Қазақ халқының рухани құндылығы

Қазақ халқының
рухани
құндылығы

Орындаған:Айымбетқызы Толғанай
Тпп-22-1к
Жетекші:Кельмагамбетова Ш.С
01

Жоспар
Кіріспе
1 Рухани құндылық
2 Қазақ халқының ұлттың
құндылығы
Негізгі бөлім
3 Мәдени құндылық
4 Абайдың шығармаларындағы
рухани құндылықтары
5 Жастардың рухани құндылығы
Қорытынды
02

Қазақтың қайырымдылық қасиеті – рухани
құндылықтың бірі. Қазақтың
қайырымдылығы, әсіресе, Сталиндік жүйе
саяси қуғын-сүргін, репрессия жасаған
уақытта жақсы көрінді. Өткен ғасырдың 40-
шы жылдары Балтық жағалауы халықтары
мен Кавказ тауын мекендейтін ұлттар мен
ұлыстар Орталық Азия мен Сібірге күштеп
көшірілді. Олар аяусыз қырғынға ұшырады.
Бірақ, қазақ даласына келгендерінің басым
көпшілігі аман қалды. Өйткені, әр ауылдағы
қазақтар өздері тарығып отырса да барымен
бөлісті. Тамағын да, жатын орнын да бөліп
берді.
03

Рухани құндылық

Рухани құндылықтар тек сөзбен ғана
берілмейді. Ол адамның өз болмысы,
өз тұлғасы арқылы да қалыптасады,
дамиды, өзгелерге беріледі. Тәрбие
дегеніміз отыра қалып насихат айту
емес. Ол – ең алдымен өз
болмысыңмен үлгі болу.
04

Рухани тәрбие
негізі
Рухани тәрбиенің негізі – біз үшін ұлттық
құндылықтарға негізделуі керек. Қазақтың ұлттық
құндылықтарын жаңғырту бүгінгі заман талабы.
Ұлттық құндылықтар мен жалпы адамзаттық
құндылықтарды өзара ұштастыра отырып дамыту.
Қай заманда болмасын, сол қоғамға сай азаматты
тәрбиелеудің бірден-бір жолы адамның рухани
байлығын арттыру. Адамгершілік – адам бойындағы
ең асыл қасиет және адамзат баласының ең
жоғарғы мақсатына бағытталған. Адам бойына
жинайтын ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық,
сенімділік қасиеттерін тәрбиелеуде отбасы мен
06
Ұлттық
құндылық
Ұлттық құндылықтар – әрбір ұлттың
болмысында ғасырлар бойы атадан
балаға мирас болып келе жатқан
адамгершілік қағидаттары. Ғасырдан-
ғасырға жеткен халықтың қазынасы –
тілі, ділі, салт-дәстүрі, әдебиеті мен
өнері ұлтымыздың рухани байлығы.
Абай 07
шығармаларындағы
рухани құндылықтар
Абай атамыз қазақ халқымыздың кешегісі мен бүгіні болып
табылады. Абай халқымыздың әр заманда жоғын жоқтап, мұңын
тыңдап, жағдайын өз шағармаларында көрсетті. Оның әрбір
өлеңінде, қара сөзінде халықтың салт-дәстүрлері мен рухани
мәдениетін, оқу-білімін, жастарға адамгершілік тәрбие беру
жолдарын, болашағын, олардың мінез-құлқын тәрбиелеуін
тынымсыз ойлаумен, толғанумен болады.. Әсіресе, «Қара
сөздеріндегі» ой желісі осы мәселелер маңында түйінделеді.
Адамгершілік, толық адам туралы ойлар әрбір қара сөздерінде
жан-жақты сарапталады. Әрбір ұлттың ұлылығы өздеріне тән
жағымсыз жақтарын жасырмай, аяусыз сынап, көрсете
алатындығында деген пікір бар. Абай қазақ халқын басқа
халықтардан, ұлыстардан кем деп санаған емес, керісінше
халқының озық ойлы, озық мәдениетті елдер санатына қосылып,
олардан да асып түссе екен деп армандады. Осы арман үшін өмірін
сарп етті. Өз халқының аяулы ұлы ретінде өз заманында орын
09

