Зертханалық жұмыс №3: Шектеуші факторлардың фотосинтез қарқындылығына әсері (11-сынып, модельдеу-сабағы)

№3 Зертханалық жұмыс Шектеуші факторлардың фотосинтез қарқындылығына әсері

11 - сынып

Мақсаты: Шектеуші факторлардың фотосинтездің қарқындылығына әсерін зерттеу.

1-ТАПСЫРМА. 1-графикте бейнеленген тәуелділікті бағалаңдар. Берілген сұрақтарға жауап беріп, қорытынды жасаңдар.

Эксперимент басында жарықтану қарқындылығы қандай болды?

Зерттеу барысында фотосинтез қарқындылығы қалай өзгерді?

Бұл график фотосинтез тиімділігінің жарықтану тиімді тәуелділігін көрсете ме?

Осы график жарықтану қарқындылығынан басқа факторлардың фотосинтез жылдамдығына әсерін бейнелей ме?

Эксперимент соңында жарықтану қарқындылығы люкспен қандай болды?

5-сұраққа әртүрлі жауап болғанда график қалай өзгереді?

Жарықтың белгілі бір процеске әсерін бағалау кезінде оның қарқындылығының, сапасының (спектрлік құрамы) және жарыққа әсер ету уақытының әсерін ажырату маңызды. Төмен жарықта фотосинтез жылдамдығы жарықтың қарқындылығына пропорционалды. Басқа факторлар біртіндеп шектеліп, жылдамдықтың жоғарылауы баяулайды. Жаздың ашық күнінде жарық шамамен 1 лк құрайды, ал Фотосинтездің қанықтылығы үшін 1 лк жеткілікті. Сондықтан жарық әдетте көлеңке жағдайында маңызды шектеуші фактор болуы мүмкін. Жарықтың өте жоғары қарқындылығында кейде хлорофиллдің түсінің өзгеруі басталады және бұл фотосинтезді баяулатады; дегенмен, табиғатта мұндай жағдайларда кездесетін өсімдіктер, әдетте, қандай да бір жолмен қорғалған (қалың кутикула, салбыраған жапырақтар және т. б. ) . Фотосинтез қарқындылығының жарыққа тәуелділігі Фотосинтездің Жарық қисығы деп аталатын қисықпен сипатталады (график 1) .

2-ТАПСЫРМА. 2-графикте бейнеленген тәуелділікті бағалаңдар. Берілген сұрақтарға жауап беріп, қорытынды жасаңдар. 1. Графикте қандай шектеуші фактор(лар) бейнеленген?

2. Графиктің қайсысында (1, 2 немесе 3) температура шектеуші фактор болып табылады? 3. Фотосинтез үдерісі үшін қандай температура (график бойынша) оңтайлы болып табылады? 4. Графиктегі оңтайлы температура теориялық күтілетін температураға сәйкес келе ме (параграф мәтінінде сипатталған) ? 5. Графиктің қайсысында (1, 2 немесе 3) СО2 мөлшері шектеуші фактор болып табылады? 6. 3-графикте қандай фактор шектеуші болып табылатынын анық дәлелдеуге бола ма? Бұл сұраққа бір мәнді жауап беру үшін эксперимент жағдайын қалай өзгерту керек?

3-ТАПСЫРМА. 3-графикте өсімдіктің екі түрі - жарықсүйгіш бамбук пен көлеңкеге төзімді інжугүлдің фотосинтез жылдамдығының жарықтану қарқындылығына тәуелділігінің қисық сызығы бейнеленген. Бар мәліметтер негізінде графикте бейнеленген тәуелділікті бағалаңдар. Берілген сұрақтарға жауап беріп, қорытынды жасаңдар.

1. 1 және 2 қисық сызығы қандай өсімдікке сәйкес келеді?

2. Қандай жарықтану кезінде фотосинтез мүлде жүрмейді?

3. а нүктесі нені білдіреді?

4. б нүктесі нені білдіреді?

5. Інжугүл үшін оңтайлы жарықтандыру қандай?

6. Бамбук үшін оңтайлы жарықтандыру қандай?

Бамбук күн сәулесі тікелей түспейтін диффузиялық жарықтандыруды жақсы көреді, оны бөлменің батыс немесе шығыс жағындағы терезедегі жеңіл жарық өткізгіш пердемен жасауға болады. Егер сіз фэн шуй ілімінің ұсыныстарын ескеретін болсаңыз, онда сәндік бамбуктың орны бөлменің оңтүстік-шығыс бөлігінде болуы керек. Жарықтың жетіспеушілігімен өсімдік жапырақ бөлігін жоғалтады және оның дамуы баяулайды. Жарықтың жетіспеушілігі жабық гүлдің сәндік қасиеттеріне бірден әсер етеді.

Жарықтандыру. 4 апта-толық қараңғылық, содан кейін - толық жарық. Тікелей күн сәулесінен өсімдік көлеңкеленеді. Інжугүлдің дамуында екі кезеңді шартты түрде ажыратуға болады-қараңғы және қалыпты жарықпен. Бүршіктер (гүл көрсеткілері) пайда болғаннан бастап, алқаптың інжугүлдері шашыраңқы, жұмсақ, бірақ жарқын жарыққа ауысады. Егер өсімдіктер қысқы мерекелерге шығарылса, онда күндізгі жарықтың ұзақтығын 12 сағатқа дейін жеткізуге мүмкіндік беретін қосымша жарықтандыруды (таңертең және кешке күніне 6 сағатқа дейін) қолданған дұрыс. Көктемде алқаптың інжугүлдерін жарықтандырудың қажеті жоқ.

4-ТАПСЫРМА. Кестеде өсімдіктің екі түрі: кәдімгі шырша, жаздық бидай немесе қант қамысы үшін фотосинтез жылдамдығының температураға тәуелділігінің мәліметтері берілген (басқа да тең жағдайлар кезінде) .

Берілген мәліметтер бойынша график сызып, мынадай сұрақтарға жауап беріңдер:

1. Бұл түрлер қандай экологиялық топқа (суыққа төзімді, жылусүйгіш) жатады? Бұл олардың таралу аймағымен қалай байланысты?

2. Қай түрде фотосинтездің максимал өнімділігі, ал қайсысында ең аз өнімділік байқалады?

3. Әр түр үшін оңтайлы температура қандай?

4. Шырша қандай температурада фотосинтездеуге қабілетті? Ал қант қамысына фотосинтезге қандай температура қажет?

Ұқсас жұмыстар

Дәріс 5. Фотосинтез: ұғымы, дамуы, маңызы және сыртқы факторлардың әсері

№3 Смирнов орта мектебінің 3-сынып математика сабағы: Білімді тиянақтау (мұғалім Мейрамова С. С.)

9-сынып биологиясы: Бейімділік пен қорғаныш реңдері (зертханалық жұмыс №8)

3-сынып дүниетану сабағы: Біздің Отан - Қазақстан және Астана

Микроорганизмдерге физико-химиялық факторлардың әсері және төзімділігі

Фотосинтезге әсер ететін сыртқы, ішкі және шектеуші факторлар