Өнім өндіру және жүзеге асыру көлемін талдау

Презентация қосу

7 ТАҚЫРЫП.
Өнім өндіру және
жүзеге асыру
көлемін талдау
Дәріс жоспары (1 сағат)
1. Өндірістік нәтижелерін талдаудың міндеттері
және көздері. Өнім өндіру және жүзеге асыру
көлемінің динамикасы, ассортименті және
түрлері бойынша талдау
2. Өнім көлеміне факторлардың әсерін талдау және
құрылымның қозғаласын талау.
Әдебиеттер: нег. 1, 3, 5, 6, 8, 11, 12, 15, қос. 3, 4
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың негізгі
міндеті тұтынушылардың жоғары сапалы
өніммен қамтамасыз етілуін қамтамасыз ету
болып табылады.
Шығарылған және сатылатын өнімдердің
сапасы нарықтың қажеттіліктері,
кәсіпорынның өндірістік және техникалық
мүмкіндіктері және оның ресурстарының
тиімділігі арқылы анықталады.
Өнімдерді енгізу арқылы компания
өндіріс пен сату шығындарын өтейді
және техникалық және әлеуметтік
даму көзі ретінде қызмет ететін табыс
алады. Өнімдердің кеш сатылымы
өндірушіге ғана емес, сондай-ақ
тұтынушыларға да зиян келтіреді, бұл
олардың қалыпты жұмысының
бұзылуына әкеліп соғады.
Өндіріс пен сатылымды талдаудың
мақсаты:
- бәсекелестермен салыстырғанда
сатуды ұлғайту жолдарын табу
- өнімділікті барынша пайдалану
арқылы нарықтың үлесін кеңейту,
оның сапасын арттыру
- өндірістің ішкі резервтерін іздестіру
және нәтижесінде компанияның
пайдасын арттыру
Өндірістің нәтижелерін талдау келесі негізгі
бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

- өнімді өндіру мен өткізу динамикасын бағалау;
- номенклатураға және диапазонға сәйкес өнімді
талдау;
- факторлардың өндіріс көлеміне әсерін талдау;
- құрылымдық өзгерістердің өндіріс көлеміне
әсерін талдау;
- кәсіпорын ритмін талдау;
- өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау және
талдау;
- өнім жаңартуларын талдау;
- өнімнің сапасын талдау.
Өнеркәсіп өнімдерін өндіру мен
сату көлемі табиғи, жартылай
табиғи, еңбек және шығын
өлшеуіштерімен көрсетілуі мүмкін.
Өндірістік өнімдердің мынадай
түрлері бар:
Жалпы шығыстар - дайындық деңгейіне қарамастан,
барлық өнімдердің құны. белгілі бір мерзімге
кәсіпорынның өндірістік қызметінің жалпы нәтижесінің
құны.
Коммерциялық өнімдер - тұтынушыларға сатуға
арналған дайын өнімнің құны.
Жіберілген өнім - бұл кезеңде осы тауарларды
тасымалдау үшін барлық құжаттарды қамтитын және
сатып алушыға жіберілген, бірақ ол әлі төлеген жоқ (ол
«жолда» деп аталады) құны.
Сатылған өнім - клиенттерге жіберілген және есепті
кезеңде олар үшін төленген өнімдердің құны.
Өнімдерді талдау ай сайын, тоқсан,
жарты жыл, жыл.
Өткізу барысында нақты деректер
болжаммен және алдыңғы кезеңмен
салыстырылады. Болжамның
орындалу пайызын, болжамнан
абсолюттік ауытқуды, өсімнің өсуін
және өсуін есептеңіз.
Есеп № 1 кесте деректерінің негізінде жоспардың орындалу
пайызын, өзгеріс қарқынын, жоспардан және алдыңғы
кезеңнен ауытқуды анықтай отырып, бір жылда және әрбір
тоқсан бойынша өндірілген өнім көлеміне талдау жүргізу.
Талдау кестемен рәсімделеді. Талдау нәтижелері бойынша
қорытынды жасау
Кезең Өткен жыл, Есеп жыл
мың. тенге Жоспар Нақты
мың. тенге мың. тенге
1тоқсан 3050 3100 3120
2тоқсан 3600 3500 3450
3тоқсан 3400 3450 3300
4тоқсан 3000 3200 3400
Жыл бойы
Кезең Өткен Есеп жыл Жоспар Өзгеру Ауытқу +,-
жыл Жоспар Нақты орындау жылдам жоспар Өткен
мың % дығы %
мың мың дан жылдан
тенге тенге тенге

1тоқсан 3050 3100 3120 100,6 +2,3 +20 +70

2тоқсан 3600 3500 3450 98,6 -4,2 -50 -150

3тоқсан 3400 3450 3300 95,6 -2,9 -150 -100

4тоқсан 3000 3200 3400 106,3 +13,3 +200 +400

Жыл 13050 13250 13270 100,2 +1,68 +20 +220
бойы
Өнімдерді өткізу көлемін болжауды талдау үшін
тауар өнімдерінің балансы екі баға бойынша
жасалады: құны бойынша және бағаны
сатқанда.

