Коферменттердің биологиялық құрамы

Презентация қосу

Химиялық пәндер, биология және биохимия кафедрасы

Презентация
Тақырып: Адам тағамының құрамы. Коферменттердің
құрылысы мен биологиялық құрамы.

Дайындаған: Әбдрайм Н.
Тобы: ВМ-МҚқБ-02-23
Қабылдаған: Абдилова Т.О.
Жоспар

I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. Тағам құрамы
2. Коферменттердің биологиялық құрамы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Биоэнергетика заңына сәйкес тамақтану дегеніміз клетканың физиологиялық
қызметтерін және тірі жүйелердің құрылымдық ұйымдастығын сақтауды
қамтамасыз ету үшін қажетті энергияны, көміртегі атомын және басқа элементтерді
қоршаған ортадан алу әдісі болып табылады. Адам және жануарлар
хемогетеротропты ағзаларға жатады, яғни тамақтану үшін органикалық
молекулалар мен олардың химиялық энергиясын пайдаланады.
Тағамның негізгі компоненттері белоктар, липидтер, көмірсулар және
витаминдер болып табылады. Сонымен қатар тағамның құрамына минералдық
заттар, су кіруі керек. Тағамның негізгі компоненттерінің тәуліктік қажеттілігі
әртүрлі болады және ағзаның энергия шығынына байланысты. Бұл жағдайда
энергия шығынының 55% көмірсулармен, 30% липидтермен және 15% белоктармен
толтырылады.
Адам тағамының құрамы әртүрлі қоректік заттардан
ұрады. Бұл заттар ағзаның өсуі, дамуы, энергия өндіруі және
жалпы денсаулықты сақтау үшін қажет. Тағамның негізгі
құрамдас бөліктері мыналар:
1. Ақуыздар
Ақуыздар адам ағзасында өздігінен түзілмейді, тек
ағаммен бірге қабылданады. Адамның күнделікті қалыпты
іршілігі үшін тәулігіне орта есеппен 100-120 грамм нәруыз
қажет. Нәруыз, әсіресе еттің, балықтың, жұмыртканың,
сбұршақтың, жаңғақтың және т.б. тағамдардың құрамында
мол болады.
Қызметі: Ақуыздар жасушалардың құрылымын құрауға,
ферменттер мен гормондардың түзілуіне, иммундық жүйені
қолдауға қажет. Олар ағзаның бұлшықеттерін, тіндерін,
ерісін және ішкі мүшелерін құрайды.
Көздері: Ет, балық, жұмыртқа, сүт өнімдері, бұршақ,
жаңғақтар.
2. Майлар
Май сүт өнімдерінің, жұмыртқаның және
т.б. тағамдардың құрамында молынан
кездеседі. Адам тәулігіне орта есеппен 70-
100 г май пайдалануы керек.
• Қызметі: Майлар энергияның негізгі көзі,
олар да жасуша мембраналарының
құрылымы үшін маңызды. Сонымен қатар,
майда еритін витаминдер (A, D, E, K) ағзаға
майлар арқылы сіңеді.
• Көздері: Жануар майлары (ет, сүт
өнімдері), өсімдік майлары (зәйтүн майы,
күнбағыс майы), авокадо, жаңғақтар.
3. Көмірсулар
Адам күнделікті пайдаланатын
көмірсулар негізінен крахмал
және қант. Крахмал түрлі жармалардың,
ұнның, картоптың құрамында көбірек
кездеседі. Қант көбіне қант
қызылшасында, сәбізде мол болады.
• Қызметі: Көмірсулар – энергияның
негізгі көзі. Олар ағзада глюкозаға дейін
ыдырап, энергияны жылдам береді.
Күрделі көмірсулар ағзаға энергияны ұзақ
уақытқа сақтайды.
• Көздері: Нан, күріш, жарма, картоп,
макарон өнімдері, көкөністер мен
жемістер.
4. Витаминдер
Витаминдер дегеніміз – адам ағзасында синтезделмейтін төмен
молекулярлы органикалық заттар, бірақ кейбір тағаммен аздаған
мөдшерде ағзаға түскенде қалыпты метаболизм мен клеткалардың
сәйкес физиологиялық қызметтерін атқаруын қамтамасыз етеді.
Адам ағзасында витаминдер жетіспеген кезде патологиялық
жағдайлар – гиповитаминоздар, авитаминоздар болуы мүмкін.
• Қызметі: Витаминдер – ағзадағы әртүрлі биохимиялық
процестерді реттейтін микроэлементтер. Әрбір витаминнің
ерекше рөлі бар, мысалы, С витамині иммундық жүйені
қолдайды, В тобының витаминдері энергия өндіруге көмектеседі.
• Көздері: Жемістер, көкөністер, ет, балық, жұмыртқа, дәнді
дақылдар.

