу

Қазақстан-Ресей медициналық университеті

Ішектегі ақуыздардың ыдырауы

Тексеруші: Тулеева Г.Т.
Орындаған: Бектемирова Сабира
Топ: 208-б, Жалпы медицина
Жоспар:

І. Кіріспе:
Ақуыз құрамы
ІІ. Негізгі бөлім:
1. Ақуызға қажеттіліктің туындауы
2. Ақуыздардың қорытылуы
3. Кребс циклі
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланған әдебиеттер
Ақуыз құрамы

Амин қышқылының
үлгісі

Ақуыз молекуласы –
амин қышқылдары

Ақуыз үлгісі
қалдықтарынан
түзілген
макромолеклалы
Алмаспайтын амин
қышқылдары
Ағзада
синтезделмейтін амин
қышқылдары,
алмаспайтын а.қ.:
лизин, метионин,
триптофан, лейцин,
изолейцин, валин,
треонин, фенилаланин.
Алмаспайтын амин
қышқылдары ағзаға азықпен
Ақуыздардың функциясы

• каталитикалық
• транспорттық
• қорғаныштық
• серпінділік
• құрылымдық
• гормоналдық
• азықтық
Амин қышқылдарының алмасуы
Пигмент -
меланин
Гормондар – Витамин РР Креатин Глутатион
катехоламиндер,
тироидті гормондар

Пуриндер, Азотты ақуыз емес заттардың Порфириндер
пиримидиндер синтезі

Көмірсу мен липидтің
Ақуыз синтезі
синтезі

Анаболизм Амин қышқылы
Ақуызға қажеттіліктің туындауы:
балғын ағзада ересектерге қарағанда ақуызға
қажеттілік артады;
лактация кезінде 950 г жаңа ақуыз қосылады
(көбею ұлпасының өсуі);
лактация: күніне 850 мл сүтте 1.2 % ақуыз
түзіледі;
ауыр науқастанғаннан кейін;
метаболиттік стресс: хирургиялық ота, сепсис,
жарақат.
Ақуыздың көп мөлшерде қажеттілігі:
«Артық" амин қышқылдары көмірсуларға, амин
қышқылдарына ыдырап липидке айналады.
Ақуыздың тағамда артық болуы бүйрек арқылы
кальцийдің бөлінуіне соқтырады, ол остеопороз
ауыруын тудырады;
азоттың, сульфаттың, фосфаттың ресорбциясын,
біртіндіп бүйрек жұмысының ауытқуына әкеледі.
Ақуыздардың қорытылуы: асқазан, ащы ішек
қуысы, ішек қабырғасы.
Сілемеймен ылғалданған азық түйін түзеді, ол
түйін өңеш арқылы асқазанға түседі.
Асқазанда (күйіс қайыратын малда ұлтабарда)
ақуызға асқазан сөлі, яғни оның құрамындағы
пепсин, тұз қышқылы, химозин әсер етеді.
Пепсин ақуыздағы пептидтік байланысты үзіп,
нәтижесінде пептондар мен полипептидтер түзіледі
(әсіресе казеин, миоглобин, миозин жақсы
ыдырайды)
Асқазан сөлінің негізгі ферменті- пепсин,
ол алғашында пепсиноген түрінде пайда болады.
Пепсиногенді тұз қышқылы белсендіріп пепсинге
айналдырады:
1) пепсинді белсендіретін [H+] концентрациясы,
2) ақуыз ісініп, жұмсарады,
3) асқазан сөліне бактерицидтік әсер береді,
нәтижесінде шіру үдерісі тежеледі.
Асқазанда қорытылуы
Ацетилхолин, гистамин және гастрин азықты
белсендіруде түзіледі.
Ацетилхолина, гистамина және гастриннің бөлінуі
асқазан сөлінің бөлінуіне әсер етеді.
Муцин – асқазанда түзіледі
HCl - pH 0.8-2.5 (асқазанда)
Пепсиноген (зимоген)