Кезеңдегі өндіріс көлемі
РП = ГПзап.I + ВП - ГПзап.II ,
мұнда:
РП - сату көлемі;
ГПзап.I, ГПзап.II - кезеңнің басында және аяғында
дайын өнімнің қоры;
ВП - кезеңдегі өндіріс көлемі.
Есеп № 2. Осы кестелерді пайдалана отырып, ағымдағы
және өткен жылдардағы өнімді өткізу көлемін анықтау.
Өнімнің сатылуына талдау жүргізу.
Көрсеткіштер Өткен жыл Есеп жыл Ауытқу Өзгеру
жылдам
дығы %%
Кезең басындағы 1250 2450
дайын өнімнің қоры,
мың тенге
Өндірістің көлемі 56500 61200
кезеңде, мың тенге
Кезең соңындағы 2450 1780
дайын өнімнің қоры,
мың тенге
Кезеңдегі сату көлемі,
мың тенге
Көрсеткіштер Өткен жыл Есеп жыл Ауытқу Өзгеру
жылдам
дығы %%
Кезең басындағы дайын 1250 2450 +1200 +96
өнімнің қоры,
мың тенге

Өндірістің көлемі 56500 61200 +4700 +8,3
кезеңде,
мың тенге

Кезең соңындағы дайын 2450 1780 -670 -27,3
өнімнің қоры,
мың тенге

Кезеңдегі сату көлемі, 55300 61870 +6570 +11,9
мың тенге
Өнімнің сатылымын талдау өнімдерді жеткізуге
арналған шарттық міндеттемелерді орындауды
талдаумен тығыз байланысты. Бұл шарттық
міндеттемелерді орындау коэффициентін анықтайды.
(Кд):
Кд = (ВП0 - ВПн) / ВП0 ,
мұнда:
ВП0 - келісімшарттарды жасасу үшін өнімдердің
бағаланған көлемі;
ВПн - келісім-шарттар бойынша өнімдерді қысқа мерзім
ішінде жеткізу.
Кәсіпорындарға арналған келісімшарттардың жоспарын
орындамау табыс, кіріс пен айыппұлды төлеуді
азайтады. Бұл сату нарығының жоғалтуына, демек,
өндірістің төмендеуіне әкелуі мүмкін
Ассортимент (номенклатура) және өндіріс құрылымы
экономикалық қызметтің нәтижелеріне үлкен әсер
етеді.
Номенклатура - ТМД елдерінде жұмыс істейтін
Өнеркәсіптік өнімдердің Бүкілодақтық
классификаторында (ОКПП) тиісті өнім түрлеріне
арналған өнім атауларының және олардың
кодтарының тізбесі.
Ауқым - әрбір түрге арналған шығарылым көлемін
көрсететін өнім атауларының тізімі.Толық (барлық
түрлер мен сорттарды), топты (байланысты
топтарды), топ ішіндегі ассортиментті бөліп алыңыз.
Өнім ауқымына арналған жоспардың
орындалуын бағалау, әдетте, жоспарланып
отырған өнімнің жоспарына сәйкес
жоспарланған нақты өнімді бөлуге (жоспары
бойынша жасалған немесе жоспарда
көзделмеген, бірақ жоспар бойынша
қарастырылған) бөлінген нақты
шығарылымды бөлу арқылы есептелетін, сол
атаудың коэффициенті бойынша жүргізіледі
ассортимент)
Есеп № 3.
Өнім ТП болжам Болжам ТП, ассортимент
бойынша. баға орындау, % болжамын орындау
белгілеу мың арқылы есептеледі,
тенге мың тенге
Болжам Нақты

