ДНҚ молекуласының құрылымы


Slide 1

Сабақтың тақырыбы:

ДНҚ молекуласының құрылымы

Slide 2

Барлық адам баласын ойландыратын сұрақ

Геннің табиғаты қандай?

Slide 3

Ген деген не?

Slide 4

Ген - нәруыз туралы ақпараты бар ДНҚ ның белгілі бір бөлігі.

Slide 5

Ген - нәруыз туралы ақпараты бар ДНҚ ның белгілі бір бөлігі.

Генетикалық кодтың құпиясы.

1953 ж Уотсон мен Крик ДНҚ құрылысының моделін ұсынғаннан кейін, нәруыз туралы ақпарат ДНК да азоттық негіздер арқылы аминқышқылдар реттілігімен кодталатыны белгілі болды.

Нәруыздың құрамы 20 түрлі аминқышқылынан құралған. Ендеше, егер бір генетикалық код 2 негізбен шектелсе, барлығы 16 аминқышқылы кодталатын еді. Сондықтан генетикалық код- 3 негізден тұратыны анықталды.

Slide 6

Гендердің классификациясы

Жасушада орналасуы

Ядрода

Цитоплазмада

Қызметіне

Құрылымдық

Струтуралық

Реттеуші

Регуляторлық

Slide 7

Гендердің ДНК да орналасуы

Гендер хромосомада яғни ДНК да түзу орналасқан. Бір ген- бір нәруыз принципі сақталған. Әр ген, немесе нәруыз бір бірінен стоп кодондар арқылы бөлінеді.

Стоп кодон

Slide 8

Бір аРНК-ға қанша ген көшіріледі?

Жауабы: Эукариоттарда 1, прокариоттарда бірнеше

Slide 9 Slide 10

Нулкеин қышқылдарының ашылуы

1869 ж швейцариялық физик Ф. Мишер ірің клеткаларынан алынған ядро бөлшегін зерттеп, құрамына көміртегі, азот, фосфор кіретін бұрын белгісіз органикалық қосылыс түрін ашты. Ашқан қосылысын ядродан бөліп алғандықтан нуклеин (лат. “нуклеус” - ядро) деп атады.

Ф. Мишер (1844-1895)

Slide 11

Нуклеин қышқылдарының құрамына кіретін азоттық негіздер

пуриндік

пиримидиндік

(цитозин, урацил, тимин)

(аденин, гуанин)

Slide 12 Slide 13

1874 ж Пиккард жаңа азоттық негізді ашты. Ол - құрамында екі азот атомы бар гетероциклдік қосылыстардың ішіндегі пуриндер тобына жататын гуанин еді.

Slide 14

Коссель мен Асколи төрт түрлі негіздерді ашты

Slide 15

Нуклеин қышқылдарының құрамына кіретін пентозалар

Slide 16

Нуклеин қышқылдарының құрамына кіретін нуклеотидтер

Азоттық негіз + пентоза + фосфор қышқылы

Slide 17

Нуклеин қышқылдарының құрамына кіретін ДНҚ мен РНҚ

Slide 18

Дезоксирибонуклеин қышқылы - ДНҚ

ДНҚ тірі тіршілік генетикасындағы белгілерді сақтаумен, оларды ұрпақтан-ұрпаққа тасымалдаумен және олардың қызметін реттеумен айналысатын қышқыл. ДНҚ-ның басты қызметі - Рибонуклеин қышқылдары (РНҚ) мен ақуыздың құрылымы жайлы ақпараттарды ұзақ уақыт бойы сақтау. . Ол адамның, барлық басқа организмдердің клеткаларында, бактериофагтар мен вирустарда да болады. ДНҚ молекуласы ширатылған қос тізбекті спираль (лат. “спиралис” шиыршық сым) тәрізді.

Slide 19

Chromosomes and DNA

Slide 20

ДНҚ ұзын макромолекула, оның негізгі құрылыс мүшелері .

1. ДНҚ 4 нуклейдтен (аденин, гуанин, цитозин, тимин) тұрады. Олардың алдыңғы екеуі екі, ал қалғандары бір сақинадан құралған. әр нуклеотид бесбұрышты қантпен коваленттік байланыс арқылы қосылған фосфат тобымен азоттық негізден тұрады.

2. Э. Чаргафф анықтаған ДНҚ-ның барлық молекуласындағы адениннің (А) саны тиминмен (Т) бірдей, ал гуанындікі (Г) цитозинмен (Ц) тең; оны қысқаша былай белгілейді А=Т, Г=Ц

Slide 21

Уотсон мен Крик моделі

1953 ж ДНҚ-ның химиялық құрылымын біле отырып, оның молекулалық моделін ұсынды.

Олар ұсынған құрылымды ДНҚ молекуласы 2 жіпшеден немесе тізбектен тұрады. Бұл жердегі жіпшелердің орнында осы тізбектердің қант-фосфатты тұлғасы тұрады да ал баспалдақтың рөлін негіздер атқарады. әрбір баспалдақ 2 негізден тұрса олардың екі, ал екіншісі бір сақинадан тұрады

Аденин мен тиминнің, гуанин мен цитозиннің бір-бірімен байланысы химияның заңдылығына еш қайшы келмейтінін анықтады.