Тұз қышқылы:
Пепсинге оптималді
pH мәнін түзеді
Ақуызды
денатурациялайды
Бактерияларды
өлтіреді
Пепсиноген тұз қышқылының әсерінен асқазанда
пепсинге айналады.
Пепсиноген пепсин және пептидті фрагмент түзе
ыдырайды.
Пепсин ақуызды гидролиздеп ароматты амин
қышқылдарынан тұратын Phe, Tyr, Trp пептидті
байланысты үзеді
Азықтың әсерінен белсендірілген секретин және
холецистокинин үдерісте бикарбонатты және
проферменттер трипсиноген, химотрипсиноген,
проэлластаза және
прокарбоксипептидазаларға әсер етеді
Бикарбонаттар өзінің pH мәнін шамамен 7 дейін
өзгертеді
энтеропептидаз
а трипсиногенді
трипсинге
дейін
ыдыратады
Ас қорытудың бірінші кезеңі :
Ақуыз күйіс қайыратын жануарларда мес,
тақия, жалбаршақ қарындарға келіп түседі,
кейіннен жынмен кері шығарылып өңеш арқылы
ауызға қайта оралады, мұнда қосымша
механикалық өңдеуге ұшырайды да қайта
жұтылып айтылған қарындардан өтіп ұлтабарға
келіп түседі.
Асқазаннан (ұлтабардан) азықтық массалар
порцияланып он екі елі ішекке түседі;
Қалған бөліктері жіңішке ішекке өтеді де
гидролиздену аяқталады.
Негізгі ферменттері:
- Трипсин, трипсиннің белсендірілмеген бөлігі
трипсиноген деп аталады. Активаторы
энтерокиназа ферменті.
- Трипсин басқа фермент химотрипсиногенді
химотрипсинге өзгертеді.
- Ақуызды аминопептидаза және
карбоксипептидаза ферменттері гидролиздеп бос
амин қышқылдарына айналдырады.
Ішек
секрет Н2СО3
ин
Асқазан асты сөлі холецистоки Ферменттер:
нин
трипсиноген, химотрипсиноген, проэластаза,
прокарбоксипептидаза

Трипсиног энтеропептид
аза
Трипсин (арг,
ен лиз)

Химотрипсиноген Прокарбоксипептидаза

Химотрипсин Карбоксипептидаза
(Фен, тир, три)

Проэластаза Эластаза (Ала, глу, сер)
Жіңішке ішек

Ферменттер: аминопептидаза, дипептидаза
Олигопептидтер
қорыту

Амин қышқылдары
Ағзада кейбір амин қышқылдары ұлпалық
протеолиттік ферменттер- катепсиндердің әсерінен
ұлпалық ақуыздардың шекті протеолизі есебінен
түзіледі.
Катепсиндер тобына жататын ферменттер әсер ету
механизміне жағынан пепсинге, трипсинге,
аминопептидаза және карбоксипептидаза
ферменттеріне жақын.
Катепсиннің рН 4-5.
Катепсиндердің басты қызметі: ақуызды жаңарту
және қан мен ұлпалардағы амин қышқылдар деңгейін
тұрақты ұстап тұру.
Катепсиндер лизосомаларда орналасады.
Жіңішке ішекте ыдырамаған ақуыздар жуан ішекте,
яғни тоқ ішекте шіру үрдісіне ұшырайды.
Тоқ ішек бездерінің құрамында ферменттер аз,
бактериялар көп болады.
Қоректік заттар осы бактериялардың, яғни
микроағза ферменттері қатысында ашиды және
шіриді.
Ашу- шөп қоректі жануарларда, шіру- талғаусыз
қоректенетін жануарларда кездеседі.
Амин қышқылдарының сіңірілуі арнайы
тасымалдаушылардың көмегімен жүреді:
- бейтарап амин қышқылдары үшін;
- алифатты гидрофобты амин қышқылдары үшін;
- имин қышқылы үшін;
- қышқылды амин қышқылы үшін;
- негізгі амин қышқылдары үшін;
• Амин қышқылдарының кейбіреулерінің жұмысы натрий
ионына байланысты, мембрана арқылы тасымалдануын
қамтамасыз етеді;
Ди- және трипептидтердің түсуі Н+ ионына
байланысты
Ас қорыту кезінде түзілген амин қышқылдары:
Қан арқылы ағзаның барлық мүшелеріне тарайды.
Кейбір бөлігі тоқ ішектің төменгі бөлігінде шіру
нәтижесінде аминсіздену, карбоксилсіздену, тотығу-
тотықсыздану және ішкі молекулалық ыдырау үдерістері
жүреді.
Осы реакциялар нәтижесінде улы заттар пайда болады,
олар ішектің сілемейлі қабықтары арқылы қан және
лимфалық жүйелерге сіңіріліп, ағзаның барлық бөлігіне
таратылады.
Улы заттар бауырда залалсыздандырылады да ағзадан
шығарылады.
Орнитин мен лизиннің карбоксилсізденуінен өлік зәһары
(путресцин және кадаверин) пайда болады. Тирозиннен-
фенол + крезол,
Триптофаннан - индол + скатол түзіледі.
Ақуыздың шіруінен түзілген өнімдер (фенол,
крезол, индол және скатол- жағымсыз иісті улы
заттар) қанға сіңіріледі де одан бауырға түсіп
(бауыр, улы заттарды залалсыздандырушы
қызметін атқарады), онда күкірт қышқылы мен
глюкурон қышқылының белсендірілген түрімен
қосылып эфирлер (қос құрамалар, қоспалар)
түзеді, яғни залалсыздандырылады да зәр арқылы
сыртқа шығарылады.
Ақуыздың шіруі:
- сапасы төмен азықпен қоректенгенде;
- азық қабылдау ережесі сақталмағанда;
- ас қорыту жолдары ауыруға ұшыраған
жағдайларда пайда болады.
Микроағзалардың әсерінен АҚ:
Декарбоксилденуден биогенді аминдер:
диамин: лизиннен- кадаверин, орнитиннен- путресцин
моноамин: тирозиннен - тирамин,гистидиннен-
гистамин
Дезаминдену аммиактың түзілуі.
Осы декарбоксилаза, дезаминаза және басқа
бактерия ферменттерінің әсерінен ароматты амин
қышқылдарының бүйір тізбектері біртіндеп
қысқарады.
Амин қышқылдарының циклді бөлігі гидрофобты
қасиетке ие бола отырып сіңірілгеннен кейін бауыр
жасушасына уландырғыш әсер етеді.
Мочевина циклі
Мочевина циклін Н. Кребс ашқан.