Мәдени құндылық
Шәкен Аймановтың «Атаманның ақыры», «Тақиялы періште», «Қыз
Жібек», «Менің атым Қожа» фильмдерін әлі күнге дейін керемет
әсермен көреміз. Өйткені бұл кинолардағы мәдени көрініс, мәдени
идеология, мәдени айшықтау элементтері көрермендерге жеңіл
және түсінікті тілмен жеткізілген. Одан бөлек, идеологиялық әсері
қоғам назарын бірден аударды. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт
Тоқаев Қазақстан халқына кезекті Жолдауында: «Қоғамды
біріктіру, ұлттық бірегейлікті нығайту мәселелерінде еліміздің
тарихи мұрасы мен мәдени әлеуетін тиімді пайдалануға баса мән
беріледі» деген болатын. Мәдениет қоғам дамуының маңызды
аспектісі екені даусыз. Бұл мәселе – жаһандану заманының қазіргі
жағдайында ерекше өзекті. Біз мәдениет қайраткерлері ретінде
мәдениет пен өнерді ұлттық саясаттың маңызды
басымдықтарының бірі ретінде қарастырудың маңыздылығын
түсінуіміз керек. Жалпы алғанда, ұлт болып ұйысу, бірегейлікті
нығайтуда мәдениет пен білім басты рөл атқарады.
Мәдениеттің қалыптасуындағы
рухани құндылық
Мәдениеттің құндылығы сол – адам бойындағы кісілік
қасиетті, ақылдылық пен білімпаздылықты, парасаттылық
пен әдептілікті, яғни барлық рухани құндылықтарды
қамтамасыз етеді. Осыдан барып төл мәдениеттің көрінісі
анықталып, адам әлемі тұлғалық деңгейге жетеді. Өз
кезегінде идеологиялық күш те мәдениеттің
қалыптасуына себін тигізеді. Өйткені адами түсінік
қалыптасып, тарихымыз, тіліміз, дініміз, руханиятымыз
және салт-дәстүріміз көрнекті өмір дамуының ағымына
ілесіп кете береді. Осы орайда талантты ақын Ханбибі
Есенқарақызының «Ұлттық салт-дәстүрімізді, әдет-
ғұрпымызды, мәдениетімізді ұрпақтан-ұрпаққа жеткізетін
– әдебиет, өнер адамдары» деп айтқан керемет бір сөзі
ойға келеді. Сол айтқандай, мәдениет саласында жүрген
мамандардың өнерді дамытып қана қоймай, рухани өмірде
де белсенді қызмет атқарары сөзсіз. Сондай-ақ қазақтың
рухани мәдениетінде өшпес із қалдырған алып
тұлғаларымыз ұлы Абай, Әлихан Бөкейханов, Шәкәрім
Жастардың рухани 08

құндылығы
Бүгінгі алмағайып өзгеріс кезінде не істерін білмей
жүрген əлеуметтік топтардың бастапқысы –
жастар. Көрнекті психолог Эриксонның пікірін- ше,
өзін-өзі тұлға ретінде тануға, өзі үшін белгілі бір
құндылықтар мен мінез-құлық жүйесін
қалыптастыруға деген ұмтылыс – жастық шақтың
ең негізгі ерекшелігі. Эриксон бұл ізденісті
«тұлғалық кешенділік» деп атайды. Жалпы
алғанда жастар өз құндылықтарын бағалай біліп,
күнделікті өмірінде жетілдіре отыруы қоғам
дамуының басты пайдасына жатады. Жастардың
басты құндылықтарымен қатар сүйіспеншілік,
бақыт, түсіністік, сыйластық, төзімділік,
мейірбандық, өзара көмектесу, бейбіт қатар өмір
сүру секілді жалпыадамзаттық құндылықтарды да
Қорытынд
ы
Қорытындылай келе, ұлттық құндылықтар туралы адам танымында
қалыптасатын ұғым оның болмысының негізінде жататын рухани иммунитет
болып саналады. Егер адамның рухани болмысының шеңберінде бұл
болмаған жағдайда, яғни қоғамда халық пен ұрпақ болмысында ұлттық
қасиеттер болмаса діни ағымдардың қоғамдық ортадағы ықпалы өздігінен
күшеюі мүмкін. Сондықтан да, ұлттық тәжірибелер тәрбие негізінде
ұрпақтың бойындағы ұлттық қасиеттерді оятып, нығайтып отырады.
Тарихтағы небір діни адамдардың халыққа ата дінін үйретуде қоғамның,
жеке адамның бойындағы қасиеттер мен тәжірибелерді дәріптеп
отыруының мәні осында жатыр. Қоғамда рухани тереңдік, мәдениеттілік,
дәстүр құндылықтары болмай тұрақтылық сақталмайды. Тұрақтылық
болмаған жерде дәстүрлі дін ережелері сақтала бермейді, ол бір тарихи
дүние болып қалады. Себебі дәстүрді қалыптастыру мен дұрыс
пайдаланудағы ұлттың танымы дінді сақтап отырады.
10

Назарларыңызғ
а рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Қазақтың тарихи жазба мұралары

ҚАЗАҚТЫҢ МӘҢГІЛІК ҒҰМЫРЫ ҰРПАҚТЫҢ МӘҢГІЛІК

Ендігі ұрпақ - мәңгілік қазақтың перзенті

МӘҢГІЛІК ЕЛДІҢ БАСТЫ ҚҰНДЫЛЫҒЫ

Күл тегін жазуының қазіргі қазақ тілінің нормасына келтірілген Ғұбайдолла Айдаровтың нұсқасында

ТІЛДІҢ ОРТАҚТЫҒЫ

Ассамблеяның ХХІ сессиясында

Шешендік сөздердің құндылығы

Азаматтық, Қазақстандық елжандылық, этносарлық келісім туралы ұғым

Қазақ ағартушыларының философиясындағы қоғамдық прогресс теориясы

Пәндер