5. Минералдар
• Қызметі: Минералдар сүйек және тіс құрылымын қалыптастыру,
сұйықтық балансын реттеу, жүйке және бұлшықет функцияларын
қолдау үшін қажет. Негізгі минералдарға кальций, магний, темір,
калий, фосфор жатады.
• Көздері: Сүт өнімдері, ет, балық, көкөністер, дәнді дақылдар,
жаңғақтар.
6. Су
• Қызметі: Су – өмірдің негізі, себебі барлық биохимиялық процестер суда жүреді.
Су ағзадағы зат алмасуды, улы заттарды шығару, дене температурасын реттеуді
қамтамасыз етеді.
• Көздері: Ішуге арналған су, шырындар, шай, сондай-ақ көкөністер мен
жемістерде де су көп болады.

7. Талшықтар (клетчатка)
• Қызметі: Талшықтар ас қорыту жүйесінің дұрыс жұмысын қамтамасыз етеді, ас
қорытуды жақсартады, ішек микрофлорасын қолдайды, қандағы қант пен
холестерин деңгейін реттеуге көмектеседі.
• Көздері: Жемістер, көкөністер, бұршақ тұқымдастар, дәнді дақылдар, жаңғақтар.

Адам тағамының құрамы осы негізгі қоректік заттардан тұрады.
Әрқайсысының денсаулықты қолдау және ағза қызметін оңтайландыру үшін
ерекше рөлі бар. Теңгерімді және әртүрлі тағамдарды тұтыну ағзаға қажетті
барлық қоректік заттарды алуға көмектеседі.
Коферменттер – ферменттердің қызметін қамтамасыз ететін және
химиялық реакцияларға қатысатын төмен молекулалы органикалық
қосылыстар. Олар өздігінен белсенді емес, бірақ ферментпен әрекеттесіп,
әртүрлі химиялық реакциялардың жүруін жеңілдетеді. Коферменттер көбіне
витаминдерден немесе витамин туындыларынан тұрады және тотығу-
тотықсыздану, тасымалдау реакцияларында, зат алмасуда маңызды рөл
атқарады.Коферменттердің құрылысыКоферменттер құрылымы бойынша
әртүрлі, бірақ көбіне төмен молекулалық салмақты, су мен липидтерде
еритін қосылыстар. Олардың кейбірі құрамына металл иондарын (мысалы,
темір, кобальт) қосып алады. Коферменттер, әдетте, ферменттің белсенді
орталығына әлсіз байланыстар арқылы қосылады, бірақ кейбір жағдайларда
тұрақты түрде ферменттің бір бөлігі болып қалады.
Коферменттердің биологиялық құрамы және негізгі түрлері