Мочевинадағ
ы азоттың
көзі:
- аспартат;
- NH4+.
Карбон CO2.-
ден түзіледі
Аргинин гидролизденіп мочевина және
орнитин түзеді
Фермент: аргиназа (бауырда болады)

Орнитин келесі мочевина циклін бастау үшін
кері митохондрияға тасымалданадыт
(тәулігіне шамамен 40 г түзіледі)
Қорытынды:

Ақуыздың маңызы, алмасу жүйке жүйелері, ішкі
секреция бездері және азықтық заттардың
қатысында жүзеге асырылады. Ақуыз
биосинтезінде гормон а-РНҚ-ның түзілуіне әсер
етеді. Ақуыз биосинтезін инсулин, жыныс безінің
горомондары, тироксин белсендіреді.
Глюкокортикоидтар ақуыздың ыдырауын,
азоттық негізді заттардың шығарылуын қолдайды.
Гормондардың ақуыз алмасуына әсері
ферментативті реакциялардың жылдамдығы
мен бағытының өзгеруіне байланысты. Ақуыздың
алмасуына қатысатын ферменттердің биосинтезі
және олардың белсенділігі коферменттер мен
ферменттердің простетикалық топтарын түзетін
витаминдердің жеткілікті болуына байланысты
( В6, В2, РР, ал С дәрумені болмаса пролин мен
оксипролин синтезі мүмкін емес т.с.с.)
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Ленинджер А. Биохимия: пер с англ. - М.: Мир,
2. Филлипович В.Б. Основы биохимии. - М.: Высшая школа
3. Микробные ферменты и биотехнология (Под ред. В.М.
Фогарти). / Пер. с англ
4. Enzymes in Industry: Production and Applications; изд.
Интернет ресурстарынан алынған материалдар:
1. http://www.agro-mash.ru
2. http://www.bionick.ru
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Толыққанды белоктар

АМИНҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ ӨНДІРУ БИОТЕХНОЛОГИЯСЫ ЖАЙЛЫ

Алмаспайтын аминқышқылдары

Белоктың құрамы

Аминқышқылдардың өндіру биотехнологиясы туралы ақпарат

Аминқышқылдарды өндіру биотехнологиясы

АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ

Аминқышқылдардың өндіру биотехнологиясы

Азот қосылыстары және олардың өзгеруі

Аминқышқылдардың негізгі көздері

Пәндер