Радиациялық және химиялық зақымдану ошақтары: мутагенез, экожүйеге әсері және қорғау шаралары

Радиациялық және химиялық зақымдану ошақтары

Радиациялық және химиялық мутагенез. Тұқым қуалайтын қасиетті радиацияның көмегімен өзгертуге болатындығын тұңғыш рет 1925 жылы орыс ғалымдары Г. А. Надсон мен Г. С. Филиппов дәлелдеді. Олар радий сәулелерімен әсер ету арқылы саңырауқұлақтардың жаңа мутантты формаларын алды. Одан кейін америкалық ғалымдар С. Миллер 1927 жылы дрозофила шыбынынан, ал Дж. Стадлер 1928 жылы жүгері өсімдігінен рентген сәулелерінің мутагендік әсерін байқады. Радиоактивті сәулелердің әсерінен пайда болатын мутациялар, организм үшін көбінесе зиянды. Мысалы, адамда тұқым қуалайтын аурулар мен кемістіктерді тудырады. Сонымен қатар олар организмдерде, әсіресе өсімдіктер мен микроорганизмдерде пайдалы өзгерістер тудыра алады. Осыған байланысты радиоактивті сәулелердің әсерінен пайда болатын мутациялар селекцияда кеңінен қолданылады.

Қоршаған ортаның адам организміне теріс әсер ететін факторларының бірі радиация болып табылады. Радиация адамның клеткалары мен органдарының түрлі функцияларына зиянды әсер етеді. Радиация әсер еткенде клеткалардың шапшаң бөлінуі, құрылымы мен құрамының өзгеруі мүмкін. Радиациялық сәулелену тұқым қуалаушылық аппаратын өзгертуге, яғни мутацияға душар етуі мүмкін.

Соңғы он жыл ішінде радиациялық сәулеленудің табиғи фоны көтерілді. Бұл кейбір елдерде ядролық қарулардың өндірілуіне, ядролық энергетиканы пайдалануға, уран өндіруді көбейтуіне, радиация қалдықтарының дұрыс сақталмацуына байланысты болып отыр. Осыған байланысты барлық тіршілік иелеріне - өсімдіктерге, жануарларға, адамдарға нақты қауіп төнді. Мутация көлемі ұлғайды, тұқым қуалайтын әр түрлі аурулар, дамуында түрлі кемістіктері бар (қатерлі аурулары, сәлелік аурулары және тағы басқа) ауру балалар мен адамдардың саны ұлғайды.

Радиоактивті заттардан қорғаудың бірнеше жолдары бар. Олар: физикалық, химиялық және биологиялық тәсілдері. Физикалық тәсілӨңдеуБұл тәсілдің ұйғаруы бойынша, дер кезінде қол-аяқты денені жылы су мен жуып отыру керек. Қолға арнаулы түрде дайындалған перчаткаларды кию керек. Қатты радиоактивті элементтердің бөлшектерінің кішкентай түйіршіктері ішкі органдарға өтіп кетпеуін қадағалап отыруы керек.

Химиялық зақымдану ошағына сипаттамаХимиялық зақымдану ошағының мөлшері химиялық қауіпті заттың төгілу көлеміне, төгілу сипатына (еркін, түбіне немесе үйілу), метеожағдайға, заттардың уландырғышына және адамдардың қорғану дәрежесіне байланысты.

Ұқсас жұмыстар

Әуеден шабуыл және химиялық, радиациялық, биологиялық зақымдану қауіптері: қазіргі заманғы құралдар мен халықты қорғау шаралары

Химиялық және радиациялық ластағыштардың адам денсаулығына әсері және қоршаған ортаны қорғау шаралары

Хромосомалық мутациялар мен мутагенез: спонтанды, химиялық және радиациялық факторлар

Қауіпті объектілердегі радиациялық апаттарды жою және радиациялық қорғау шаралары

Иондаушы сәулелердің генетикалық әсерлері және радиациялық мутагенез

Төтенше жағдайларда құтқару және шұғыл жұмыстардың ерекшеліктері: зақымдану ошақтары, химиялық қауіпті апаттар және инженерлік барлау

Улы заттардың жіктелуі мен әсері, өндірістік апаттардағы радиациялық, химиялық және биологиялық ластанудан қорғаныс шаралары

Төтенше жағдайлардағы химиялық және радиациялық барлау: әдістері, құралдары және қорғаныс шаралары

Химиялық, радиациялық және биологиялық төтенше жағдайлар: қауіптілік, жіктелуі және алдын алу шаралары

Мутагенез: мутагендік факторлар, олардың әсері және антимутагендік механизмдер

Пәндер