1. Никотинамид аденин динуклеотид (NAD⁺) және никотинамид аденин динуклеотид фосфат
(NADP⁺)
• Құрамы: В3 витаминінің (ниацин) туындысы, азотты негіздер, рибоза және фосфат топтары.
• Биологиялық рөлі: Электрондарды тасымалдау, тотығу-тотықсыздану реакцияларында маңызды.
NAD⁺ жасуша тынысы, ал NADP⁺ – биосинтез процестерінде маңызды.
2. Флавин мононуклеотид (FMN) және флавин аденин динуклеотид (FAD)
• Құрамы: В2 витаминінің (рибофлавин) туындысы.
• Биологиялық рөлі: Электрон және протон тасымалдау қызметін атқарады. Энергия алмасу процесіне
және тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысады.
3. Коэнзим А (CoA)
• Құрамы: В5 витамині (пантотен қышқылы), аденозин және фосфат топтары.
• Биологиялық рөлі: Ацил топтарын тасымалдау, май қышқылдарының алмасуында және энергия
өндіруде маңызды.
4. Тиамин пирофосфат (TPP)
• Құрамы: В1 витаминінің (тиамин) туындысы.
• Биологиялық рөлі: Декарбоксилдену және альдегидтік топтарды тасымалдау реакцияларында
қатысады, көмірсулардың метаболизмін қамтамасыз етеді.
5. Пиридоксаль фосфат (PLP)
• Құрамы: В6 витаминінің (пиридоксин) туындысы.
• Биологиялық рөлі: Аминқышқылдарының алмасуында (трансаминация, декарбоксилдену) маңызды
рөл атқарады.
6. Биотин
• Құрамы: В7 витамині.
• Биологиялық рөлі: Карбоксил топтарын тасымалдауға қатысады, май қышқылдарының синтезіне
және көмірсулардың алмасуына көмектеседі.
7. Тетрагидрофолат (THF)
• Құрамы: Фолий қышқылының туындысы (В9 витамині).
• Биологиялық рөлі: Бір көміртекті топтарды тасымалдауда маңызды, ДНҚ және амин
қышқылдарының синтезіне қатысады.
8. Кобаламин (В12 витамині)
• Құрамы: Кобальт атомы бар күрделі сақиналы қосылыс.
• Биологиялық рөлі: Метил топтарын тасымалдау, жүйке жүйесінің қызметін және қан жасушаларының
түзілуін қолдайды.
9. Липой қышқылы
• Құрамы: Липид құрылымындағы дисульфидті байланыстар.
• Биологиялық рөлі: Ацетил және кейбір басқа топтарды тасымалдауда қатысады.
Биологиялық рөлі

Коферменттер ағзадағы көптеген биохимиялық процестерге қатысады.
Олар:
• Химиялық реакцияларды катализдейді және жылдамдатады.

• Электрондарды, протондарды және түрлі топтарды тасымалдау қызметін
атқарады.
• Тотығу-тотықсыздану процестерінде рөл ойнайды.

Коферменттер ферменттердің жұмысын белсенді ететін және ағзадағы
химиялық реакциялардың тиімділігін арттыратын маңызды қосылыстар.
Қорытынды

Адамның күнделікті қоректік заттарының және солармен дұрыс тамақтану
адам өміріне пацдасын әкеледі. Адам ең алдымен өзінің Денсаулығын ойлап
организмге зиянды заттарды қабылдамай, мөлшерін асырып жібермей дұрыс
тамақтану қажет.
• Біріншіден - тағамдық заттар адам ағзасындағы тіршілігін жойған жасуша
құрылымдарының орнын басады. Оны тағамның құрылыстық қызметі
дейді.
• Екіншіден - тағам құрамындағы күрделі ағзалық заттар ыдырағанда
энергия бөлінеді де, энергияның басқа түріне (жылу, механикалық және
т.б.) айналады. Мұны тағамдық заттардың энергетикалық қызметі дейді.
Пайдаланылған әдебиеттер

1. «Биохимия» Е.С. Севериннің ред. басшылығымен, «ГЭОТАР, Медиа», 2014ж;
10. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия –Алматы, 2011
2. Сейтембетов Т.С. Биологиялық химия-Алматы 2011
3. Сеитов З.С., Биохимия, - Алматы, 2012;
4. Сағатов К.С., Биохимия,оқулық, Алматы-2007г;
5. Комов В.П., Биохимия, учебник для вузов, М-2008;
6. Кенжебеков П.К. Биологиялық химия – Шымкент, 2005

Ұқсас жұмыстар

Коферменттердің құрылысы мен биологиялық функциясы. Изоферменттер. Мүше-спецификациялық ферменттер

Коферменттердің түрлері

Витаминді коферменттер

Коферменттердің құрылысы мен биологиялық функциясы. Изоферменттер. Мүше- спецификациялық ферменттер туралы

Гликоген ыдырауы

Ферменттер мен коферменттер жайлы

Ферменттер. Коферменттер

Нуклеотидтер. Құрылысы. Маңызы

Нуклеин қышқылы нуклеотидтер нуклеозидтер гетероциклді негіздер

Бауыр анатомиясы

Пәндер