Психикалық қысымдылық

Презентация қосу

№10 дәріс тақырыбы: Жеке тұлғаның дене шынықтырумен және
спортпен шұғылдануы барысында дамуы

Жоспар:
1. Жеке тұлғаны дамыту, даму факторлары, жас ерекшеліктерінің дамуы
2. Дене шынықтыру мен спорттың жас ерекшелігіне әсер етуі, ақыл-
ойды дамыту, еріктілік ерекшеліктері, эмоционалдық саласы
3. Дене шынықтыру және спорт арқылы студенттердің адамгершілік
және еріктілік қасиеттерін қалыптастыру бойынша заманауи отандық
және шетелдік педагогикалық ұғымдар
Индивид - Даралық - бір
Тұлға - өзіне адамды басқа
биологиялық
биологиялық адамнан ерекше
тіршілік иесі, көрсетіп тұратын
және
барлық интеллектуалдық,
әлеуметтік
адамдар еріктік,
қасиеттер мен моральдық,
тумысынан
сапаларды әлеуметтік және
индивид
меңгерген тағы басқа
болып қасиеттерінің
адам
табылады жиынтығы
Тұлғаның қалыптасуы – барлық факторлардың
(экологиялық, экономикалық, әлеуметтік, биологиялық
және т.б.) әсерінен индивидтің тұлғаға айналу процесі

Тұлғаның дамуы - адамның ағзасындағы сандық және
сапалық өлшемдердің өзгеру процесі

Тұлғаның тәрбиеленуі -тұлғаның аға ұрпақтың әлеуметтік
тәжірибелерін меңгеру процесі
Адам - даму субъектісі ретінде

Жалпы дене Интелектуалдық
дамуы даму

Адам
Эстетикалық
Адамгершіліктік даму
даму

Эмоционалдық
даму
Адам дамуының ерекшеліктері
Нәрестелік шақ

Б Мектеп алды балалық шақ
Ә
и л Метепке дейінгі балалық шақ
о е
л у Кіші мектеп жасы
о м
г е Жасөспірімдік шақ
и т
я т Жастық шақ
л і
ы к Ересектік шақ
қ

Адам дамуының кезеңдері
Э. Эриксон бойынша
1-ерте сәбилік шақ
(туылғанынан 1 жасқа дейін)
2-кеш сәбилік шақ (1-3 жас)
3-ерте балалық шақ (3-5 жас)
4-орта балалық шақ (5-11 жас)
5-жастық шақ (11-20 жас)
6-ерте ересектік шақ (20-40-45 жас)
7- орта ересектік шақ (40-45-60 жас)
8-кеш ересектік шақ (60-тан жоғары)
Мәскеу қаласында Халықаралық симпозиумда қабылданған жас
кезеңдер ерекшеліктері (1965ж)
Жаңа туылған шақ 1-10 күн, 10 күн-1 жас

Ерте балалық шақ 1-2 жас

Бірінші балаық кезең 3-7 жас

Екінші балалық шақ 8-12 жас (ұл бала), 8-11 жас (қыз бала)

Жасөспірімдік шақ 13-16 жас (ұл бала), 12-15 жас (қыз бала)

Жастық шақ 17-21 жас (еркек), 16-20 жас (әйел)

Орта ересектік шақ :

Бірінші кезең 22-35 жас ерлер үшін, 21-35 жас әйелдер үшін

Екінші кезең 36-60 жас ерлер, 36-55 жас әйел

Қарттық шақ 61-74 ерлер, 56-74 әйел

Кәрілік жас 75-90 жас

Ұзақ өмір сүрушілер 90-нан жоғары

Жеке тұлғаның қалыптасуы мен
дамуында 3 негізгі фактор:

Тұқымқуалауш Орта Тәрбие
ылық
Адамныңжекетұлғаболыпқалыптасуынаәсерететінфакторлар

Биологиялық Әлеуметтік фактор
фактор
Макро орта
Анатомиялық- Мезо орта
физиологиялық Микро орта
ерекшеліктері
Еңбек іс әрекеті
Жеке тұлға
Нышандар Қарым- қатынас

Адамның сыртқы Ұйымдастырылған
келбеті тәрбие
Өзін- өзі
тәрбиелеу
ОРТАНЫҢ ТҰЛҒА ДАМУЫНА ӘСЕРІ

МАКРООРТА
Космос Планета

МЕЗООРТА
Діни Дәстүрлер
нормалар
Саясат МИКРООРТА
Қала Ғылым
Ауыл Отбасы ТҰЛҒА Ұжым
Достар

Өнер Табиғи-географиялық Дін
жағдайлар

Демографиялық жағдай
ІС-ӘРЕКЕТ

ойын
оқу
ТӘСІЛ ЖӘНЕ
МОТИВТ МАҚСАТ
ӘДІС
еңбе ЕР
к

Жақ Жеке,
ын, Жеке, Жақын, жалп
алыс жалпы алыс ы

Іс-әрекеттің түрлері
интериориз
ация
Сыртқы, заттық Ішкі, ақылдық
Іс-әрекет – бұл саналы түзілген
мақсаттың орындалуына бағытталып, экстериориза
қоғамдық мәнді құндылықтар немесе ция

әлеуметтік тәжірибені игеруге
байланысты субъекттің болмысқа деген
белсенді қатынасының формасы 1 2 3,4,5
...
Қарым-қатынас түрлері
Іскерлік қарым-қатынас
Жеке тұлғалық қарым-қатынас
Инструменталды қарым-қатынас
Мақсатты қарым-қатынас

Қарым-қатынас
дегеніміз - екі немесе
бірнеше адамның пікір
алмасуы
Дене шынықтыру
сабағына қатысу мотиві

Іс-әрекет Іс-әрекет
процесімен нәтижеімен
байланысты байланысты
мотивтер мотивтер
Қимыл-қозғалысты меңгеру барысында
қажетті теориялық мәліметтер алу және
нақты жаттығу үйренудің маңызы

Теориялық мәліметтер әрбір
Дене құрылысы сабақтың барысында беріледі.
жақсарып, ақыл-ойын, Адамның үйлесімді өсіп-жетілуі үшін
жұмыс қабілетін дене тәрбиесінің үлкен маңызы зор
арттырады

Дене жаттығуларымен
Сабақта және одан тыс
айналысу,
кездері дене тәрбиесіне қызығушылық
қарапайым ғана қозғалыстарды
таныту ден жаттығуларымен
орны елеусіз нәрсе сияқты
үздіксіз айналысу біртіндеп
болып көрінгенмен ол
саналы қажеттілікке түрақты дағдыға
ақыл-ойдың дамуына
айналысатын болады
тікелей әсер етеді
Физикалық қабілеттер

лық
мен сапалар
Физика-

Әрекеттерді орындаудың
оңтайлы техникасы
калық
Техни-

Техниканы белгілі бір
жағдаййларда қолдану
лық
Тактика-
Жаттығу процесі

Техниканы белгілі бір
Дайындық түрлері

шарттарда қолдана алу
лық

қабілеті
Психология

Техниканы жүзеге асыра
алу қабілеті
Тәрбие
Психика – бұл адамның қоршаған ортамен белсенді өзара
қарым-қатынас әрекеттеріне негіз болушы болмыстық саналық
(идеалды) өрнек жүйесіндегі субъектив ақпардың (сигналдың)
әлеуметтікпен шарттасқан бейнесі

р
ерекшелікте
Психикалық Психикалық
процестер күйлер
Психикалық
ПСИХИКАЛЫҚ ПРОЦЕСТЕР

ТҮЙСІК
ТҮЙСІК
ҚАБЫЛДАУ
ҚАБЫЛДАУ

ЕС
ЕС

ОЙЛАУ
ОЙЛАУ

ҚИЯЛ
ҚИЯЛ

СӨЙЛЕУ
СӨЙЛЕУ

ЕРІК
ЕРІК
ПСИХИКАЛЫҚ
ПСИХИКАЛЫҚКҮЙЛЕР
КҮЙЛЕР

Психикалық күй – адамның түрлі
көңіл-күйінің тұрақты компоненттері.
Қорқу, қуану, зерігу, күлімдеу,
шаттану, т.б.
ПСИХИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕР

ТЕМПЕРАМЕНТ МІНЕЗ

ҚАБІЛЕТ БАҒЫТТЫЛЫҚ
4. Машықтану үрдісіндегі психологиялық
қысымдылық және артық қысымдылық
(перенапряжение)
Машықтану үрдісінің нәтижелігін қамтамасыз ететін
маңызды факторлардың бірі - психикалық қысымдылық
деңгейі
Табысқа жету үшін спортшыға психикалық қысымдылықты
реттеуге көмектесетін психикалық механизмдер:
вегетативтік механизмдер, доминанта принципі,
эмоционалдық-ерік үрдісі

Жарыс жағдайындағы психикалық қысымдылыққа белгілі
бір нәтижеге жету мақсатымен байланысты қысымдылық
қосылады
Сондықтан да, машықтанудағы қысымдылық –
процессуалды, ал жарыстағы – нәтижелік қысымдылық
деп аталады
5. Жарыс алдындағы психикалық күйлер
Спортшының жарыс іс-әрекетіндегі психикалық күйлері:
Психикалық қысымдылық
Эмоционалдық қозу
Стресс
Старт алдындағы толқу
Психикалық қысымдылық негізі – спортшы іс-

әрекетіндегі екі реттеуші процесстердің өзараәрекеттесуі
болып табылады.
Олар:
Эмоционалдық үрдіс – уайымдарды тудырады
Ерік үрдістері – ерік жігерді тудырады
Жарыс алдындағы психикалық күйлер
динамикасының себептері

№ Психикалық күйлер Себептердің сипаттамасы
себептері
1 Жарыстың Спортшының мақсаты мен дайындық
маңыздылығы деңгейінің ара қатынасы. Нашар дайындық
мақсатты төмендетеді, жоғары дейңгейдегі
дайындық неғұрлым жоғары мақсат
қойғызады
2 Жарысқа Мықты қарсыластардың болуы. Артық
қатысушылардың қысымдылық болмау үшін қарсылас туралы
құрамы ақпарат қажет
3 Жарыстың Ашылу салтанаты, жарыс регламенті,
ұйымдастырылуы старттың дер кезінде болуы, соттардың
обьективтілігі т.б.
4 Спортшының Жаттықтырушының спортшымен қарым-
айналасындағы қатынасының жан-жақтылығы. Толқудың болуы,
адамдардың мінез-құлқы елбезектік, жоспарланған нәтижені алдын-ала
хабарлау т.б. – осының бәрі спортшы күйіне
теріс әсер етеді.
5 Жеке дара Спортшының тұлғалық сапалары және жүйке
(индивидуальные) жүйесінің қасиеттері. Бұлар іс-әрекеттің жеке
психологиялық стилін қалыптастырады және де әрекеттер мен
ерекшеліктер уайымдарды реттейді
6 Спорт түрінің және жарыс Берілген спортқа тән белгілі бір іс-әрекетті
жаттығуларының орындаудың шарттары, тәсілдері мен әдістері
ерекшеліктері

7 Өзін-өзі реттеу тәсілдерін Өзін-өзі реттеу тәсілдерін дер кезінде және епті
меңгеру дәжересі қолдана алу қабілеті.
Старт алдындағы күйге жағымды және теріс
әсер етуі ықтимал
8 Ұжымдағы Ұжымдағы өзара қатынас сипаты және
психологиялық климат ерекшелігі

Ұқсас жұмыстар

Адам дамуының ерекшеліктері

Психикалық құбылыстардың түрлері

Клиникалық бағыттар

Қазақстан Республикасындағы психикалық денсаулық жағдайы

КЛАССИФИКАЦИЯ ДАМЫМАУ

Әлемдік психология ғылымындағы негізгі бағыттар

Есту қабілеті бұзылған балалар

Суицидтің қауіп - ұсыну және ақпараттық жағдаяттарды қатер факторлары келісімін алу талдау

Балалар психологиясының даму тарихы, теориялар туралы негізгі түсініктер жайлы ақпарат

Әр түрлі аурулардың ішкі көрінісі және оның құрылымы мен деңгейлері

Пәндер