А 28800 25200 87,5 25200

В 33600 33264 99,0 33264

С 19200 27176 141,5 19200

Итого: 81600 85640 104,9 77664
Болжамның ассортименті бойынша орындалуын бағалау:
- ең аз пайыз әдісі бойынша (біздің мысал үшін-87,5%);
- орташа пайыз тәсілі бойынша
ВПа = ВПn : ВП0 х 100%,
мұнда:
ВПа - ассортименттің орындалуы, %;
ВПn - әрбiр типтегi нақты өндiрiлген өнiмдердiң
мөлшерi, бiрақ олардың болжамды өнiмiнен көп емес;
ВП0 - болжамды шығару .
Біздің мысалымыз
ВПа = 77664 : 81600 х 100% = 95,2%.
Осы мысалдағы ассортимент жоспарын ұйым жүзеге
асырмайды.
Өнімнің көлемі мен өнімдерін сату көлемін анықтайтын
факторлардың әсерін зерттеуге ерекше назар аударылады.
Оларды үш топқа біріктіруге болады:
1)кәсiпорынның еңбек ресурстарының қауiпсiздiгi және
оларды пайдаланудың тиiмдiлiгi:
ВП = ЧР х ГВ
РП = ЧР х ТВ х ДВ
мұнда :
ЧР - қызметкерлердің орташа саны;
ГВ - бір қызметкердің орташа жылдық өнімі;
Дв - есепті кезеңде шығарылатын өнім көлеміндегі
үлесі;
Есеп № 4.
Кесте деректерінің негізінде өндірілген өнім көлемін
анықтау. Қызметкерлер саны мен еңбек өнімділігінің
өзгеруінің көлемі.
Көрсеткіштер жоспар нақты

Жұмыскерлер саны, адам 40 45

Бір қызметкердің орташа жылдық 452,0 538,0
өнімі, мың теңге

Өндіріс көлемі, мың тенге ? ?
Көрсеткіштер жоспар нақты Ауытқу

Жұмыскерлер саны, адам 40 45 +5

Бір қызметкердің орташа 452,0 538,0 +86
жылдық өнімі, мың теңге

Өндіріс көлемі, мың тенге 18080 24210 +6130

Шешім: өндірілген өнімнің түзетілген көлемін есептейміз
45*452=20340 мың тенге
Қызметкерлер санының әсері 20340-18080=+2260 мың тенге
Бір қызметкердің орташа жылдық өнім өндіруінің әсері
24210-20340+3870 мың тенге
Факторлардың жиынтық әсері 2260+3870=+6130 мың тенге
2) кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлармен
қамтамасыз етілуі және оларды пайдалану тиімділігі :

ВП = ОПФ х ФО
РП = ОПФ х ФО х Дв
мұнда:
ОПФ - негізгі өндірістік кәсіпорын қорларың орташа
жылдық сомасы;
ФО - негізгі өндірістік қорлардың қор қайтару;
Дв - есепті кезеңде шығарылатын өнім көлеміндегі
үлесі;
3) өндірістің шикізатпен және материалдармен
қамтамасыз етілуі және оларды пайдалану
тиімділігі:
ВП = МЗ х МО

РП = МЗ х МО х Дв
мұнда:
МЗ - өнімді өндіру үшін тұтынылған материалдық
қорлардың сомасы ;
МО - материалдық шығын (1 теңгеге материалдық
шығындарды өндіру);
Дв - есепті кезеңде шығарылатын өнім көлеміндегі
үлесі;
Өндіріс (өткізу) көлемінің бір түрі
бойынша ұлғаюы және өнімнің басқа
түрлері бойынша қысқаруы оның
құрылымының өзгеруіне, яғни жекелеген
бұйымдардың олардың жалпы
шығарылымындағы арақатынасына әкеп
соғады.
Құрылым бойынша жоспарды орындау-
өнімнің нақты шығаруында оның
жекелеген түрлерінің жоспарланған
арақатынасын сақтау.
Өнімнің құрылымы-бұл бұйымның жекелеген
түрлерінің оны шығарудың жалпы көлеміндегі
арақатынасы.
Құрылым бойынша болжам жасау-өнімнің
нақты шығарылымында оның жекелеген
түрлерінің жоспарланған арақатынасын сақтау.
Жекелеген бұйымдар бойынша болжамның
біркелкі орындалуы өнімнің болжамды
құрылымынан ауытқуға әкеп соғады, осылайша
барлық экономикалық көрсеткіштердің
салыстыру шарттарын бұзады.
Есеп№ 5. Жалпы көлемдегі әрбір бұйым көлемінің үлес
салмағын, жоспарды орындау пайызын, сомасы
бойынша және үлес салмағы бойынша жоспардан
ауытқуды анықтай отырып, бұйым түрлері бойынша
және тұтастай алғанда өндіріс құрылымына талдау
жүргізу. Талдау кестемен рәсімделеді. Қорытынды
жасауға.
Тауар топтары Жоспар Нақты (дана)
(дана)
«А» 2450 2400
«В» 3650 3840
«С» 1250 1250
«Д» 3500 3550
Барлығы
Тауар Жоспар Нақты Жоспар Δ
топтары дана Үлесі, % дана Үлесі, орындау дана Үлесі,
% % %

