Иммунды жүйенің шеткі мүшелері

Презентация қосу

Морфофизиология кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Иммунитеттің жасушалық негізі.

Орындаған:Қалбай Ө Қондыба
Тобы: ВМ-МҚқА 01-24
Қабылдаған: Тоймбетова
Карлыгаш Абибуллаевна
Шымкент 2024
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
2.1 Иммунды жүйенің шеткі мүшелері
2.2 Лимфоциттер,Фагоциттер
2.3 Жасушалық өзара әрекеттесу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Иммунды жүйе — барлық лимфоидты организмдер
мен организмдегі торшалар жинағы. Ерекше иммундық
қорғаныс механизмдеріне жауапты. Организмнің
жұқпалы ауруларға және табиғи жай заттардың зиянды
әсеріне қарсы тұру қабілеттілігін қамтамасыз етеді.

* Иммунды жүйеге: сүйектің қызыл кемігі, лимфа
бездері, айыршық безі (тимус), құстардың фабрицнев
қапшығы, көкбауыр, сондай-ақ тыныс алу және ас
қорыту жолдарындағы топталған лимфоидты тіндер
кіреді.Иммунды мүшелер организмнің ішкі ортасының
тұрақтылығын және генетикалық тұтастығын
қамтамасыз етеді.
Иммундық жүйе
Шеткі мүшелеріне - бадамша
бездер,
Орталық мүшелеріне – сүйек кемігінде
лимфа бездері, көкбауыр, соқырішек
болатын кемік майы және айырша және
т. б. жатады. Жұтқыншақтың без(тимус)
жатады. Сүйек кемігі – иммунды
сілемейлі қабығында 6 бадамша без
жауапқа, эритроциттердің ыдырауына,
темір шоғырланған. Ол арада жұп
таңдай, қалдықтарын қайта іске асыруға,
гемоглобин жұп түтікті, сынар
жұтқыншақ және түзуге қатынасады
және қосалқы липидтер сынар тіл,
бадамша бездері орналасқан жинайтын
жер.
1. **Лимфоциттер**:
- **Т-лимфоциттер**: Жасушалық
иммунитеттің негізгі компоненті.
- **Цитотоксикалық Т-лимфоциттер (Т-
киллерлер)**: Инфекцияланған және ісікке
айналған жасушаларды жояды.
- **Т-хелперлер**: Иммундық жүйенің
басқа жасушаларын белсендендіреді,
антиденелер өндіруге көмектеседі.
- **Т-супрессорлар**: Иммундық жауапты
басқарып, шамадан тыс реакциялардың алдын
алады.
- **В-лимфоциттер**: Гуморальды
иммунитетке жауап береді, антиденелер
(иммуноглобулиндер) түзеді.
2. **Фагоциттер**:
- **Макрофагтар**: Ұзақ өмір сүретін, патогендерді жұтып (фагоцитоз) және оларды ыдыратып жоятын
жасушалар.
- **Нейтрофилдер**: Бактериялар мен саңырауқұлақтарды жоятын қысқа өмір сүретін фагоцитарлы
жасушалар.

3. **Табиғи киллерлер (NK жасушалары)**:
- Вирус жұқтырған және ісік жасушаларын антиденелердің қатысуынсыз жоюға қабілетті.

4. **Дендритті жасушалар**:
- Патогендерді жұтып, олардың антигендерін Т-лимфоциттерге ұсынады, осылайша иммундық жауапты
бастайды.
Иммундық реакциялардың негізгі
кезеңдері және жасушалық өзара
әрекеттесу:

### 1. **Антигенді танып білу**:
- **Антигенді таныстырушы жасушалар
(APC)**, әсіресе **дендритті жасушалар**
және **макрофагтар**, антигендерді жұтып
(фагоцитоз) және оларды ыдыратып, өз
бетінде **MHC (Major Histocompatibility
Complex)** молекулалары арқылы **Т-
лимфоциттерге** ұсынады.
- **Т-хелпер жасушалары (CD4+)**
антигенді танып, иммундық жауапты
белсендендіреді.
2. **Т-хелпер жасушаларының белсенуі**:
- Антигенді танығаннан кейін Т-хелперлер сигналдық молекулаларды (**цитокиндер**)
бөледі, олар иммундық жүйенің басқа жасушаларын белсендендіреді. Бұл Т-лимфоциттер мен
В-лимфоциттердің көбеюін және белсенділігін арттырады.

### 3. **В-лимфоциттер мен антидене түзілуі**:
- Т-хелперлер бөлген цитокиндер **В-лимфоциттерді** белсендіріп, оларды **плазматикалық
жасушаларға** айналдырады.
- Плазматикалық жасушалар бөгде заттарға қарсы **антиденелер** (иммуноглобулиндер)
түзеді.
4. **Цитотоксикалық Т-жасушаларының (CD8+) белсенуі**:
- Т-хелперлердің көмегімен **Цитотоксикалық Т-лимфоциттер** белсеніп, вирустармен
немесе бактериялармен жұқтырылған жасушаларды немесе ісік жасушаларын жояды.
- Бұл Т-лимфоциттер жасушалардың бетінде антиген-MHC кешенін танып, **перфорин**
және **гранзим** сияқты ферменттерді бөліп, жұқтырылған жасушаларды жояды.
5. **Фагоциттердің қатысуы**:
- **Макрофагтар** және **нейтрофилдер** антиденелер арқылы таңбаланған
(опсонизацияланған) патогендерді жұтып, жояды.
- Олар сонымен қатар қабыну аймағында иммундық жасушалардың жиналуына әсер ететін
цитокиндерді бөледі.