Notes: Н

Slide 22

Азоттық негіздердің химиялық құрылыстарының ерекшеліктері

Бір тізбектің аденині (А) екі сутектік байланыс нәтижесінде екінші тізбектің тек тиминімен (Т), ал гуанин (Г) үш байланыс арқылы тек цитозинмен (Ц) ғана біріге алады.

Бір бірімен сәйкес келетін тізбектерді комплементарлы (сәйкес, толықтырушы) деп атайды.

Slide 23

ДНҚ тізбегінің құрылысы

Аденин, Тимин, Гуанин, Цитозин

Slide 24

ДНҚ тізбегінің схемасы (Уотсон мен Крик)

ДНҚ ның спиралінің диаметрі 2 нм (20 ангстрем) . Бір бірімен параллель жатқан көрші жұп негіздердің ара қашықтығы 0, 34 нм (3. 4 ангстрем) спиральдің бір айналымына жұптасқан азоттық негіздер кіреді, яғни спиральдің бір айналымы ұзын ДНҚ молекулсының бойындағы 3, 4 нм (34 ангстрем) бөлікті алып жатыр.

Slide 25

ДНҚ молекуласы - үш құрылымды.

ДНҚ-ның бірінші реттік құрылымына - оның молекуласындағы нуклеотид қалдықтарының белгілі тәртіппен кезектесіп қайталануы жатады.

ДНҚ-ның екінші реттік құрылымы - оның шиыршықты, яғни көптеген дезоксирибонуклеотид тізбектерінің оралым түрінде болуы. Әр тізбектің орамы 10 қос нуклеотидтен тұрады, бір орамның ұзындығы 3, 4 нм болады. Нуклеотидтердің ара қашықтығы 0, 34 нм-ге тең. Олардың диаметрі - 2 (1, 7) нм А-Т (Т-А) Г-Ц (Ц-) Г

ДНҚ-ның үшінші реттік құрылымында оралым кеңістікте бүктеліп орналасады.

Slide 26

Уотсон -Крик моделі

3'

5'

Ретсіздік

Қосшиыршықты

Комплементарлы

Антипараллельді

Slide 27

Бірінші реттік құрылымы (ДНҚ)

А

Т

Ц

Г

Slide 28

АМФ

ГМФ

ТМФ

ЦМФ

Slide 29

Ақуыз молекуласы сияқты, ДНҚ молекуласы да биологиялық полимер. ДНҚ-ның молекулалық салмағы 10 млн. болады, кейбір жағдайда (ақуыздың биосинтезіне байланысты) 50-100 млн-ға дейін жетеді. ДНҚ полимерлері мен мономерлерінің рөлін комплементтік негізіне сәйкес бірінене кейін бірі орналасатын нуклеотидтер атқарады.

Slide 30

РНҚ ның құрылымы

Рибонуклеин қышқылдары ДНҚ тәрізді нуклеотидтерден тұратын күрделі молекула, РНҚ ның көлемі кішілеу, молекулалық массасы аздау және бір тізбектен тұрады.

Slide 31

Рибонуклеин қышқылдарының негізгі үш түрі бар:

Ақпараттық (информациялық, матрициалық) (м) и-РНҚ

Тасымалдаушы (транспорттық) т-РНҚ

Рибосомалық р-РНҚ

Slide 32

Ақпараттық (информациялық, матрициалық) (м) и-РНҚ

ДНҚ дағы хабар толықтырушы (комплементарлық) принципке сай (м) и-РНҚ ға көшіріледі. Бұл процесс транскрипция деп аталады. и-РНҚ ға көшірілген хабар белок заводы и-РНҚ- ға рибосомаға жеткізіледі. и-РНҚ да жазылған белок құрылымы туралы хабардың арқасында аминқышқылдарынан белок синтезделеді. Бұл процессті трансляция (хабарлау, аудару) деп атайды.

Slide 33

Тасымалдаушы (транспорттық) т-РНҚ

т-РНҚ (лат. “adaptare-лайықтау, бейімдеу) ретінде екі түрлі қызмет атқарады; кодонды және оған сәйкес аминқышқылдарын таниды да тиістісіне тіркейді.

Slide 34

р-РНҚ бүкіл клеткадағы РНҚ-ның 80% құрайды. р-РНҚ молекулалары белоктармен бірігіп күрделі кешен рибосоманы түзеді.

Әртүрлі РНҚ ның сипаттамасы

(Э. Рис, Стернберг)

РНҚ-ның типі

Мөлшері%

Седиментация коэффициенті S

Молекулалық массасы (Mr)

Нуклеотидтер саны

р-РНҚ

80

23

6

5

1

5

35000

3000

1500

100

т-РНҚ

15

4

25000

75

(м) и-РНҚ

5

4-26

25000-1

75-3000

Рибосомалық рРНҚ

Slide 35

РНҚ ның нуклеотидтері:

Аденин


Ұқсас жұмыстар
Нуклейн қышқылдары ДНҚ
Нуклеин қышқылдары
Нәруыздың құрылысы
Нуклеин қышқылдары. Химиялық құрамы
Хромосома құрамындағы ДНҚ- ның молекуларлық құрылысы. ДНҚ репликасиясының молекулярлық механизімі
Хромосома құрамындағы ДНК молекуласының құрылымы. ДНК молекуласының репликация механизмі
Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері, көбею сатылары
Транскрипция процессі
ДНҚ-ның реттік құрылымдары және полиморфизмі
ДНК НЫҢ ФОТОХИМИЯЛЫҚ ТҮРЛЕНУЛЕРІ
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz