Аспан сферасы, аспан координаталарының жүйесі



Сабақтың тақырыбы:
Аспан сферасы, аспан координаталарының жүйесі

Оқу мақсаттары:
9. 7. 2. 3 аспан сферасының негізгі элементтерін атау; 9. 7. 2. 4 жұлдызды аспанның жылжымалы картасынан жұлдыздардың аспан координатасын анықтау

Бағалау критерийлері
Аспан сферасы ұғымын түсіндіреді.
Аспан сферасының негізгі жазықтарын атайды;
Аспан сферасының негізгі элеменеттерін атайды
жұлдызды аспанның жылжымалы картасынан жұлдыздардың аспан координатасын анықтайды;

Үй тапсырмасын тексеру
Шоқжұлдыз деп нені айтады? Аспанда қанша шоқжұлдыз бар?
Шоқжұлдыздарда жұлдыздарды қалай белгілейді?
Көрінерлік жұлдыздық шама нені анықтайды?
Жұлдыздардың жарқырауы деп нені айтады?
Жұлдыздың жарқырауы қандай шамаларға тәуелді?

Жұлдыздарды бейнелеуде аспан сферасы ұғымы енгізіледі.
Аспан сферасы - центрі бақылаушы тұрған жерде, ал радиусы кез-келген болатын және бетіне аспан шырақтары бақылаушыға қалай көрініп тұрса, солай проекцияланған ойша алынған сфера.
Қарастыруды жеңілдету үшін аспан сферасының радиусын әдетте 1-ге тең деп алады.
Жұлдыздар картасы. Аспансферасы.
Экваторлық координаталар жүй есі

Солтүстік жартышарда орналасқан бақылаушы үшін аспан сферасының дүние осімен қиылысу нүктесін солтүстік полюс Р деп атайды, ол Темірқазық жұлдызының маңында орналасқан. Оңтүстік жартышарда орналасқан бақылаушы үшін аспан сферасының дүние осімен қиылысу нүктесі оңтүстік полюс P′депаталады. Экватор жазықтығы аспан сферасын солтүстік және оңтүстік жартышарға бөледі және айналу осіне перпендикуляр.

Солтүстік жартышар жұлдыздарының еңістігі 0°ден 90°қа дейінгі, алоңтүстік жартышар жұлдыздарының еңістігі 0°ден-90°қа дейінгі мәндерде бола алады.
Тік шарықтау - көктемгі теңелу нүктесінен жұлдыз орналасқан еңістік дөңге легіне дейінгі бұрыштық қашықтық. Тік шарықтау аспан сферасының тәуліктік айналуына қарама-қарсы экватор сызығының бойымен анықталады. Тік шарықтау уақыттың өлшем бірлігімен өлшенеді, аспансферасыныңтәуліктік айналуы 24 сағат болғандықтан, ол 0h және24h аралығында өзгереді.
Картада жұлдыздардың орнын көрсету үшін негізінде экваторжазықтығы және дүниеосі жататын экваторлық координаталар жүйесі қолданылады.

Горизонталь координаталар жүйесі
Аспан денелерін бақылау үшін астрономияда горизонталь координаталар жүйесі енгізілген.
Математикалық көкжиек сызығында мынанүктелер орналасқан: N - солтүстік, S - оңтүстік, W:-батыс және E-шығыс.
NS түзуін талтүстік сызық деп атайды.


Зенит және надир нүктелері, бақыланатын шырақ арқылы өтетін аспансферасының үлкен дөңгелегі вертикал деп аталады. Горизонталь жүйенің координаталары -биіктік және азимут.
Биіктік h - көкжиек сызығынан вертикал жа нындағы аспан денесіне дейінгі бұрыштық арақашықтық
Азимут А - аспан денесінің тәуліктік қозғалыс бағытымен оңтүстік нүктесінен вертикалға дейінгі бұрыштық арақашық тық.

Жұлдызды аспанның жылжымалы картасы
Жердің тәулікті кайналуына байланысты жұлдызды аспан көрінісі үнемі өзгеріпотырады. Жұлдызды аспанның жылжымалы картасы (ЖАЖК) кез келген уақыт мезетіндегі жұлдызды аспан көрінісін анықтауға мүмкіндік береді. Олекі бөліктен:
картадан және қондырма дөңгелектен тұрады.
Жұлдыздардың горизонталь координаталарын дәл анықтау үшін түссіз үлдірмен жабылған қондырма дөңгелекке Z зенит нүктесі, NS негізгі аспан меридианы және EZW меридианы түсіріледі. Меридиандар аспанды бірдей 4 бөлікке бөледі. Көкжиексызығының бойымен азимут, меридиан бойымен биіктіке нгізіледі.


Күннің жұлдызды картадағы орнын анықтау
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz