ТҰТЫНУ ТАУАРЛАРЫ НАРЫҒЫНДАҒЫ БӘСЕКЕНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Презентация қосу

МОДУЛЬ 3.

№14. Бәсекелестік ортадағы
баға саясатының қалыптасуы

Dr.Aziza SYZDYKOVA
ЖОСПАРЫ:
Кіріспе
Бәсеке және монополия жөнінде түсінік.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Бәсеке түрлері
Бәсеке нысандары
Бәсекелік артықшылық пен кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігі және оған

әсер ететін факторлар

Қорытынды
Бәсеке(латынша concurred-қақтығысу)
рыноктық экономиканың қатысушыларының
арасындағы тауарларды сатып алу және
сату барысындағы бақталастық.

Монополия- “жалғыз сатамын” дегенді
білдіреді.
Бәсеке – қандай да бір құндылықтарды иелену
үшін индивидтер, топтар немесе қоғам
арасындағы күрес.
Бәсекелестіктің негізгі қағидаларына
мыналар жатқызылады:
Жарыспалылық

Адалдық

Заңдылық

Тұтынушылардың құқықтарын сақтау.
Бәсеке түрлері:

Бәсеке түрлері

Ішкі салалық - бір Салааралық -түрлі
салалық кәсіп орындар
. салалық кәсіп орындар арасындағы капитал
арасындағы ең үлкен
салудың ең пайдалы
табыс үшін күрес. жағдайы үшін күресі.
Бәсеке нысандары

Кәміл бәсеке нарықтың Жетілдірілмеген бәсеке
классикалық үлгісі нарықтың қазіргі үлгісі

Монополия -тауардың Олигополия - Монополистік бәсеке -
бағасына ықпал бірнеше (3 тен -5 ке біртекті емес, бірақ ұқсас
ететін өндірістің көп дейін) ірі фирмалар тауар ұсыныстан
бөлігін бақылайтын билейтін нарық. сатушылар саны көп
бірғана сатушының нарық.
билігі.

Жасанды Табиғи
Кездейсоқ
Бәсекенің моделі
Бағалық емес бәсеке

Өндірілетін Тауар Тұтынушы Жарнама Ілеспе
және өткізу ға сатудан ұйымдас тауарлар
сатылатын нүктелерін кейін тыру өндіруді
тауардың, тұтынушығ техникалы және сатуды
жаңа а қ қызмет ұйымдастыр
тауардың жақындау, көрсетуді у
сапасын қызмет ұйымдасты
және көрсету ру
техникалық сапасын
деңгейін жақсарту
көтеру
ТҰТЫНУ ТАУАРЛАРЫ НАРЫҒЫНДАҒЫ БӘСЕКЕНІҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қандай Өзімнің Мотоциклді Мотоцик
қалауымды бүкіл ң қандай лдің
қанағаттанд мүмкіндігім түрін сатып қандай
ырғым ді жақсарту алғым маркісін
үшін не
келеді ? сатып келеді ? сатып
алғым аламын
келеді?

Бәсекелестердің төрт негізгі түрі
Қалау Тауарлық тектік Тауарлық Марка
бәсекелесте түрлік
бәсекелестер бәсекелестер
бәсекелестер
р
-Көлік -Автомобиль -Барлық -Иж
құралын сатып алу жағынан Юпитер
сатып алу -Мотоцикл сатып ыңғайлы -Ява
-Европаға алу -Спорттық -Урал
барып қайту -Велосипед сатып -Бесігі бар -Хонда
алу мотоцикл
МОНОПОЛИЯНЫҢ
ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУ ТҮРЛЕРІ

Картел нарық,өндіріс және баға деңгейлерін
бөлу туралы монополистік келісім

ь-
Синдикат- Өнімді бірлесіп өткізу мақсатында бірігу.

Меншікті біріктіру,өндірісті жалпы

Трест- басқару және тауарды өткізу негізінде
бірлесу.

Бірыңғай қаржы орталығы бар көп
Концерн- салалы фирмалардың бірлесуі.

