Кәсіпорынның айналым құралдары

Презентация қосу

КӘСІПОРЫННЫҢ
АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫ
«Кәсіпорын экономикасы» пәні
экономика ғылымдарының магистрі,
аға оқытушы Тлеубергенова М.А.
Дәріс жоспары:
1. Айналым капиталы: оның құрамы
мен құрылымы, жіктелуі
2. Айналым құралдарына деген
қажеттілікті анықтау әдістері
3. Өндірістегі айналым құралдарын
пайдаланудың көрсеткіштері
4. Айналым қорларын пайдалануды
бағалау
5. Айналым құралдарын басқару
1. Айналым капиталы: оның
құрамы мен құрылымы,
жіктелуі

Айналым капиталы - өндірістік айналым
қорлары мен айналыс қорларын құруды және
олардың үздіксіз айналымдылығын қамтамасыз
ететін алдын-ала бөлінген ақшалай
қаражаттардың жиынтығы.

Айналым құралдарының құрамы – бұл
айналым құралдарын құрайтын элементтердің
жиынтығы.
Кәсіпорынның айналым құралдары

Айналмалы өндірістік қорлар Айналыс қорлары

Өндірістік запастар:
• Шикізат Қоймалардағы дайын өнім
• Негізгі және көмекші материалдар
• отын, жанар-жағармай
• сатып алынған жартылай фабрикаттар
мен комплектіленетін бұйымдар Жолдағы тауарлар (тиелген өнім)
• ыдыс және ыдыс материалдары
• ағымдағы жөндеуге арналған қосалқы
бөлшектер
• арзан бағалы және тез тозатын Ақшалай қаражаттар
бұйымдар

Аяқталмаған өндіріс және өздері
Дебиторлық қарыз
дайындайтын жартылай фабрикаттар

Болашақ кезеңнің шығындары
Айналым құралдарының жекелеген элементтері немесе
олардың құрамды бөліктері арасындағы арақатынас айналым
құралдарының құрылымы деп аталады.

Айналым құралдарының жіктелуі

Жоспарлау дәрежесі Қалыптастыру көздері
бойынша бойынша

Жалға алынған қаражаттар
алым
құралд айналым

аттар
й н

еншік

ж
Норм құралдары
а
а ры

а
йтын

р
натын

қ а
Жеке м

ға н
ба
ла

н

Тартыл
а
Норма

ал
2. Айналым құралдарына деген
қажеттілікті анықтау әдістері.
Кәсіпорынның жеке меншік айналым құралдарына деген қажеттілігін
анықтау нормалау процесінде, яғни айналым құралдарының нормативтерін
анықтау кезінде іске асырылады.

Айналым құралдарын нормалаудың әдістері:

Тікелей есеп әдісі кәсіпорынның ұйымдық-техникалық даму деңгейіндегі,
тауарлық-материалдық құндылықтарды тасымалдаудағы, кәсіпорындар
арасындағы есеп айырысу тәжірибесіндегі барлық өзгерістерді есепке ала
отырып айналым құралдарының әрбір элементі бойынша запастардың
негізделген есептелуін қарастырады.

Сараптамалық әдіс жоспарланатын кезеңде алдыңғы кезеңмен
салыстырғанда кәсіпорын жұмысында айтарлықтай өзгерістер қарастырылмаса
қолданылады.

Коэффициенттік әдісте жаңа норматив өндіріс, жабдықтау, өнімді сату,
есептеулер жағдайын ескере отырып алдыңғы кезеңдегі база
нормативтеріне өзгерістер енгізу жолымен анықталады.
Айналым құралдарын жоспарлаудың,
реттеудің, бақылаудың ыңғайлылығы үшін
өндірістік запастар келесідей бөлінеді:
а пас ір
з апас дағы қ з
г іл іб
ғы
мда у арасы
н ялы рі бел у үшін
А ғ ы
етк із ж ұ м ысын о
ги
ло ат тү т бер аж
ез екті ж үздіксіз ажетті н із е
Тех н шик қаси е мұқ ды
т
екі к ынның ү ш ін қ ге ылық деуг асала
ор т у і іл
кәсіп амасыз е егізгі түр бер нуш ла өң да ж
қамт пастың н а пасы ы
тұт дын-а ағдай
за
ы р у з ша ал ан ж
т а нд ойын бол
ғ
Са қ іб үрі
е м с т
көл і запа
ш
екін
қ запас ықтықта
ы
н с портт қтай қаш үк
ы
апас лдау,
Тра а йт арлы ардағы ж м
қ з
нды ды қабы ау іл ер ден іпор ынд а йналы
й ы ізуш кә с а т
Д а
за п астар е қоймал жетк наласқан імдері құж ырғанда
істік ж ән ы ор мерз н салыст ады.
өндір сұрыптау айланыст л ы м
айна зімдеріме да жасал
, б
түсіру ттілігімен мер ж а ғдай
қаже артқа
н
3. Өндірістегі айналым құралдарын
пайдалану көрсеткіштері.
Айналым құралдарының айналымдылығы - айналым құралдарын сатып алу
кезінен бастап, дайын өнімнің шығуына және сатуына дейінгі
қаражаттардың толық шеңбер айналымының ұзақтығы.