«А» 2450 22,58 2400 21,74 97,96 -50 -0,84

«В» 3650 33,64 3840 34,78 105,2 +190 +1,14
«С» 1250 11,52 1250 11,32 100 - -0,2

«Д» 3500 32,26 3550 32,16 101,43 +50 -0,1

Барлы 10850 100 11040 100 101,75 +190 -
ғы
Ритм - кестеде көрсетілген көлемде және ауқымда
кесте бойынша бірыңғай шығарылым.

Өндірістің ырғағы бойынша барлық экономикалық
көрсеткіштер әсер етеді:
- өнім сапасының төмендеуі;
- аяқталмаған жұмыстар көлемін ұлғайту және
қоймалардағы қалдық өнімдердің болжанған
қалдықтарынан асып кетуі;
- кәсіпорынның айналым капиталын айналдыруды
бәсеңдету .
Ритмді бағалаудың тікелей көрсеткіштері бар, олар
мыналарды қамтиды:
- ритм (ырғақты) коэффициенті (Крит.).
Нақты (бірақ болжамнан жоғары) өнімді (немесе
оның нақты салмағын) - VВП1,0 жоспарланған
шығарылымға (нақты салмаққа) - VВП0 :
Крит. = VВП1,0 : VВП0 ;
- вариация коэффициенті (Квар) болжамдық
тапсырмалардың (күніне, онкүнге, айға және т.б.)
стандартты ауытқудың орта күндік (орташа он
күндік, орташа айлық және т.б.) болжамдарға
қатынасы ретінде анықталады

Ритмнің жанама көрсеткіштері - артық жұмыс істеуге
қосымша ақы төлеу, кәсіпорынның кінәсі бойынша үзіліс
жасау, некеден кететін шығындар, қысқа мерзімде жеткізуге
айыппұл төлеу және өнімнің кеш жеткізілуі және т.б.
Талдау барысында ритмикалық емес жұмыстарға
байланысты өндіріске жіберілмеген мүмкіндіктерді есептеу
қажет.
Ол үшін:
а) болжамды және есептелген шығу арасындағы
айырмашылық, және
b) өндірістің ең жоғары орташа күнделікті (орташа он)
көлемінің негізінде есептелген нақты және мүмкін шығу
арасындағы айырмашылық.
Бәсекеге қабілеттілік - ол белгілі бір
әлеуметтік қажеттіліктің сақталу
дәрежесі жағынан да, оның қанағаттану
дәрежесіне қарай бәсекелестің өнімінен
ерекшеленетін өнімнің сипаттамасы.
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау
тұтынушылардың қажеттілігін және
нарықтық талаптарды зерттеуге
негізделген. Өнім сатып алушының
қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін, ол
белгілі бір параметрлерге сәйкес келуі
керек:
техникалық (өнімнің қасиеттері, көлемі және
мақсаты);
эстетикалық (өнімнің пайда болуы);
эргономикалық (адам организмінің
қасиеттерін сақтау);
реттеуші (өнімнің қолданыстағы ережелер
мен стандарттарға сәйкестігі);
экономикалық (тауарлардың бағасының
деңгейі, оның қызметі, осы қажеттілікті
қанағаттандыру үшін тұтынушыға қол
жетімді қаражат көлемі).
Өнімдердің бәсекеге
қабілеттілігін бағалау үшін
талданатын өнімді және
бәсекелес өнімнің параметрлерін
салыстыру қажет. Ол үшін
өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің
жеке, топтық және интегралдық
көрсеткіштері есептеледі.

Ұқсас жұмыстар

КӘСІПОРЫННЫҢ МАРКЕТИНГТІК ЖӘНЕ ӨНДІРІСТІК ҚЫЗМЕТІ

Ақпараттық технологиялар нарығы

Шығын қозғалысын талдау және өзіндік құн мен өндіріс шығындары бойынша жоспардың негізделуін бағалау

Өндіріс процесінде қолданылатын шығындарды азайту

Өзіндік құнды талдау міндеттері

Өзіндік құнды жоспарлау және өнімді өндіру

ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБА ҚҰРЫЛЫМЫ, ОНЫҢ ТАЛДАУЫ МЕН ӨМІРЛІК ЦИКЛЫ

Өндірістік шығындар

Табыстылықты талдау

ШЫҒЫНДАРДЫ БАСҚАРУ ЖӘНЕ ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫ

Пәндер