Бір-бірімен қызмет бабымен емес, бас
Конгломерат компанияның басқа компаниямен
қосылуы.
-
БӘСЕКЕНІҢ МӘНІ ОНЫҢ НЕГІЗГІ
ФУНКЦИЯЛАРЫНДА КӨРІНІС ТАБЫЛАДЫ.
ОЛАР:

Өндірушінің тұтынушылар сұранысына бағытталуын
қамтамасыз етуі;
Өндірістің тиімділігінің өсімін ынталандыру;
Тауар өндірушілерді дифференциялау;
Бәсекеге қабілетсіз кәсіпорындарды жою (тарату);
Тауарлар сапасын арттыру және бағасын төмендетуді
ынталандыру.
БӘСЕКЕНІ БІРНЕШЕ БЕЛГІЛЕРІ
БОЙЫНША ЖІКТЕУГЕ БОЛАДЫ:
Жергілікті- шектеулі территорияда нарықтық
қатынастардың қатысушыларының арасындағы бәсекелік
күрес;
Салалық- нарық салаларының біріндегі бәсекелік күрес

Салааралық – -нарықтың түрлі салалары өкілдерінің

сатып алушыларды өз жақтарына тартуы үшін
бәсекелесуі;
Ұлттық – белгілі – бір елдің ішіндегі отандық сатушылар

мен сатып алушылырдың бәсекелесуі;
Халықаралық – әлемдік нарықта түрлі елдер мемлекеттері

мен шаруашылық бірлестіктері, кәсіпорындарының
бәсекелік күресі.
Бәсеке тікелей және жанама болуы мүмкін.

Тікелей бәсеке – бір өнім түрі немесе сауда
маркасы ішінде болатын бәсекелік күрес.

Жанама бәсеке – бәсекелік күрес әртүрлі
санаттағы өнімдер арасында орын алады,
бірақ сатып алушылық тандау кезіңде
баламалар ретінде әрекет етеді.
Бәсеке жүргізу әдісі бойынша бағалық және бағадан
тыс болып бөлінеді.

Бағалық бәсеке – баға жөнінде және бағаны
көтеру, арттыру және төмендету көмегімен
жүргізілетін бәсекелік күрес.

Бағадан тыс факторларға сапа, жаңашылдық,
дизайн, погрессивтілік, халықаралық стандарттарға
сәйкестілік, техникалық қызмет көрсетудін
жеделдігі (сервис) жатқызылады.
Бәсекелік- артықшылық –
өнімнің өзіндік құнының төмен нәтижесі,

жанашылдық енгізу,

нарық қажеттілігіне тез әсер ету (бейімделу),

персоналдың біліктілігі мен еңбек өнімділігіне

деңгейінің, өндірілетін өнімдердің сапасы мен
техникалық деңгейінің, басқарушылық шеберлігінің,
басқарудын әртүрлі денгейлерінде стратегиялық ойлаудың
жоғары болуы және өзге ұтымды жағдайларды білдіреді.
Бәсекеге қабілеттілік-
қандай да бір объектінің белгілі бір нарыққа ұсынылған
ұқсас объектілермен салыстырғанда нақты қажеттілікті
шынайы немесе әлеуетті (потенциалды)
қанағаттандырудың дәрежесін сипаттайтын қасиеті.

Бәсекеге қабілеттілік осы нарықтағы ұқсас объектілермен
салыстырғанда бәсекеге төтеп беру қабілетін
айқындайды.
БАҒА БӘСЕКЕЛЕСТІГІ
ДЕГЕНІМІЗ НЕ
Баға бәсекесі – бұл тауарлар мен қызметтердің
бағасын төмендетуден тұратын бизнестегі
бәсекенің бір түрі.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
бәсекелестердің реакциясына байланысты,
компания үшін оқиғалардың дамуының екі
сценарийі болуы мүмкін:
орташа табыстылықтың төмендеуі немесе

кейбір тұтынушыларды тарту арқылы

сатылымның артуы.