Ақшалай қаражаттар

Ақшалай саты

Дайын өнім Еңбек заттары

Тауарлық саты

Аяқталмаған өндіріс
Өндіру сатысы
Айналым құралдарының
айналымдылығының көрсеткіштері:

Белгілі кезеңдегі
айналымдардың саны
Бір айналымның (айналымдылық Жүктелім
ұзақтығы (күн) Коэффициенті) коэффициенті
Айналым құралдарының бір
айналымының ұзақтығын былайша
есептеледі:

О=С:(Т/Д)

Мұндағы:
О – айналымның ұзақтығы, күндер;
С – айналым құралдарының қалдығы, теңге;
Т – тауарлық өнім көлемі,теңге;
Д – қарастырылатын кезеңдегі күндер саны
Кезеңдегі айналымдар саны немесе
айналым құралдарының айналымдылық
коэффициенті:

Ко=Т/С

Айналымдағы құралдардың жүктелім
коэффициенті:

Кз=С/Т
Айналым құралдарын пайдаланудың сыртқы факторлары

жалпы экономикалық ситуация;

салық заңнамасының ерекшеліктері;

несие алу шарттары және олардың проценттік ставкалары;

мақсатты қаржыландыру мүмкіндігі;

бюджеттен қаржыландырылатын бағдарламаларға қатысу.
4. Айналым қорларын пайдалануды
бағалау.
Айналым қорларын пайдалануды жан-жақты
жақсарту - өндіру көлемін арттыруға мүмкіндік
береді.

Материалдық ресурстардың жалпы шығыны –
бұл есепті кезеңде барлық өндірістік
бағдарламаны орындауға материалдық
ресурстардың жекелеген түрлерін немесе
барлығын тұтыну.
Өндірілген өнімнің физикалық
Өндірілген өнімнің физикалық
бірлігіне шаққандағы
бірлігіне кететін бірнеше
материалдық ресурстардың
материалдық ресурстардың
үлестік шығынымен
құндық өлшемдегі
(үлестік материал
шығынымен (тенге/т, м2, м3):
сиымдылығы):

M=m=Q/N M=Q x P/ N

Өнімнің материал
сиымдылығының көрсеткіштері
жоғарыда көрсетілген
5. Айналым құралдарын
басқару

Айналым құралдарын
басқару міндеттері
кәсіпорынның үздіксіз арзан бағалы және тез
және ырғақты тозатын заттарды
амортизациялау, тауарлық-
жұмысы мақсатында материалдық
айналым активтерін құндылықтарды есептен
аванстау үшін шығару әдістерін таңдау
жолымен салық салуды
минимальды оңтайландыру үшін
жеткілікті құралдарды кәсіпорынның есеп
есептеу саясатын жүргізу
капитал
айналымының әрбір
сатысында айналым
құралдарының
айналымдылығын
жеделдету
Блиц тест
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Курманалина А.А., Тлеубергенова М.А. Кәсіпорын
экономикасы: дәрістер курсы. – Алматы: Эверо, 2018
2. Үмбиталиев А.Д. Кәсіпорын экономикасы: Оқулық.
Екінші басылым/А.Д. Үмбиталиев, Ғ.Е.Керімбек,
К.Б.Сатымбекова/Алматы: TechSmith, 2018
3. Горелов А. Кәсіпорын экономикасы: Оқу-әдістемелік курс/
- Алматы: Отан, 2015.
4. Оразалин К.Ж. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы /
К. Ж. Оразалин. - Алматы: LEM, 2014. - 296 бет
5. Куатова Д.Я. Экономика предприятия: практический
курс – Алматы, 2015

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпорын және оның негізгі өндірістік қорлары

Кәсіпорынның өндірістік қорлары туралы ақпарат

АКТИВТЕРІН БАСҚАРУ

Кәсіпорынның өндірістік қорлары»

Кәсіпорынның негізгі өндірістік қоры

Кәсіпорынның өндірістік қорлары жайлы ақпарат

КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ ҚАРЖЫСЫ

ҚАРЖЫ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ

КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫ

КОРПОРАЦИЯНЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫ

Пәндер