Нарықтың географиялық құрылымы

Геоэкономика бағытының мақсаты мен міндеттері, негізгі түсініктері

Оқу мақсаты:

10. 4. 1. 1 геоэкономика бағытының мақсаты мен міндеттерін түсіндіру

10. 4. 1. 2 геоэкономиканың негізгі категорияларын түсіндіру

90 бет / 21 параграф

Бағалау критерийлері:

Геоэкономика бағытының мақсаты мен міндеттерін және негізгі категорияларын түсіндіреді

Геоэкономика мен әлеуметтік-экономикалық география арасындағы айырмашылықтарды анықтайды

Геоэкономика = экономика+экономикалық география = геосаясат

Геоэкономиканың мақсаты - біртұтас жүйе ретіндегі ғаламдық экономикалық кеңістіктегі үдерістер мен құбылыстарды, даму тенденцияларын талдап, болжамдар жасау

Геоэкономиканың зерттеу міндеттері

Экономикалық көрсеткіштер арқылы ғаламдық әлемді танып-білу

Ғаламдық экономикалық кеңістіктегі экономикалық қатынастар жүйесін талдау

Ұлттық экономикалар мен халықаралық экономикалық құрылымдардың өзара байланыстарын зерттеу

Экономикалық факторлардың мемлекеттер саясатына алғышарт болатындағы жөнінде негіздеме жасау

Мемлекеттердің әлемдік нарықтағы бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында экономикалық стратегиясын негіздеу

Геоэкономиканың міндеттерінің жүзеге асуы

Елдердің экономикалық көрсеткіштерін сандық, сапалық тұрғыда талдау арқылы, белгілі бір индикаторлар бойынша күшті және әлсіз ойыншылар

Елдердің өзара экономикалық қатынастарының түрлері ерекшеліктері сандық сапалық тұрғыда талданады

Ұлттық экономикалардың ғаламдық деңгейдегі экономикалық ұйымдармен байланыстарының сипаты, ауқымы, келешегі талданады

Мемлекет саясатына ықпал ететін нақты факторларды талдау негізінде геосаяси басылымдылықа қол жеткізудің мүмкіндіктері анықталады

Мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігіне ықпал ететін факторларды талдау, басылымдықтарды анықтау арқылы экономикалық стратегия негізделеді

Геоэкономиканың зерттеу салалары

Геоэкономика елдер мен аймақтардың экономикалық даму үдерістерін халықаралық құрылымдар мен экономикалық қатынастарды, геосаяси жағдайдың экономикаға ықпалын зерттейді.

Геоэкономиканың зерттеу салалары

Геоэкономиканың негізгі категориялары

Нарықтың маңызды көрсеткіштері

Нарықтың сыйымдылығы

Нарық сиымдылығы - нақты әрбір сәтте нарықта бар немесе өндіріліп, нарыққа жеткізілетін тауар мөлшері

Нарықтың жағдаяты

Нарық жағдаяты - сұраныс пен ұсыныстың арақатынасы.

D - сұраныс (demand), S - ұсыныс (suggestion)

Ұсыныс пен сұраныс арақатынасы

Нарықтық жағдаят сипаттамасы

Бағаның өзгеруі

Сұраныс > ұсыныс

Тауар дефициті

Бағаның өсуі

Сұраныс < ұсыныс

Тауардың артықтығы

Бағаның түсуі

Сұраныс = ұсыныс

Тепе-теңдік

Тұрақты баға

Нарықтың тауарлық құрылымы

Нарықтың тауарлық құрылымындағы сатылатын тауарлар түрімен анықталады. Мысалы, бидай, мұнай т. б. тауарлар нарығы.

Қызмет көрсету

Өнеркәсіп

Ауыл шаруашылығы

Әлемдік шаруашылықтың салалық құрылымы, % а - дамыған елдер, б - дамушы елдер

Нарықтың географиялық құрылымы

Нарықтың географиялық құрылымы - бұл белгілі бір нарықтың аумақтық немесе географиялық бөлінуі. Ол өнімдер мен қызметтердің тұтынушылар арасында орналасу ерекшеліктерін, сауда қатынастарының аймақтық үлгісін, сондай-ақ нарықтың жаһандық, ұлттық, аймақтық және жергілікті деңгейлерін қамтиды.

Мысалы:

Жергілікті нарық - тек бір қала немесе аудан.

Ұлттық нарық - бүкіл ел аумағындағы сауда.

Аймақтық нарық - бірнеше елді қамтитын нарық (мысалы, Еуропа нарығы) .

Жаһандық нарық - бүкіл әлемдік сауда қатынастары.

Бұл құрылым сұраныстың, ұсыныстың және экономикалық белсенділіктің белгілі бір аймақтарда қалай бөлінетінін зерттеуге көмектеседі.