ФИРМА ҮШІН БАҒА БӘСЕКЕЛЕСТІГІ ЕКІ
ШАРТ ОРЫНДАЛҒАН ЖАҒДАЙДА АҚТАЛАДЫ.

Біріншіден егер тұтынушы үшін шығындар
тауарлар мен қызметтердің ұқсас ұсыныстарын

Dr.Aziza SYZDYKOVA
таңдау кезінде оның шешімін анықтайтын негізгі
фактор болса.

Екіншіден, егер бәсекені бастаған фирма өнімнің
немесе қызметтің бағасын бәсекелестер оң пайда ала
алмайтындай және шығынмен жұмыс істей
бастайтын дәрежеде төмендете алса.
БАҒА БӘСЕКЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ

Тікелей бәсекелестік, ауқымды бағаны

Dr.Aziza SYZDYKOVA
төмендету ескертуімен сүйемелденеді.

жасырын бәсеке, онда нарыққа сапасы мен
қасиеттері жақсырақ (бәсекелестердің
өнімдерімен салыстырғанда) жаңа өнім
шығады, ал оның бағасы сәл ғана жоғары.
БАҒА БӘСЕКЕЛЕСТІГІНІҢ
ӘДІСТЕРІ
Монополиялық төмен бағалар.
Мұндай бағаларды ірі компаниялар орта және

шағын фирмалардан тауарлар мен қызметтерді

Dr.Aziza SYZDYKOVA
сатып алғанда,
дамушы елдерден шикізат жеткізуге келісім-

шарттар жасағанда,
экономиканың мемлекеттік секторында жұмыс

істейтін кәсіпорындардан сатып алу кезінде
белгілейді.

БАҒА БӘСЕКЕЛЕСТІГІНІҢ
ӘДІСТЕРІ

Демпингтік бағалар. Бұл бағалар бүкіл
нарықты немесе оның бір бөлігін жаулап алу,

Dr.Aziza SYZDYKOVA
тұрақтылығы төмен бәсекелестерді жою
мақсатында қалыптасады.

Дискриминациялық бағалар.Бұл бағалар
сатып алушыға байланысты қалыптасады. Бір
тауарды тұтынушыларға әртүрлі бағамен сатуға
болады, дегенмен сапасы жағынан ешқандай
айырмашылық болмайды.

КӘСІПОРЫНЫҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН
АРТТЫРУ ҮШІН КЕЛЕСІ ФАКТОРЛАРДЫҢ
ЖОҒАРЫЛАТУ ЖОЛДАРЫ ҚАРАСТЫРЫЛУЫ
ТИІС. БҰЛ ФАКТОРЛАР ӨНІМДІ ЗЕРТТЕУДЕ
ӨЗІНДІК СИПАТТАРЫ БОЙЫНША 4 ТОПҚА
БӨЛІП ҚАРАСТЫРЫЛАДЫ:
Бірінші топ - өнімнің сапасын
арттыру шаралары немесе
кәсіпорынның сапа жүйесін
жетілдіру.
Екінші топ - өнімнің бағасын
қалыптастыру немесе баға
саясатын реттеу.
ҮШІНШІ ТОП - ӨНІМНІҢ
ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ НЕМЕСЕ
КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІ ЖҮЙЕСІН
ЖЕТІЛДІРУ.
ТӨРТІНШІ ТОП - ӨНІМНІҢ БӘСЕКЕЛІК
ҚАБІЛЕТІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
НЕМЕСЕ ӨНДІРІСТІ МЕМЛЕКЕТТІК
ҚОЛДАУ.

Ұқсас жұмыстар

Нарықтық механизмнің басты элементі ретінде

Бәсеке

Бәсекелестік құқықтың негіздері

Нарықтық құрылымның жіктелуі

Тұтыну шығыстары - тұтыну тауарлары мен қызметтерді сатып алуға бағытталған халықтың ақшалай шығыстарының бір бөлігі

Экономикалық жүйелердің үлгілері

Пәндер