6. **Табиғи киллер (NK) жасушаларының қызметі**:
- NK жасушалары антиденелердің қатысуынсыз да вирустармен зақымдалған және ісік
жасушаларын таниды және оларды жояды.

7. **Жад жасушаларының түзілуі**:
- Иммундық жауап аяқталғаннан кейін кейбір Т-лимфоциттер мен В-лимфоциттер **жад
жасушаларына** айналады.
- Олар патогенмен қайта кездескенде, иммундық жауаптың тез әрі тиімді іске қосылуын
қамтамасыз етеді.
**Глоссарий:**

1. **Лимфоцит** – иммундық жүйенің ақ қан жасушаларының бір түрі, организмнің иммундық
жауаптарын қамтамасыз етеді. Лимфоциттер В және Т лимфоциттерге бөлінеді.
2. **Т лимфоциттер** – тимус (айырша без) арқылы дамитын лимфоциттердің бір түрі. Олар жасушалық
иммунитетке жауап береді және вирус жұқтырған жасушаларды жояды.
3. **Фагоциттер** – бөгде заттарды, бактерияларды, өлі жасушаларды жұтып, қорытып жоюшы
жасушалар. Олардың басты қызметі – организмді патогендерден қорғау.
4. **Макрофаг** – үлкен фагоциттік жасуша, ол патогендерді жұтып, ыдыратып, иммундық жауапты
күшейтеді. Макрофагтар тіндерде орналасады және антигендерді танып, Т лимфоциттерге көрсетеді.
5. **Нейтрофил** – ақ қан жасушаларының ең көп таралған түрі. Олар бактериялар мен
саңырауқұлақтарды жойып, қабыну аймақтарында бірінші болып әрекет етеді.
6. **Дендритті жасуша** – антигендерді Т лимфоциттерге таныстырып, иммундық жауапты бастаушы
жасуша. Бұл жасушалар организмге енген патогендерді анықтап, иммундық жүйеге хабар береді.
7. **Антиген** – иммундық жүйе танып, оған қарсы жауап беретін кез келген бөгде зат. Ол бактерия,
вирус, токсин немесе бөтен ақуыз болуы мүмкін.
8. **В лимфоцит** – сүйек кемігінде дамитын лимфоциттердің бір түрі. Олар антиденелерді шығарып,
гуморальды иммунитетке жауап береді.
Қорытынды
Иммунды жасушалар және олардың әрекеттесу реакциялары** тақырыбына қорытындылай
келе, иммундық жүйенің негізі болып табылатын әртүрлі жасушалар ағзаны патогендерден
қорғауда маңызды рөл атқарады. Иммунды жасушалар өзара күрделі әрекеттесу реакциялары
арқылы патогендерді тану, оларды жою және иммундық жауапты күшейту қызметтерін
атқарады. Т-лимфоциттер, В-лимфоциттер, макрофагтар, нейтрофилдер, дендритті жасушалар
және басқа да иммундық жасушалар өзара әрекеттесіп, нақты әрі бағытталған иммундық
реакцияны қамтамасыз етеді. Бұл жасушалар антигендерді тану, антиденелерді шығару,
инфекциялық агенттерді жою, қабыну реакцияларын басқару және иммунологиялық есте сақтау
қызметтерін орындайды.Иммундық жасушалардың бірлескен әрекеттесуі иммундық жүйенің
тиімді жұмыс істеуіне, ағзаны инфекциялар мен зиянды агенттерден қорғауға мүмкіндік береді.
Пайдаланылған әдебиеттер

1. **Гистология: Оқулық** / Авторлары: Арыстанов Қ.Ж., Тоқашева А.Н.,
Мұхамедгалиева Ә.Ә. – Алматы: Қазақ университеті, 2015.
2. **Гистология және эмбриология негіздері** / Авторлары: Базарбаева Ж.Б.,
Бекмурзаева А.А. – Алматы: "Қазақ университеті" баспасы, 2018.
3. **Гистология атласы** / Авторлары: Сулейменов А.Е., Қуанышбеков Б.Қ. –
Нұр-Сұлтан: "Фолиант", 2019.

Ұқсас жұмыстар

Індетті аурулардың иммунды ферменттеу анализі

Иммунды жүйе

Иммундық жауапта иммундық мүшелердің рөлі

Қанның иммундық функциялары

Қан түзетін ағзалар

ИММУНДЫҚ ЖАСУШАЛАР

Вирустардың организмге енуі, таралуы, орналасуы. Инфекция түрлері және оларға сипаттама. 2. Иммунитеттің механизмдері. Иммунитеттің гуморальдық, клеткалық, жалпы физиологиялық факторлары

Иммундық жауапқа қатысатын иммундық жасушалар

Иммунды жауаптың нейро - эндокринді жүйесі

Лимфа түйіні

Пәндер